آیا اقامه نماز در کنار قبور پیامبران و امامان شرک است؟ (پرسش)

آیا اقامه نماز در کنار قبور پیامبران و امامان شرک است؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ شیعه
مدخل بالاتر	نماز - توحید
مدخل اصلی	نماز در کنار قبر - شرک
تعداد پاسخ	۱ پاسخ

آیا اقامه نماز در کنار قبور پیامبران و امامان شرک است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث شیعه است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی شیعه مراجعه شود.

تبیین شبهه

شیعیان کنار قبور پیامبران و صالحان به نماز می‌ایستند درحالی‌که نماز خواندن کنار قبور شرک است.

پاسخ نخست

رستم‌نژاد

حجت الاسلام و المسلمین مهدی رستم‌نژاد، در کتاب «پاسخ به شبهات وهابیان علیه شیعه» در این‌باره گفته است:

«در پاسخ به این شبهه و حدیث به چند نکته اشاره می‌شود:

نکته نخست: بدون دلیل نمی‌توان درباره چیزی حکم به شرک نمود، مگر آن‌که ملاک شرک در آن ثابت شود. شرک به معنی آن است که انسان، برای کسی یا چیزی، غیر از خدا به صورت استقلالی، قدرتی یا تأثیری قائل باشد. حال نماز خواندن کنار قبور کجایش به این معنی است تا بتوان حکم به شرک آن نمود؟! افزون بر این، اگر نماز گزاردن کنار قبور، شرک باشد خود وهابیان هم مشرک‌اند؛ زیرا آنان در مسجدالحرام نماز می‌گزارند که قبور بزرگانی چون اسماعیل، هاجر در آن است حتی برابر نقل‌ها نزدیک به هفتاد پیامبر در کنار کعبه مدفون‌اند. برابر نقل اطراف مقام ابراهیم، قبرستان انبیا است. اگر خواندن نماز در کنار قبرها مشروع نباشد چگونه است که خداوند فرمود: ﴿وَاتَّخِذُوا مِنْ مَقَامِ إِبْرَاهِيمَ مُصَلًّى﴾.

آیا همین فرمان، کافی نیست بر اینکه خواندن نماز در کنار قبور اولیا نه تنها شرک نیست بلکه مورد رضای خداوند است؟! همچنین وهابیان در مسجدالنبی کنار قبر پیامبر(ص) و قبر دو خلیفه در پنج وقت اقامه نماز می‌کنند، در طول چهارده قرن هم همواره در این مسجد شریف نمازهای عظیمی برگزار می‌گردید، اگر نماز خواندن کنار قبور شرک بود پس حتی وهابیان نیز مشرک‌اند و اگر نماز خواندن کنار قبر پیامبر(ص) و خلفا شرک بود پس چرا احدی از صحابه و تابعان و دانشمندان امت اسلام، بر این مطلب اعتراض نکردند. مخصوصاً آنان که در مسجدالنبی، در قسمت صُفّه و باب جبرئیل نماز می‌خوانند قبر پیامبر(ص) در قسمت قبله آنان قرار میگیرد؟ آیا تاکنون کسی گفته است که چنین عملی شرک است یا چنین نمازی باطل یا مکروه است؟!

نکته دوم: در قصه اصحاب کهف، پس از آن‌که داستان آنان بر مردم شهر انطاکیه روشن شد، مردم آن دیار در ساختن بنا بر قبور آنان دو دسته شدند، عده‌ای گفتند بنای یادبود بسازیم و عده‌ای دیگر گفتند در کنار قبرشان مسجد بسازیم. قرآن دراین‌باره می‌فرماید: ﴿قَالَ الَّذِينَ غَلَبُوا عَلَى أَمْرِهِمْ لَنَتَّخِذَنَّ عَلَيْهِمْ مَسْجِدًا﴾. روشن است که مسجد، محل اقامه نماز و عبادت است. اگر نماز گزاردن در کنار قبور مشکل داشت، چرا قرآن پس از نقل آن، نقدی بر آن نکرد و با لحن پذیرش و رضایت این قطعه تاریخی را بیان کرد؟! از اینجا روشن می‌شود حدیثی که وهابیان دراین‌باره آورده‌اند، حتی اگر از حیث سند هیچ مشکلی نداشته باشد، از حیث محتوی مخالف قرآن است و به همین دلیل قابل استناد نیست.

نکته سوم: برابر اسناد تاریخی، عایشه همسر پیامبر(ص) پس از دفن آن حضرت، سالیانی دراز در همان خانه‌ای زندگی کرد که پیامبراکرم(ص) در آن دفن شده بود. عایشه در همان خانه نماز می‌گزارد و خدا را عبادت می‌کرد، هیچ‌کس هم به وی اعتراض نکرد که خواندن نماز در کنار قبر، شرک است یا نمازش باطل است. سمهودی در وفاء الوفاء از قول عایشه می‌نویسد: «تا روزی که عمر را در خانه من دفن کردند، فاصله‌ای بین من و قبرها نبود، ولی آن‌گاه که عمر را دفن کردند، دیواری میان من و قبور ساخته شد».

نکته چهارم: از روایات استفاده می‌شود که پیامبر(ص) خود شخصا کنار قبور به نماز و دعا می‌ایستاد و دیگران را نیز به این کار آموزش می‌داد. از جمله ابن‌ماجه روایات متعددی را نقل می‌کند که بیانگر آن است پیامبر(ص) پس از مرگ برخی از مسلمانان، بر سر قبر آنها حاضر می‌شد و نماز می‌خواند. بیهقی در سنن‌الکبری از سلیمان بن داوود نقل می‌کند که فاطمه زهرا(س) هر جمعه به زیارت قبر عمویش حمزه سیدالشهدا می‌رفتند و کنار مزار شهیدان بزرگوار نماز می‌گزاردند و میگریستند.

نکته پنجم: نماز، همان‌گونه که از اسمش پیداست برای خدا است؛ از این رو نماز، هرجا که باشد امر مطلوب و پسندیده‌ای است، مگر آن‌که دلیل شرعی خاصی اقامه شود که مثلاً در مکان غصبی نماز نخوانید. درباره خواندن نماز در کنار قبور، هیچ دلیل شرعی که دلالت بر منع آن کند نداریم، گذشته از آن‌که اگر فرضا دلیل خاصی بر جواز نماز در کنار قبور نباشد، چنین عملی، باطل است، مانند کسی‌که بدون وضو نماز بخواند، ولی اینکه این عمل، موجب «شرک» باشد، هیچ دلیلی بر آن نیست.

نماز گزاردن نزد قبور اولیا، نه تنها اشکالی ندارد، بلکه مطلوبیت هم دارد».