اصلاح در لغت

مقدمه

«اصلاح» مصدر باب افعال از ریشه "ص ل ح" و نقطه مقابل افساد^[۱] است و در منابع واژه‌نگاری فارسی^[۲] و عربی^[۳] به معنای به صلاح آوردن، بهبودی بخشیدن، تعمیر کردن، آشتی دادن، نیکویی کردن و آراستن و سامان دادن آمده است. معنای مشترک در همه مشتقات این واژه، سلامت از فساد است که شامل سلامت در ذات^[۴]، نظر و عمل^[۵] می‌گردد. اصل آن "صلح" در مقابل فساد به معنای سلامت از فساد است^[۶].

اصلاح گاه به اقامه و برپاداشتن چیزی پس از فساد و خرابی^[۷] و گاه به بازگشت به حالت اعتدال حاصل می‌شود^[۸]. مرحوم شیخ طوسی می‌نویسد: الصلاح استقامة الحال، و الاصلاح: جعل الشيء على الاستقامة^[۹] یعنی اصلاح معتدل قرار دادن چیزی است؛ علامه طباطبایی آن را به «لیاقت و شایستگی» معنا می‌کند^[۱۰].^[۱۱]

واژه انگلیسی Reform بیشتر با رویکرد اجتماعی و سیاسی به معنای درست کردن، آشتی، تعمیر و... به کار می‌رود^[۱۲].^[۱۳]

در فرهنگ‌نامه‌های سیاسی^[۱۴] و اقتصادی^[۱۵] و نیز در لغت‌نامه دهخدا^[۱۶]، اصلاحات به مجموعه تغییرهایی گفته می‌شود که در جهت بهبود اوضاع اجتماعی، در چارچوب نظام تثبیت شده انجام می‌گیرد^[۱۷].

منابع

پانویس

↑ الصحاح، ج ۱، ص ۳۸۴، «صلح».
↑ لغت‌نامه، ج ۲، ص ۲۳۹۱؛ فرهنگ فارسی، ج ۱، ص ۲۹۳، «اصلاح».
↑ ابن‌منظور، لسان العرب، ج۲، ص۵۱۶؛ شرتونی، سعید، اقرب الموارد. ماده صلح؛ زبیدی، محمد مرتضی، تاج العروس، ماده صلح؛ ترتیب العین، ص ۴۵۳ ۴۵۴، «صلح».
↑ ترتیب العین، ص ۴۵۴، «صلح».
↑ لسان العرب، ج۷، ص۳۸۴؛ التحقیق، ج ۶، ص۲۶۵، «صلح».
↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۶، ص۲۶۵.
↑ لسان العرب، ج ۷، ص ۳۸۴؛ اقرب الموارد، ج ۳، ص ۲۷۲؛ تاج العروس، ج ۴، ص ۱۲۵، «صلح».
↑ مفردات، ص ۶۳۶، «فسد».
↑ شیخ طوسی، تفسیر تبیان، ج۱، ص۷۵.
↑ محمد حسین طباطبایی، تفسیر المیزان، ج۲، ص۷۵.
↑ قنبری‌نژاد اصفهانی، حمید رضا، مقاله «اصلاحات از منظر امام حسین»، فرهنگ عاشورایی ج۱۰ ص ۱۶؛ میرسپاه، اکبر، دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳.
↑ فرهنگ معاصر، ص ۳۷۸.
↑ میرسپاه، اکبر، دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳.
↑ ر.ک: الکیالی، عبدالوهاب، موسوعة السیاسه، ج۱، ص۲۰۶.
↑ ر.ک: گلریز، حسن، فرهنگ توصیفی لغات و اصطلاحات علوم اقتصادی، کلمه Reform.
↑ دهخدا، لغت‌نامه، ماده اصلاح.
↑ میرمعزی، سید حسین، مقاله «اصلاحات اقتصادی»، دانشنامه امام علی، ج۷، ص ۴۵۰.

[1] الصحاح، ج ۱، ص ۳۸۴، «صلح».

[2] لغت‌نامه، ج ۲، ص ۲۳۹۱؛ فرهنگ فارسی، ج ۱، ص ۲۹۳، «اصلاح».

[3] ابن‌منظور، لسان العرب، ج۲، ص۵۱۶؛ شرتونی، سعید، اقرب الموارد. ماده صلح؛ زبیدی، محمد مرتضی، تاج العروس، ماده صلح؛ ترتیب العین، ص ۴۵۳ ۴۵۴، «صلح».

[4] ترتیب العین، ص ۴۵۴، «صلح».

[5] لسان العرب، ج۷، ص۳۸۴؛ التحقیق، ج ۶، ص۲۶۵، «صلح».

[6] حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۶، ص۲۶۵.

[7] لسان العرب، ج ۷، ص ۳۸۴؛ اقرب الموارد، ج ۳، ص ۲۷۲؛ تاج العروس، ج ۴، ص ۱۲۵، «صلح».

[8] مفردات، ص ۶۳۶، «فسد».

[9] شیخ طوسی، تفسیر تبیان، ج۱، ص۷۵.

[10] محمد حسین طباطبایی، تفسیر المیزان، ج۲، ص۷۵.

[11] قنبری‌نژاد اصفهانی، حمید رضا، مقاله «اصلاحات از منظر امام حسین»، فرهنگ عاشورایی ج۱۰ ص ۱۶؛ میرسپاه، اکبر، دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳.

[12] فرهنگ معاصر، ص ۳۷۸.

[13] میرسپاه، اکبر، دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳.

[14] ر.ک: الکیالی، عبدالوهاب، موسوعة السیاسه، ج۱، ص۲۰۶.

[15] ر.ک: گلریز، حسن، فرهنگ توصیفی لغات و اصطلاحات علوم اقتصادی، کلمه Reform.

[16] دهخدا، لغت‌نامه، ماده اصلاح.

[17] میرمعزی، سید حسین، مقاله «اصلاحات اقتصادی»، دانشنامه امام علی، ج۷، ص ۴۵۰.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]