حباب بن حارث سلمانی ازدی در تاریخ اسلامی
- اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث حباب بن حارث سلمانی ازدی است. "حباب بن حارث سلمانی ازدی" از چند منظر متفاوت، بررسی میشود:
مقدمه
«اَلسَّلاَمُ عَلَى حُبَابِ بْنِ اَلْحَارِثِ اَلسَّلْمَانِيِّ اَلْأَزْدِيِّ»[۱]؛
«جنادة» فرزند حارث بن عوف مذحجی مرادی سلمانی و یا (حرث بن عوف مذحجی مرادی سلمانی) کوفی از شهیدان بزرگوار کربلاست که در مآخذ گوناگون از وی با نام‌های جُناده[۲]، جابر[۳]، جبّار[۴]، جیاد[۵]، حباب[۶]، حَیَّان[۷]، حَسَّان[۸]، حیاة[۹] و عبادة[۱۰] یاد شده است. نام پدرش را نیز گروهی حارث[۱۱] و گروهی حرث[۱۲] نوشته‌اند. همچنین نسبت قبیله‌ای او را سلمانی[۱۳] و سلمانی ازدی[۱۴] گفته‌اند.[۱۵]
وی از مشاهیر شیعه در کوفه و از اصحاب با وفای امیرمؤمنان علی(ع) بود که در جنگ صفین حضور داشت و امام(ع) را بر ضد معاویه یاری کرد، برخی از مورخان نام او را در اصحاب پیامبر خدا(ص) به شمار آورده‌اند[۱۶].[۱۷]
وفاداری جناده به امام حسین(ع)
جناده در همان روزهای اول ورود مسلم بن عقیل به کوفه با آن حضرت بیعت کرد و در جنگی که حضرت مسلم بر ضد ابن زیاد ترتیب داد شرکت جست و حضرت را یاری کرد، اما پس از دستگیری مسلم و شهادت مظلومانه آن بزرگوار، در منزل خویشان و اقوام خود پنهان شد، و سپس با عمرو بن خالد صیداوی و جماعتی از شیعیان مخفیانه از کوفه خارج و به جانب مکه رهسپار شدند تا به کاروان حسینی بپیوندند.
جناده و همراهان با سرعت راه را پیمودند و با راهنمایی طرماح بن عدی در محلی به نام عذیب الهجانات[۱۸] به خیمه گاه امام حسین(ع) ملحق شدند، در همین جا بود که حر بن یزید ریاحی که به فرمان ابن زیاد با هزار سوار مراقب امام حسین(ع) و یارانش بود قصد داشت جناده و سایر تازه واردان را دستگیر و به کوفه برگرداند و می‌گفت ایشان از کوفه آمده‌اند و از یاران و همراهان شما نیستند تا در کاروان شما باشند، ولی با مخالفت شدید امام(ع) روبه رو شد و حضرت به حر فرمود: «ایشان یاران منند و اگر مانع آنها شوی از آنها دفاع میکنم همانگونه که از خود و یاران حاضرم دفاع میکنم»؛ لذا حرّ از این کار صرف نظر کرد، و اجازه داد ایشان به کاروان حسینی ملحق شوند[۱۹].[۲۰]
آگاهی امام(ع) از جزئیات شهادت مسلم
حضرت با این یاران تازه وارد به گفت وگو نشست و از اخبار کوفه و شهادت مسلم بن عقیل و برخی دیگر از یارانش چون هانی بن عروه و قیس بن مسهر صیداوی آگاهی یافت.
از همین جا بود که ظاهراً مسیر امام حسین(ع) از کوفه تغییر یافت و به جانب کربلا حرکت نمودند و جناده و همراهانش امام(ع) را همراهی نمودند[۲۱].[۲۲]
حمله شجاعانه جناده و همزمان در صبح عاشورا
صبح روز عاشورا و در ابتدای کارزار، جناده و عمرو بن خالد صیداوی، و سعد غلام عمرو بن خالد، و مجمع بن عبدالله عائذی، با شمشیرهایشان بر قلب سپاه دشمن حمله بردند، و پیکاری نمایان کردند جناده در هنگام نبرد این رجز را می‌‌خواند:
"أَنَا جُنَادٌ وَ أَنَا ابْنُ الْحَارِثِ لَسْتُ بِخَوَّارٍ وَ لَا بِنَاكِثٍ"
"عَنْ بَيْعَتِي حَتَّى يَرِثْنِي وَارِثِي الْيَوْمَ شِلْوِي فِي الصَّعِيدِ مَاكِثٍ"[۲۳]؛
من جناده و من فرزند حارثم، ترسو و پیمان شکن نیستم، پایبند بیعت خویشم تا وارثم به ارث برد، امروز پیکرم در خاک جای می‌‌گیرد.
جناده و چند نفر همراه او در جریان یک نبرد و جهاد، چند نفری ناگهان به محاصره دشمن درآمدند و ارتباطشان با یارانشان قطع گردید، حضرت عباس(ع) به یاری شان شتافت و آنها را که مجروح شده بودند، از محاصره رهانید. هنگام بازگشت بار دیگر سپاه دشمن به آنان نزدیک شد و از بازگشت آنها جلوگیری به عمل آوردند، و آنها چاره‌ای جز ایستادگی و مقاومت ندیدند و با تمام قدرت بر خصم تاختند و پس از مبارزه‌‌ای دلیرانه همگی در یک مکان به فیض عظیم شهادت نائل آمدند[۲۴].
