آیا آیه ۴۸ سوره شوری بر عدم ولایت پیامبر دلالت می‌کند؟ (پرسش)
آیا آیه ۴۸ سوره شوری بر عدم ولایت پیامبر دلالت می‌کند؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث سیره سیاسی پیامبر خاتم است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی سیره سیاسی پیامبر خاتم مراجعه شود.
| آیا آیه ۴۸ سوره شوری بر عدم ولایت پیامبر دلالت می‌کند؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ سیره سیاسی پیامبر خاتم |
| مدخل اصلی | ؟ |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
پاسخ نخست
آقای دکتر ابوالحسن حسنی، در مقاله «ولایت سیاسی پیامبر اعظم» در این‌باره گفته است:
«به نظر اشکال‌کنندگان آیه 
فَمَا أَرْسَلْنَاكَ عَلَيْهِمْ حَفِيظًا إِنْ عَلَيْكَ إِلَّا الْبَلَاغُ
[۱] از طرفی وظیفه پیامبر را به ابلاغ و تذکر و امثال اینها منحصر می‌کند و از طرفی لوازم ولایت را که سیطره و جسارت است از ایشان نفی می‌کند.
پاسخ: در برخی تفاسیر به این نقد پاسخ داده‌اند[۲]. در اینجا به اختصار به آن می‌پردازیم.، برخی از آیات درباره مقام رسالت پیامبر اسلام است و اشاره به عدم تلازم حقیقی ولایت و رسالت است. برخی دیگر نیز بیانگر این نکته‌اند که امر هدایت با جبر، چه جبر تکوینی و چه جبر سیاسی، حاصل نمی‌شود و ربطی به امر ولایت که سرپرستی جامعه و کشورداری است، ندارند. ولایت پیامبر اعظم (ص) اگر چه مستلزم اقتدار سیاسی است، ولی مردم باید با دل و جان آن را بپذیرند و به آن ایمان بیاورند. آیاتی از سوره نساء که نقل شد، بیانگر همین نکته است. افزون بر این، ولایت سیاسی خود از ابزار ابلاغ، تبشیر، انذار و تذکیر است و از این جهت نیز این آیات نمی‌توانند ناقض ولایت سیاسی پیامبر اعظم (ص) شوند. اساساً برخی از فرمان‌های الهی در قرآن که خطاب به پیامبر اعظم (ص) است، بدون ولایت و اقتدار سیاسی انجام پذیر نیست، از جمله: وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّى لَا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَيَكُونَ الدِّينُ لِلَّهِ [۳].
فَإِنْ لَمْ يَعْتَزِلُوكُمْ وَيُلْقُوا إِلَيْكُمُ السَّلَمَ وَيَكُفُّوا أَيْدِيَهُمْ فَخُذُوهُمْ وَاقْتُلُوهُمْ حَيْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ وَأُولَئِكُمْ جَعَلْنَا لَكُمْ عَلَيْهِمْ سُلْطَانًا مُبِينًا [۴].
در این جا باید پرسید که آیا این تسلط آشکار، چیزی به جز اقتدار سیاسی است؟ فَإِذَا انْسَلَخَ الْأَشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُوا الْمُشْرِكِينَ حَيْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ وَخُذُوهُمْ وَاحْصُرُوهُمْ وَاقْعُدُوا لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ فَإِنْ تَابُوا وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ فَخَلُّوا سَبِيلَهُمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ [۵]»[۶]
پانویس
- ↑ «پس تو را نگهبان بر او نفرستادیم جز بیان آشکار چیزی بر عهده تو نیست» سوره شوری، آیه ۴۸.
- ↑ برای نمونه ر.ک: تفسیر من وحی القرآن (دار الملاک للطباعه و النشر، چاپ دوم، ۱۴۱۹ق)، ج۷، ص۳۲۲.
- ↑ «و با آنان نبرد کنید تا آشوبی برجا نماند و تنها دین خداوند بر جای ماند» سوره بقره، آیه ۱۹۳.
- ↑ «پس، اگر از شما کناره نجستند و به سازش با شما رو نیاوردند و دست (از شما) باز نداشتند هر جا بر آنان دست یافتید بکشید و آنانند که ما شما را بر آنها چیرگی آشکاری داده‌ایم» سوره نساء، آیه ۹۱.
- ↑ «و چون ماه‌های حرام به پایان رسید مشرکان را هر جا یافتید بکشید و دستگیرشان کنید و به محاصره درآورید و در هر کمینگاهی به کمین آنان بنشینید؛ و اگر توبه کردند و نماز برپا داشتند و زکات دادند آزادشان بگذارید که بی‌گمان خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره توبه، آیه ۵.
- ↑ حسنی، ابوالحسن، مقاله «ولایت سیاسی پیامبر اعظم»، سیره سیاسی پیامبر اعظم، ص ۳۲۵.