اهل کتاب در کلام اسلامی
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل اهل کتاب (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
تعریف اهل کتاب
اهل کتاب، اصطلاحی فقهی است که برای نخستین بار در قرآن کریم به کار رفته و به پیروان دین یهود و مسیحیّت و مجوس اطلاق میشود که صاحب کتاب آسمانی‌اند، امّا دینشان نسخ شده و کتابشان تحریف و تغییر یافته است[۱].
در قرآن کریم از اهل کتاب دعوت شده دین حضرت محمّد (ص) و قرآن را بپذیرند و از آنانی که آگاهانه دین الهی و نبوّت آن حضرت را تکذیب می‌کنند، نکوهش شده است، چون ویژگی‌های پیامبر آخرالزمان و توصیه به ایمان به او هنگام مبعوث شدنش در کتاب‌های آنان آمده بود[۲].
حکم فقهی اهل کتاب
اهل کتاب، احکام خاصّی دارند از جمله اینکه آیا آنان پاک‌اند یا نجس؟ فقها در این باره دو دسته‌اند: دسته‌ای قائلند اهل کتاب همانند کفار نجس‌اند اما دسته دوم به پاکی آنان حکم کرده‌اند. چون خدا و اصل دین را قبول دارند.
از طرف حکومت اسلامی با اهل کتاب قرارداد بسته میشود تا مبلغی به عنوان "جِزیه" بپردازند و مال و جانشان محفوظ باشد و از حقوق شهروندی در جامعۀ اسلامی برخوردار باشند. به آنان "اهل ذِمّه" هم می‌گویند، چون در ذّمه و پناه حکومت مسلمین به سر می‌برند[۳].
مهدویت و اهل کتاب
از روایات فهمیده میشود رویارویی حضرت مهدی (ع) با اهل کتاب، یکسان نخواهد بود، بلکه در مواردی با دریافت جزیه به آنان اجازه می‌دهد به دین خودشان برجای بمانند و با گروهی به بحث و مناظره می‌پردازد و آنان را با این روش، به اسلام دعوت می‌کند و ممکن است بگوییم در آغاز قیام، با آنان به بحث می‌پردازد و با کسانی که حق را پنهان سازند، می‌جنگد. چنانچه امام کاظم (ع) درباره تفسیر آیه ﴿وَلَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ طَوْعًا وَكَرْهًا﴾[۴] فرمود: «هنگامی که قائم (ع) علیه یهود، نصارا، صائبیان، مادی‌گرایان و برگشتگان از اسلام و کافران در شرق و غرب کرۀ زمین قیام می‌کند و اسلام را به آنان پیشنهاد می‌نماید، هرکس پذیرفت، دستور می‌دهد نماز بخواند و زکات بدهد و برطبق آنچه فرد مسلمان، مأمور به انجام آن است، رفتار نماید و هرکس مسلمان نشود گردنش را می‌زند تا آنکه در شرق و غرب جهان، یک کافر بر جای نمی‌ماند»[۵].[۶]
منابع
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۲۵؛ فرهنگ شیعه، ص ۱۴۵.
- ↑ ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۲۵.
- ↑ ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۲۵؛ فرهنگ شیعه، ص ۸۵-۸۶ و ۱۴۵.
- ↑ «آیا جز دین خداوند را باز می‌جویند با آنکه آنان که در آسمان‌ها و زمینند خواه‌ناخواه گردن نهاده فرمان اویند و به سوی او بازگردانده می‌شوند» سوره آل عمران، آیه ۸۳.
- ↑ «إِذَا خَرَجَ بِالْیَهُودِ وَ النَّصَارَی وَ الصَّابِئِینَ وَ الزَّنَادِقَةِ وَ أَهْلِ الرِّدَّةِ وَ الْکُفَّارِ فِی شَرْقِ الْأَرْضِ وَ غَرْبِهَا فَعَرَضَ عَلَیْهِمُ الْإِسْلَامَ فَمَنْ أَسْلَمَ طَوْعاً أَمَرَهُ بِالصَّلَاةِ وَ الزَّکَاةِ وَ مَا یُؤْمَرُ بِهِ الْمُسْلِمُ وَ یَجِبُ لِلَّهِ عَلَیْهِ وَ مَنْ لَمْ یُسْلِمْ ضَرَبَ عُنُقَهُ حَتَّی لَا یَبْقَی فِی الْمَشَارِقِ وَ الْمَغَارِبِ أَحَدٌ إِلَّا وَحَّدَ اللَّه»؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۴۰؛ اثبات الهداة، ج ۳، ص ۵۴۹.
- ↑ ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۱۴۵.