بحث:آخرت
آخرت جهانی است که انسان پس از مرگ به آن وارد میشود و در آنجا جاودانه میماند و برای آنچه در دنیا کرده است، پاداش و کیفر میبیند[۱][۲].
مقدمه
- قرآن کریم صد و چهار بار از این کلمه، بی قید و اضافه و ده بار همراه کلمه "دار" و "نشأة" و پنج بار با کلمه "اولی" و هشتاد بار در برابر دنیا و... یاد کرده است. در جهان آخرت، از نظام اجتماعی و تعاون و مدنیت، آن سان که در دنیا وجود دارد، خبری نیست. در آن جهان، هر انسانی به نتیجه اندیشه و گفتار و کردار خویش میرسد و با آنچه در دنیا کرده است، قرین میگردد[۳]. حقیقت ناب تنها در آخرت بر انسان آشکار میگردد و از این رو، شک و تردید در آنجا برای کسی پیش نمیآید و اختلاف نظری میان انسانها رخ نمیدهد[۴]. در آن سرا، انسان درمییابد که مؤثر راستین در وقایع جهان، تنها خدا بوده و دیگر علل و اسباب تأثیر مستقل نداشتهاند[۵]. آنچه در آخرت به آدمی میرسد، یا نعمت است و یا نقمت[۶].
- لذت و رنج در آن جهان به گونهای دیگر است و با دنیا قیاسپذیر نیست: آنان که در جهان آخرت، به سعادت بهشت دست مییابند، خواهند گرفت، به آنچه جانها آرزو میکنند و چشمها را خوش میآید خواهند رسید و جاودانه در آن خواهند زیست[۷]. و آنان که به دوزخ افتند، به کیفرهایی بزرگ گرفتار میآیند[۸]. قرآن از زندگی اخروی دو گروه مؤمنان و کافران بارها سخن گفته است و وعد و وعیدهای الهی را به تکرار آورده است. از نعمتهایی که مؤمنان بدان میرسند، زندگی در بهشت است؛ بهشتی که همانند آسمانها و زمین بزرگ است و البته خشنودی خدا، نعمتی است بسیار بزرگتر که در آخرت نصیب مؤمنان میگردد[۹][۱۰].
- انسان را در دنیا توانِ آن نیست که به تمام و کمال، نتیجه کوششهای خویش را فراچنگ آورد؛ ولی در آخرت، آن را به گونه کامل درمییابد و هیچ عاملی را یارای ممانعت نیست[۱۱]. آنچه آدمی در دنیا میکند، همانند بذری است که میبالد و در آخرت بَر میدهد و آنان که در دنیا تنها برای بهرههای دنیوی میکوشند، نصیبی از آخرت نخواهند برد[۱۲]. در نظرگاه قرآنی، نه تنها انسان، که همه آفریدگان در آخرت محشور میشوند و به بندگی خدا اقرار میکنند[۱۳]. ایمان به آخرت از آموزههای بنیادی دین اسلام و ادیان پیشین است[۱۴][۱۵].
آخرت در فرهنگ مطهر
روز و دورهای که آخر است و پایانناپذیر است (دوره آخرت)[۱۶]. کلمه آخرة که در فارسی بهصورت “آخرت” نوشته میشود، مؤنث آخر است که در مقابل کلمه اول بکار میرود که مؤنث آن اولی است. اینکه قرآن آخرة را بهصورت مؤنث آورده به جهت آن است که معمولاً در موارد دیگر صفت برای کلمه دیگری مثل کلمه دار و یا حیات آورده میشده است و چون موصوف مؤنث بوده، صفت به تبع موصوف مؤنث استعمال میگردد. آخرت گاهی در مقابل دنیا قرار میگیرد و گاهی در مقابل اولی. کلمه دنیا، ممکن است از ماده دنو باشد به معنای قرب و نزدیکی، و ممکن است از ماده دنی به معنای پست باشد. اگر از دنو باشد یعنی این زندگی کنونی که نزدیکتر است به ما؛ و قهراً معنای آخرت یعنی زندگانی دورتر ما. و اگر از ماده دنی باشد یعنی این زندگی که نسبت به آن دیگری، در سطح پایینتر است و آخرت یعنی آنکه در سطح بالاتر قرار دارد[۱۷]. اعتقاد به آخرت مساوی با اعتقاد به جاودانگی است. چون فرق دنیا و آخرت یکی همین است که دنیا پایانپذیر است و آخرت پایانناپذیر و جاودانه[۱۸]. شکی نیست که در دنیا نظام پست وجود دارد و باید با نظام پستتر جنگید. و نظام برتر را بجای آن نشاند؛ و در تعبیرات قرآن هم آمده است؛ اما هیچوقت مراد قرآن از دنیا و آخرت نظام برتر و پستتر نیست. بلکه دنیا و آخرت برای خودش مطلبی است؛ و نظام پستتر و بدتر مطلب دیگر[۱۹].[۲۰]
پانویس
- ↑ ر.ک: تفسیر نمونه، ۱۹/ ۷۱ و ۲۵/ ۴۰۱.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 40.
- ↑ ﴿وَأَن لَّيْسَ لِلإِنسَانِ إِلاَّ مَا سَعَى﴾؛ سوره نجم، آیه ۳۹.
- ↑ ﴿لَقَدْ كُنتَ فِي غَفْلَةٍ مِّنْ هَذَا فَكَشَفْنَا عَنكَ غِطَاءَكَ فَبَصَرُكَ الْيَوْمَ حَدِيدٌ﴾؛ سوره ق، آیه ۲۲.
- ↑ ﴿يَوْمَئِذٍ يُوَفِّيهِمُ اللَّهُ دِينَهُمُ الْحَقَّ وَيَعْلَمُونَ أَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ الْمُبِينُ﴾؛ سوره نور، ۲۵.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 39.
- ↑ ﴿يُطَافُ عَلَيْهِم بِصِحَافٍ مِّن ذَهَبٍ وَأَكْوَابٍ وَفِيهَا مَا تَشْتَهِيهِ الأَنفُسُ وَتَلَذُّ الأَعْيُنُ وَأَنتُمْ فِيهَا خَالِدُونَ﴾؛ سوره زخرف، ۷۱.
- ↑ ﴿إِلاَّ مَن تَوَلَّى وَكَفَرَ فَيُعَذِّبُهُ اللَّهُ الْعَذَابَ الأَكْبَرَ﴾؛ سوره غاشیه، آیه ۲۳ و ۲۴.
- ↑ ﴿ وَسَارِعُواْ إِلَى مَغْفِرَةٍ مِّن رَّبِّكُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتُ وَالأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِينَ﴾؛ سوره آل عمران، آیه ۱۳۳؛ ﴿سَابِقُوا إِلَى مَغْفِرَةٍ مِّن رَّبِّكُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا كَعَرْضِ السَّمَاء وَالأَرْضِ أُعِدَّتْ لِلَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ ذَلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَن يَشَاء وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ﴾؛ سوره حدید، آیه ۲۱.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 40.
- ↑ ﴿فَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ وَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ﴾؛ سوره زلزال، آیه ۷ و ۸.
- ↑ ﴿مَن كَانَ يُرِيدُ حَرْثَ الآخِرَةِ نَزِدْ لَهُ فِي حَرْثِهِ وَمَن كَانَ يُرِيدُ حَرْثَ الدُّنْيَا نُؤْتِهِ مِنْهَا وَمَا لَهُ فِي الآخِرَةِ مِن نَّصِيبٍ ﴾؛ سوره شوری، آیه ۲۰.
- ↑ ﴿إِن كُلُّ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ إِلاَّ آتِي الرَّحْمَنِ عَبْدًا﴾؛ سوره مریم، آیه ۹۳.
- ↑ ر.ک: تفسیر نمونه، ۱۹/ ۷۱ و ۲۵/ ۴۰۱.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 40.
- ↑ مجموعه آثار، ج۲، ص۵۰۲.
- ↑ آشنایی با قرآن، جلد اول و دوم، ص۱۳۸.
- ↑ آشنایی با قرآن، جلد اول و دوم، ص۱۳۹.
- ↑ آشنایی با قرآن، جلد اول و دوم، ص۱۶۷.
- ↑ زکریایی، محمد علی، فرهنگ مطهر، ص ۴۱.