از افتخارات جناده این که فرزندش عمرو نیز در عاشورا به خیل شهیدان پیوست.[۲۵]
منابع
پانویس
- ↑ زیارت ناحیه مقدسه، بحارالأنوار، ج۴۵، ص۷۲.
- ↑ تسمیة من قتل مع الحسین(ع)، ش۶۸؛ رجال الطوسی، ص۷۲؛ نیز ر.ک: جامع الرواة، ج۱، ص۱۶۸؛ الجامع فی الرجال، ج۱، ص۴۲۱؛ مجمع الرجال، ج۲، ص۵۴ نقد الرجال، ج۱، ص۳۷۲؛ تنقیح المقال، ج۱، ص۲۳۴؛ قاموس الرجال، ج۲، ص۷۲۴؛ ابصار العین، ص۱۴۴، مرکز الدراسات الاسلامیة لحرس الثورة؛ اعیان الشیعه، ج۱، ص۶۱۱؛ معجم رجال الحدیث، ج۴، ص۱۶۳؛ ذخیرة الدارین، ص۲۳۶؛ وسیلة الدارین، ص۱۱۳-۱۱۴.
- ↑ تاریخ الطبری، ج۵، ص۴۴۶، دارالمعارف؛ نیز ر.ک: نفس المهموم، ص۲۵۷، دارالمحجة البیضاء، مقتل الحسین(ع)، مقرم، ص۲۳۹، منشورات شریف رضی؛ قاموس الرجال، ج۲، ص۵۰۵-۵۰۶؛ انصار الحسین(ع)، ص۷۸، دار الاسلامیة.
- ↑ الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۷۴؛ نیز ر.ک: اعیان الشیعه، ج۴، ص۶۲.
- ↑ انساب الاشراف، ج۳، ص۱۹۸، دارالتعارف.
- ↑ مناقب آل ابیطالب، ج۴، ص۱۲۲؛ بحارالانوار، ج۴۵، ص۶۴ و ۷۲؛ معجم رجال الحدیث، ج۴، ص۲۱۳.
- ↑ الاقبال، ج۳، ص۷۹؛ بحارالانوار، ج۱۰۱، ص۲۷۳ و ۳۴۱، چاپ ایران.
- ↑ الاقبال، ج۳، ص۳۴۵.
- ↑ مجالس الشهدا، ص۱۱۸.
- ↑ عشرة کامله، ص۳۷۹.
- ↑ تسمیة من قتل مع الحسین(ع)، ش۶۸؛ تاریخ طبری، ج۵، ص۴۴۶، دارالمعارف؛ الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۷۴.
- ↑ انساب الاشراف، ج۳، ص۱۹۸، دارالتعارف؛ رجال الطوسی، ص۷۲؛ نیز ر.ک: مجمع الرجال، ج۲، ص۵۴؛ جامع الرواة، ج۱، ص۱۶۸؛ الجامع فی الرجال، ج۱، ص۴۲۱.
- ↑ من قتل مع الحسین(ع)، ش۶۸؛ تاریخ طبری، ج۵، ص۴۴۶، دارالمعارف؛ الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۷۴؛ رجال الطوسی، ص۷۲؛ انساب الاشراف، ج۳، ص۱۹۸، دارالتعارف؛ نیز ر.ک: نقدالرجال، ج۱، ص۳۷۲؛ الجامع فی الرجال، ج۱، ص۴۲۱؛ جامع الرواة، ج۱، ص۱۶۸؛ مجمع الرجال، ج۲، ص۵۴.
- ↑ الاقبال، ج۳، ص۷۹؛ بحارالانوار، ج۴۵، ص۷۲ و ج۱۰۱، ص۲۷۳، چاپ ایران؛ تنقیح المقال، ج۱، ص۲۳۴؛ قاموس الرجال، ج۲، ص۷۲۴؛ ذخیرة الدارین، ص۲۳۶؛ معجم رجال الحدیث، ج۶، ص۳۰۸.
- ↑ جمعی از نویسندگان، پژوهشی پیرامون شهدای کربلا، ص:۱۱۵-۱۱۶.
- ↑ کامل ابن اثیر، ج۲، ص۵۶۹.
- ↑ ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام حسین، ص:۳۴۵-۳۴۶.
- ↑ عذیب الهجانات منزلگاهی در چهار میلی قادسیه و بالای کوفه و در مسیری است که به کوفه منتهی میشود (معجم البلدان و لغت نامه دهخدا، حرف عین).
- ↑ قاموس الرجال، ج۲، ص۵۰۵؛ تنقیح المقال، ج۱، ص۲۳۴ و ابصارالعین، ص۱۲۸.
- ↑ ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام حسین، ص:۳۴۶-۳۴۷.
- ↑ قاموس الرجال، ج۲، ص۵۰۵؛ تنقیح المقال، ج۱، ص۲۳۴ و ابصارالعین، ص۱۲۸.
- ↑ ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام حسین، ص:۳۴۷.
- ↑ مناقب ابن شهرآشوب، ج۴، ص۱۰۴؛ بحار الأنوار، ج۴۵، ص۲۸ ونفس المهموم، ص۲۸۲.
- ↑ تاریخ طبری، ج۵، ص۴۴۶؛ کامل ابن اثیر، ج۲، ص۵۶۹ نیز ر.ک: ابصار العین، ص۱۲۸؛ نفس المهموم، ص۲۷۵؛ مقتل مقرم، ص۲۳۹ و قاموس الرجال، ج۲، ص۵۰۵.
- ↑ ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام حسین، ص:۳۴۷-۳۴۸.