سوره نمل در علوم قرآنی
مقدمه
خداوند در آیه ۱۸ به عبور حضرت سلیمان از وادی مورچگان همراه با سپاه جن و انس و پرندگان - که مسخَّر فرمان او بودند - اشاره و توجه مردم را به عظمت آفرینش در مورچه معطوف می‌کند. به دلیل ذکر داستان حضرت سلیمان، این سوره به نام «سلیمان» هم نقل شده است. علاوه بر «نمل» و «سلیمان»، «طس» نیز نامیده شده است.
علاوه بر این سوره، سوره‌های بقره، انعام، عنکبوت، نحل و فیل نیز در قرآن به تناسب موضوعات آنها به اسم حیوانات نامگذاری شده‌اند.
در این سوره برای تدبر و عبرت از تاریخ، سرگذشت انبیا و موضع‌گیری مشرکان مکه و مشرکان سابق را در امت‌های گذشته و نیز فرجام کار مؤمنان و مخالفان را بیان می‌کند.
به طوری که از آیات صدر سوره و پنج آیه آخر آن بر می‌آید غرض این سوره این است که مردم را بشارت و انذار دهد و به همین منظور، مختصری از داستان‌های موسی، داود، سلیمان، صالح و لوط(ع) را به عنوان شاهد ذکر نموده و در دنبال آن پاره‌ای از اصول معارف مانند وحدانیت خدای تعالی در ربوبیت و مانند معاد را ذکر نموده است..
ویژگی‌های سوره نمل
- دارای ۹۳ آیه به عدد کوفی، ۹۴ آیه به عدد بصری و شامی، ۹۵ آیه به عدد حجازی، ۱۱۴۹ یا ۱۱۶۶ کلمه و ۴۷۹۹ یا ۴۷۹۵ حرف است.
- در ترتیب نزول، چهل و هشتمین و در مصحف شریف بیست و هفتمین سوره است.
- پس از سوره شعراء و پیش از سوره قصص نازل شد.
- سیزدهمین سوره‌ای است که با حروف مقطعه آغاز شده است.
- از نظر کمیت از سوره‌های مثانی و شامل حدود نیم جزء قرآن است.
- گفته‌اند یک آیه منسوخ دارد.
- این سوره پیش از هجرت در مکه نازل شد.
- در این سوره((بسم الله الرحمن الرحیم))علاوه بر ابتدای سوره، در آیه ۳۰ نیز تکرار شده است.
مطالب عمده سوره نمل
- بیان عظمت قرآن؛
- خداشناسی و برخی از براهین آن؛
- معاد، حشر، نشر، جزا و…؛
- داستان حضرت سلیمان(ع) و ماجرای سرزمین مورچگان و داستان ملکه سبأ (بلقیس)؛
- داستان حضرت صالح(ع) و قوم ثمود؛
- داستان حضرت لوط و قومش؛
- داستان حضرت موسی(ع) و اژدها شدن عصا و….
منابع
پانویس
- ↑ سخاوی، علی بن محمد، جمال القراء و کمال الاقراء،جلد۱،صفحه ۴۵۱؛ طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن،جلد۱۵،صفحه ۳۳۹؛ زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن (باحاشیه)، جلد۱، صفحه ۱۹۳؛ جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، جلد۱، صفحه ۳۱۶؛ هاشم زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن، صفحه ۲۷۴؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، جلد۱۵، صفحه ۳۸۹؛ فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز، جلد۱، صفحه ۳۴۸؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، صفحه ۵۸۵؛ سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، جلد۱، صفحه (۴۱-۴۳).
- ↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ص:۳۱۲۰.