تفسیر حنفیه
اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
مقدمه
تفسیر حنفیه تفسیری است که براساس مبانی فقهی و کلامی مذهب حنفیه نوشته شده است.
حنفیه از نعمان بن ثابت بن نعمان بن زوطی معروف به ابوحنیفه تبعیت می‌کنند که به رأی و اجتهاد قائل و از اهل حدیث بیزار بود، قیاس و استحسان را به عنوان اصلی از اصول دین پذیرفت و آن را پس از قرآن، اجماع و سنت، اصل چهارم قرار داد.
شیوه ابداعی وی در فقه، فقه حنفی را پدید آورد که اساس آن بر هفت اصل استوار است:
برای تفسیر حنفیه ویژگی خاصی نمی‌توان ذکر کرد؛ مگر این که آنان نیز کوشیده‌اند عقاید فقهی و کلامی خویش را بر قرآن تحمیل کنند[۱].[۲]
تفاسیر حنفیه
برخی کتاب‌های تفسیری که به‌قلم عالمان و مفسران حنفی مذهب نوشته شده عبارت است از:
- احکام القرآن، تألیف ابوبکر احمد بن علی رازی جصاص در پنج جلد، به زبان عربی و از مهم‌ترین آثار تفسیری - فقهی حنفیان که فقط آیاتی را تفسیر کرده است که حکمی از احکام الهی را بیان کرده‌اند؛
- تفسیر القرآن الکریم (تفسیر بحرالعلوم)، اثر ابولیث نصر بن محمد بن احمد بن ابراهیم سمرقندی به زبان عربی و در سه جلد. جنبه نقلی این تفسیر بیشتر از جنبه عقلی آن است؛
- الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل، (تفسیر الکشاف (کتاب)) تألیف محمود بن عمر بن محمد بن احمد خوارزمی زمخشری مشهور به زمخشری در چهار جلد و به زبان عربی که از تفاسیر مشهور و ماندگار ادبی - بلاغی قرآن است؛
- مدارک التنزیل و حقایق التأویل، (تفسیر النسفی (کتاب)) تألیف عبدالله بن احمد نسفی؛ به زبان عربی و در پنج جلد. این تفسیر را باید خلاصه تفسیر کشّاف دانست؛
- تبصیر الرحمان و تیسیر المنان اثر علی بن احمد بن ابراهیم مهایمی مشهور به مخدوم علی مهایمی به زبان عربی و در دو جلد؛
- الفواتح الالهیة و المفاتح الغیبیة اثر نعمة‌الله بن محمود نخجوانی به زبان عربی و در دو جلد که به شیوه تفسیر اشاری گرد آمده است؛
- حاشیه شیخ زاده علی تفسیر البیضاوی، به زبان عربی در چهار جلد، اثر محیی‌الدین محمد بن مصطفی، معروف به شیخ‌زاده که حاشیه‌ای است بر انوار التنزیل و اسرار التاویل بیضاوی؛
- ارشاد العقل السلیم إلی مزایا الکتاب الکریم معروف به تفسیر ابی السعود، اثر محمد بن محمد بن مصطفی عمادی معروف به ابو السعود به زبان عربی در چهار جلد؛
- روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی (تفسیر آلوسی)، تألیف شهاب الدین سید محمود آلوسی به زبان عربی و در پانزده جلد؛
- تفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج اثر دکتر وهبة مصطفی الزحیلی به زبان عربی در شانزده جلد. مؤلف در تفسیر آیات به عقل و نقل هر دو استناد می‌کند[۳].[۴]
منابع
پانویس
- ↑ موسوی بجنوردی، محمد کاظم، دائرة المعارف بزرگ اسلامی،جلد۵،صفحه (۳۷۹-۴۰۷)؛ مشکور، محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی،صفحه (۱۶۹-۱۷۰)؛ ابو زهره، محمد،تاریخ مذاهب اسلامی،صفحه (۳۲۹-۳۶۴)
- ↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص۱۷۸۲.
- ↑ ذهبی، محمد حسین،التفسیروالمفسرون،جلد۲،صفحه ۴۲۹و۳۵۱؛ ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم ومنهجهم،صفحه ۸۳۰.
- ↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص۱۶۹۹.