اصلاح در فقه اسلامی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث اصلاح است. اصلاح از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: اصلاح در لغت - اصلاح در قرآن - اصلاح در معارف و سیره علوی - اصلاح در جامعه‌شناسی اسلامی - اصلاح در فقه اسلامی - اصلاح در فقه سیاسی - اصلاح در سیره معصوم - اصلاح در معارف و سیره حسینی - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

مراد از «اصلاح» انجام دادن کاری است که یا افساد را بر طرف کند و یا زمینه بروز آن را از بین ببرد که به لحاظ نوع موضوع فرق می‌کند، مانند اصلاح نفس، اصلاح ذات البین و اصلاح ساختمان که به ترتیب به معنای پیرایش نفس از صفات زشت و آراستن آن به صفات نیکو، آشتی و پیوند میان متخاصمین و رفع کدورت از آنان، و ترمیم خرابیهای ساختمان است.

موارد اصلاح در فقه بسیار است، مانند اصلاح مال که مقابل اسراف و تبذیر است، اصلاح مال یتیم، اصلاح قرائت، اصلاح ساختمان، اصلاحزمین، چشمه و باغ و اصلاح معابد کفّار که درباره هریک، در مدخل مربوط سخن رفته است. در این جا به دو مورد مهم آن، که در بابهای زکات، نکاح و قضاء آمده است، اشاره می‌شود.

اصلاح ذات البین

آشتی دادن دو یا چند نفری که با هم کینه و دشمنی دارند، مستحب و در موردی که حفظ جان مؤمنی بر آن توقّف دارد واجب است. از موارد مصرف زکات اصلاح ذات البین است. مستحب است قاضی پیش از داوری، دو طرف دعوا را به صلح و آشتی فراخواند و در صورت خودداری آن دو، حکم را صادر کند..

اصلاح بین زن و شوهر

برای اصلاح میان زن و شوهری که با یکدیگر اختلاف پیدا کرده‌اند، حَکَمی از طرف زن و حَکَمی از سوی مرد برگزیده می‌شود تا بر مبنای مصلحت، میان آنان آشتی دهند. در اینکه این کار واجب است یا مستحب، اختلاف است .

منابع

1. هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت