کم‌فروشی در معارف و سیره علوی

جلوگیری از کم‌فروشی

امیرالمؤمنین(ع) برای نظارت بر بازار به آنجا می‌رفت. آن حضرت در بازار راه می‌رفت درحالی که در دست وی تازیانه‌ای بود که با آن خطاکاران را تنبیه می‌کرد؛ کسانی را که کم‌فروشی می‌کردند یا در تجارت غِش می‌کردند^[۱].

وشیکه گوید: علی(ع) را در بازار دیدم درحالی که تازیانه‌ای در دست داشت و می‌فرمود: «تقوای الهی را پیشه کنید و پیمانه‌های خود را کامل کنید». چنان موعظه می‌کرد گویا معلّمِ بچه‌ها بود^[۲]. تعبیر به معلّمِ بچه از آن جهت بود که با تازیانه افراد را تنبیه می‌کرد. علامه مجلسی به مناسبت حدیثی دیگر، تعبیرِ معلّمِ بچه را حکایت از مراجعه زیاد به ایشان و پرسش‌های متعدد و لطف حضرت به مراجعان، دانسته است^[۳].

این خبر در منابع عامه هم آمده و بیان شده است: حضرت آنان را به تقوای الهی و معامله نیکو دستور می‌داد و می‌فرمود: ﴿وَأَوْفُوا الْكَيْلَ وَالْمِيزَانَ﴾^[۴] «وَ لَا تَغُشُّوا»^[۵] «وَ لَا تَنْفُخُوا اللَّحْمَ»^[۶].

برابر روایتی دیگر، حضرت به تمام بازارهای کوفه می‌رفت و در توصیه‌های خویش بر دوری از ربا تأکید داشت و آیه‌ای را در سفارش به وفا در کیل و وزن قرائت می‌کرد: ﴿وَزِنُوا بِالْقِسْطَاسِ الْمُسْتَقِيمِ وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ﴾^[۷]، سپس در مکانی می‌نشست^[۸].^[۹]

منابع

ذاکری، علی اکبر، سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین ج۴

پانویس

↑ دعائم الإسلام، ج۲، ص۵۳۸: «أَنَّهُ(ص) كَانَ يَمْشِي فِي الْأَسْوَاقِ وَ بِيَدِهِ دِرَّةٌ يَضْرِبُ بِهَا مَنْ وَجَدَ مِنْ مُطَفِّفٍ أَوْ غَاشٍّ فِي تِجَارَةِ الْمُسْلِمِينَ».
↑ «اتَّقُوا اللَّهَ وَ أَوْفُوا الْكَيْلَ كَأَنَّهُ مُعَلِّمُ صِبْيَانٍ»؛ طبرسی، مکارم الأخلاق، ص۱۱۲؛ بحارالانوار، ج۷۶، ص۳۱۰.
↑ مرآة العقول، ج۸، ص۴۲۵؛ بحارالانوار، ج۷۱، ص۵۵.
↑ «و پیمانه و ترازو را با دادگری، تمام بپیمایید» سوره انعام، آیه ۱۵۲.
↑ شرح الأخبار، ج۲، ص۳۶۴.
↑ بلاذری، أنساب الأشراف، ج۲، ص۱۲۹؛ ابن سعد، طبقات الکبری، دار صادر، ج۳، ص۲۸؛ ابنعساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۴۲، ص۴۸۴؛ تاریخ الإسلام، ج۳، ص۶۴۵؛ مستدرک الوسائل، ج۳، ص۳۲۰.
↑ «و چون پیمانه می‌کنید تمام بپیمایید و با ترازوی درست وزن کنید؛ این بهتر و نیک‌فرجام‌تر است * و ای قوم من! پیمانه و ترازو را با دادگری، تمام بپیمایید و چیزهای مردم را به آنان کم ندهید و در زمین تبهکارانه آشوب نورزید» سوره اسراء، آیه ۳۵.
↑ الکافی، ج۵، ص۱۵۱؛ من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۱۹۳-۱۹۴؛ صدوق، الأمالی، ص۴۹۷؛ تحف العقول، ص۲۱۶؛ شیخ مفید، الأمالی، ص۱۹۸.
↑ ذاکری، علی اکبر، سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین ج۴، ص ۷۱۸ - ۷۱۹.

[1] دعائم الإسلام، ج۲، ص۵۳۸: «أَنَّهُ(ص) كَانَ يَمْشِي فِي الْأَسْوَاقِ وَ بِيَدِهِ دِرَّةٌ يَضْرِبُ بِهَا مَنْ وَجَدَ مِنْ مُطَفِّفٍ أَوْ غَاشٍّ فِي تِجَارَةِ الْمُسْلِمِينَ».

[2] «اتَّقُوا اللَّهَ وَ أَوْفُوا الْكَيْلَ كَأَنَّهُ مُعَلِّمُ صِبْيَانٍ»؛ طبرسی، مکارم الأخلاق، ص۱۱۲؛ بحارالانوار، ج۷۶، ص۳۱۰.

[3] مرآة العقول، ج۸، ص۴۲۵؛ بحارالانوار، ج۷۱، ص۵۵.

[4] «و پیمانه و ترازو را با دادگری، تمام بپیمایید» سوره انعام، آیه ۱۵۲.

[5] شرح الأخبار، ج۲، ص۳۶۴.

[6] بلاذری، أنساب الأشراف، ج۲، ص۱۲۹؛ ابن سعد، طبقات الکبری، دار صادر، ج۳، ص۲۸؛ ابنعساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۴۲، ص۴۸۴؛ تاریخ الإسلام، ج۳، ص۶۴۵؛ مستدرک الوسائل، ج۳، ص۳۲۰.

[7] «و چون پیمانه می‌کنید تمام بپیمایید و با ترازوی درست وزن کنید؛ این بهتر و نیک‌فرجام‌تر است * و ای قوم من! پیمانه و ترازو را با دادگری، تمام بپیمایید و چیزهای مردم را به آنان کم ندهید و در زمین تبهکارانه آشوب نورزید» سوره اسراء، آیه ۳۵.

[8] الکافی، ج۵، ص۱۵۱؛ من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۱۹۳-۱۹۴؛ صدوق، الأمالی، ص۴۹۷؛ تحف العقول، ص۲۱۶؛ شیخ مفید، الأمالی، ص۱۹۸.

[9] ذاکری، علی اکبر، سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین ج۴، ص ۷۱۸ - ۷۱۹.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]