شهادت (ابهام‌زدایی)

اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

شهادت در قرآن | شهادت در حدیث | شهادت در نهج البلاغه | شهادت در کلام اسلامی | شهادت در عرفان اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل شهادت (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

• واژه "شهادت" به معنای حضورِ همراهِ مشاهده است که این حضور یا به بَصَر است و یا به بصیرت.
• در اصطلاح دینی، شهادت آن است که آدمی به راه خداوند و در جهاد با دشمنان خداوند جان بازَد. اینکه چرا چنین کسی را "شهید" می‌نامند، یا برای این است که پس از شهادت، فرشتگان بر بالین او حضور می‌یابند و یا به این است که روح شهید پس از شهادت به محضر پروردگار مشرف می‌شود.
• در قرآن کریم هیچ‌گاه واژه "شهید" به معنای اصطلاحی‌اش نیامده است. قرآن برای اشاره به شهید، از تعبیراتی همچون‌ ﴿قُتِلْتُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ﴾ سود برده است. اما واژه شهید با معنای اصطلاحی‌اش، در احادیث رسول خدا (ص) و امامان معصوم (ع)، فراوان به کار رفته است.
• مصداق حقیقی شهادت، کشته شدن در معرکه جهاد با دشمن دین است؛ اما در روایات آمده است که جان باختن در برخی حالات دیگر نیز اجر و ارج شهادت دارد؛ مثلًا کسی که به حال دوستی و حب آل محمد (ص) از دنیا برود، یا کسی که در حال دفاع از جان، مال یا ناموس خویش کشته شود، اجر شهید می‌بَرَد. شهید، آگاهانه و خالصانه، حق را یاری می‌کند و به باطل هجوم می‌برد و جان خویش را به مخاطره می‌اندازد و از این رو، شهادت را مرگ باعزت یا شرافتمندانه‌ترین مرگ دانسته‌اند.

جایگاه شهادت نزد شیعیان

• شهادت در مذهب شیعیان جایگاهی بس والا دارد. یازده امام معصوم شیعه (ع) همگی به گونه‌ای شهید شده و هیچ یک با مرگ طبیعی از دنیا نرفته‌اند. امام نخست شیعیان، حضرت علی بن ابی‌طالب (ع) چون هنگامه شهادتش فرا می‌رسد، می‌فرماید: "به خدای کعبه که رستگار شدم!" و از القاب مشهور امام حسین (ع)، "سید الشهداء" است. این نشان از ارجی است که شیعیان بر شهادت می‌نهند. در نظرگاه شیعه، شهیدان در آن جهان مقاماتی بس والا دارند. آنان همان دَم که جان می‌بازند، از همه گناهان پاک می‌گردند. در قرآن نیز به صراحت از منزلت ویژه شهیدان یاد شده و آمده است که آنان نزد پروردگارشان به سر می‌برند و روزی می‌خورند. حق شفاعت بعد از پاکان والامقامی‌ همچون پیامبران و عالمان، به شهیدان نیز رسیده است و بنابراین، آنان می‌توانند از دیگران پیش خداوند متعال شفاعت کنند. از ویژگی‌های شهیدان این است که بدن آنان- اگر در معرکه جهاد زخم خورند و همانجا جان بازند- نیازمند غسل و کفن نیست و بدن شهید در چنین حالتی، پاک است.

منابع

• فرهنگ شیعه

جستارهای وابسته

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: