علم معصوم به تمام موارد قرآن در کلام اسلامی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث علم معصوم به تمام موارد قرآن است. علم معصوم به تمام موارد قرآن از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: علم معصوم به تمام موارد قرآن در حدیث - علم معصوم به تمام موارد قرآن در کلام اسلامی - پرسش‌های مرتبط

قرآن منبع علم اهل بیت و علم ایشان به قرآن

یکی از معتبرترین خاستگاه علوم اهل بیت(ع)، قرآن کریم است. این کتاب آسمانی، سرچشمۀ تمامی احکام شریعت و مهم‌ترین منبع علوم و معارف اسلامی است، لکن همه کس نمی‌تواند به عمق و باطن آن دست یابد و حقایق علمی آن را کشف کند. تنها کسانی که بعد از رسول اکرم(ص) به تمام قرآن آشنایند و از ظاهر و باطن، محکم و متشابه، ناسخ و منسوخ، عام و خاص و مطلق و مقیدش آگاهی دارند، امامان(ع) هستند. با این تفاوت که پیامبر به‌ طور مستقیم از نور وحی برخوردار بود و از این راه با تأویل آیات و حقایق قرآنی آشنا می‌شد ولی امامان(ع) از وحی برخوردار نیستند و لذا با هدایت‌های پیامبر(ص) و تأییدات ویژۀ خدای متعال که از لوازم شایستگی برای تصدی مقام امامت است، از حقایق قرآنی آگاه می‌شدند. آگاهی از قرآن و تفسیر و تأویل آن به اجماع شیعه از علومی است که لازم است امام از آن برخوردار باشد. این علم همانند علم به احکام شرعی برای هدایت جامعه اسلامی لازم است زیرا قرآن شامل بسیاری از معارف اسلامی و یکی از منابع فقهی است و عدم اطلاع از آن به معنای نقصان در علم دینی خواهد بود و شیعه چنین نقصی را در امام تحمل نمی‌کند.

کلمات بزرگان دربارۀ علم اهل بیت به قرآن

1. فضل بن شاذان می‌‌گوید: "قرآن به تمام و کمال و با همه حلال و حرام خود، بدون هیچ اختلاف و نزاعی، نزد امامان(ع) موجود است".
2. ابن قبۀ رازی نیز بعد از نقل حدیث ثقلین می‌‌گوید: "از این حدیث دانستیم که عترت از قرآن جدا ناشدنی است و تمسک به آن سبب نجات از گمراهی است. بنابراین، تمسک به عترت واجب است، چنان‌که واجب است آنها، عالم به قرآن باشند، ناسخش را از منسوخ، خاصش را از عام، مستحبش را از واجب و محکمش را از متشابه، باز شناسند. و نیز نسبت به قرآن امین باشند تا هر چیزی را در جایی که خدا مقرر فرموده است، قرار دهند و مقدم را مؤخر و مؤخر را مقدم نسازند".
3. شیخ صدوق نیز در این زمینه می‌‌گوید: «علم امام از ناحيه خداى تعالى و رسول اوست و از اين روست كه حقايق قرآن را می‌دانند و تنزيل و تفسير و تأويل و معانى و ناسخ و منسوخ و محكم و متشابه و حلال و حرام و اوامر و نواهی و وعد و وعيد و امثال و قصص آن را می‌دانند...» .
4. گفته شده، روزی معاویه از ابن عباس دربارۀ حضرت علی(ع) سؤال کرد، ابن عباس شروع کرد به ذکر فضایل آن حضرت و تمجید از مقام والای ایشان پرداخت و در ضمن سخنان خود گفت: "علی عارف به قرآن و تأویل آن بود". سخن دیگری از ابن عباس نقل شده که در آن ابن عباس می‌گوید: "قرآن چهار وجه دارد که یک وجه آن را به جز خداوند و رسول خدا و اهل بیت(ع) کسی نمی‌داند و آن وجه عبارت است از اسرار باطنی قرآن و علم به امور غیبی و احوال قیامت و اموری از این قبیل.

نتیجه‌گیری

از روایات گوناگون استفاده می‌شود که اولاً قرآن علم خداوند بوده و همۀ حقایق در آن موجود است و ثانیاً یکی از مصادر علوم و معارف امامان(ع) قرآن مجید است و ایشان به تمام آن علم دارند.

پرسش‌های وابسته

• آیا معصوم به تمام موارد قرآن علم دارد؟ (پرسش)

منابع

1. مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن ج۹
2. بابایی، علی اکبر، اهل بیت پیامبر مفسران آگاه به تمام قرآن
3. عظیمی، محمد صادق، سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی
4. اوجاقی، ناصرالدین، علم امام از دیدگاه کلام امامیه
5. افتخاری، سید ابراهیم، بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد