آیا در قرآن نشانه‌های آخرالزمان آمده است؟ (پرسش)
| آیا در قرآن نشانه‌های آخرالزمان آمده است؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / غیبت امام مهدی / آخرالزمان |
| مدخل اصلی | آخرالزمان در قرآن |
| تعداد پاسخ | ۲ پاسخ |
آیا در قرآن نشانه‌های آخرالزمان آمده است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. در ذیل، پاسخ به این پرسش را بیابید. تلاش بر این است که پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه این پرسش، در یک پاسخ جامع اجمالی تدوین گردد. پرسش‌های وابسته به این سؤال در انتهای صفحه قرار دارند.
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین محمد علی رضایی اصفهانی، در کتاب «مهدویت» در این‌باره گفته است:
«در قرآن حدود ۲۵۰ آیه بر مطالب و مباحث پیرامون حضرت مهدی تفسیر و تأویل شده است که بعضی از این آیات اشاره به حوادث و وقایع قبل از ظهور دارد. البته لازم به ذکر است این اشارات قرآنی و مقاصد ربانی به صورت صریح در آیات نسبت به علائم ظهور نیست بلکه از تفسیر یا تأویل یا بطن آیات و یا تطبیق آیات به‌دست می‌آید که مقتضای زبان قرآن چنین است یعنی قرآن دارای ادبیات بیانی خاص به خود می‌باشد که فهم مقاصد آن از طریق تفسیر، تطبیق و تأویل و غیره به‌دست می‌آید که در مباحث زبان‌شناسی قرآن کاملاً بحث شده است و در این مجال اشاره به بعضی از آیات قرآن که بر علائم ظهور حضرت مهدی دلالت دارد می‌پردازیم.
در آیات قرآن مطالب بسیاری هست که به لفظ عام بیان شده‌اند و در هر زمان بر عده‌ای مصداق می‌یابد و گاهی هم، لفظ آیه خاص ولی معنای آن عام است و شامل کسان دیگری که مشابه آن عمل از آنان صدور یافته نیز می‌شود. هریک از این موارد از تفسیر، تأویل، بطن و تطبیق موارد بی‌شماری از آیات قرآنی را شامل می‌شود. من جمله آیاتی که تفسیر و تأویل و تطبیق بر مباحث مهدویت و علائم آخرالزمان شده است که مواردی از آن را بیان می‌کنیم بعضی از آیاتی که اشاره به این علائم دارد عبارتند از:
۱. ﴿...فَاسْتَبِقُواْ الْخَيْرَاتِ أَيْنَ مَا تَكُونُواْ يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعًا إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ﴾[۱].
امام باقر (ع) ضمن حدیثی طولانی فرمودند: خدای تعالی در آن حال سیصدوسیزده نفر که اصحاب آن حضرتند به سر او جمع می‌کند و ایشان را در غیر موسم حج مانند ابرهای وقت پائیز جمع می‌کند یا جابر آیه‌ای که خداوند تعالی در کتاب خود ذکر کرده مضمون آن همین است ﴿أَيْنَ مَا تَكُونُواْ يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعًا﴾ یعنی هر کجا باشید خدای تعالی همه شماها را به یک جا می‌آورد... و بعد از آن امام باقر (ع) فرمودند: آن سیصد و سیزده مرد که (قرآن به آنها اشاره دارد) در بین رکن و مقام با او بیعت می‌کنند[۲].
روایات متعدد دیگری هم که در مضمون با این حدیث مطابقت دارد در منابع روایی به چشم می‌خورد[۳] پس از این روایات متعدد که یکی از آنها را نقل کردیم معلوم می‌شود آیه ۱۴۸ سوره بقره اشاره به یکی از علائم ظهور که جمع شدن ۳۱۳ نفر از یاران حضرت مهدی باشد در مکه دلالت دارد که تفسیر آن از روایات معلوم می‌شود.
۲. ﴿وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِّنَ الْخَوْفْ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِّنَ الأَمْوَالِ وَالأنفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ﴾[۴].
در روایات تفسیری ذیل آیه از معصوم (ع) حکایت شده که فرمود آن است فرموده خدای عزوجل ﴿وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِّنَ الْخَوْفْ وَالْجُوعِ...﴾ که]شما را می‌آزمائیم [یعنی شما مومنین را و]خوف [یعنی ترس از پادشاهان فلان خاندان در اواخر سلطنتشان و]گرسنگی [به گرانی نرخ‌هایشان است و]کمبودی اموال[به فساد و تباهی تجارت‌ها و کمی سود آنهاست و]جانها [[[مرگ]] زودرس است و]ثمرات[کمی رشد گیاهان و کم شدن برکت میوه‌ها است و اینکه فرموده]بشارت بده به صبرپیشگان[یعنی در آن هنگام به خروج قائم (ع) سپس فرمود: ای محمد بن مسلم این است تأویل آن آیه که خدا می‌فرماید ﴿وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلاَّ اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ...﴾[۵]" در ذیل این آیه روایات دیگری نیز وجود دارد که دلالت دارد بر اینکه تأویل این آیه بر علائم ظهور حضرت مهدی (ع) است[۶].
۳. ﴿قُلْ هُوَ الْقَادِرُ عَلَى أَن يَبْعَثَ عَلَيْكُمْ عَذَابًا مِّن فَوْقِكُمْ أَوْ مِن تَحْتِ أَرْجُلِكُمْ أَوْ يَلْبِسَكُمْ شِيَعًا وَ...﴾[۷][۸]
۴. ﴿فَاخْتَلَفَ الأَحْزَابُ مِن بَيْنِهِمْ فَوَيْلٌ لِّلَّذِينَ كَفَرُوا مِن مَّشْهَدِ يَوْمٍ عَظِيمٍ﴾[۹].
از امام باقر (ع) روایت شده است که حضرت فرمودند همین آیه را از حضرت امیر المؤمنین پرسیدند آن حضرت فرموده‌اند به مشاهده سه چیز منتظر باشید در آن حال عرض کردم یا امیر المؤمنین آنها چیستند؟ فرمود: اختلافی است که در میان اهل شام واقع شود (مربوط به خروج سفیانی است) و بیرق‌های سیاهند که از خراسان می‌آیند (مربوط به خروج سید خراسانی است) و اضطرابی است که در ماه رمضان واقع می‌شود (که مربوط است به صیحه آسمانی که از علائم حتمیه آخرالزمان است) بعد حضرت پیرامون علامت سوم (صیحه آسمانی) آیه ۴ سوره شعراء را فرمودند که مگر نشنیده‌اید که خداوند می‌فرماید اگر می‌خواستیم از آسمان برای ایشان نشانه‌ای نازل می‌کردیم که همه گردن زیر بار ایمان بیاورند و آن نشانه و آیت صدائی است که از آسمان (توسط جبرئیل) می‌رسد آن چنان صدایی که از شدت مهابتش دختر با عفّت را از پس پرده بیرون کشیده و خوابیده را بیدار و بیدار را مضطرب می‌سازد[۱۰].
۵. ﴿إِن نَّشَأْ نُنَزِّلْ عَلَيْهِم مِّن السَّمَاء آيَةً فَظَلَّتْ أَعْنَاقُهُمْ لَهَا خَاضِعِينَ﴾[۱۱].
۶. ﴿وَقَالُوا آمَنَّا بِهِ وَأَنَّى لَهُمُ التَّنَاوُشُ مِن مَكَانٍ بَعِيدٍ﴾[۱۲].
۷. ﴿سَنُرِيهِمْ آيَاتِنَا فِي الآفَاقِ وَفِي أَنفُسِهِمْ حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ...﴾[۱۳].
در ذیل این آیه روایت شده است از امام کاظم (ع) که در اطراف زمین فتنه واقع می‌شود و در دشمنان حق مسخ و علامه مجلسی در ذیل این روایت می‌فرماید یعنی آیت‌های الهی در اطراف عَلَم فتنه‌هایند که واقع می‌شود و آیتهایی که در نفس ایشان است عبارت است از مسخ شدن ایشان[۱۴].
نتیجه: اگر به تفسیر و یا تأویل و یا تطبیق آیات مراجعه کنیم خواهیم دید که بسیاری از آیات دلالت بر علائم ظهور حضرت مهدی (ع) دارد که به بعضی از آنها در این مختصر اشاره شد.»[۱۵].
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
| ۱. علی معموری؛ |
|---|
پانویس
- ↑ «...پس در نیکى‌ها [بر یکدیگر] پیشى گیرید. هر کجا که باشید، خدا همه شما را خواهد آورد،...»؛ بقره / ۱۴۸.
- ↑ غیبت نعمانی، ص ۲۷۹، مهدی موعود، ج ۲، ص ۸۹.
- ↑ نک: روضه کافی، ص ۳۱۳ یا کتاب الغیبه، ص ۲۴۱، ۲۷۹، ۳۱۲، ۳۱۳ یا کمال الدین وتمام النعمة، ج ۲، ص ۶۵۴ و یا تفسیرعیاشی، ج ۱، ص ۶۵.
- ↑ «و قطعاً [همه] شما را به چیزى از ترس و گرسنگى و کاهشى در ثروت‌ها و جانها و محصولات، آزمایش مى‌کنیم؛ و به شکیبایان مژده ده»؛ بقره / ۱۵۵.
- ↑ آل عمران / ۷.
- ↑ نک: کتاب الغیبه، ص۱۳۲، دلائل‌الامامة، ص ۲۵۹، تفسیر عیاشی، ج۱، ص۶۸، مهدی موعود، ج۲، ص ۳۸ و ۲۶ ینابیع المودة، ج۳، ص۲۳۵، موعودنامه، ص ۵۵۸ که طبق این احادیث تأویل آیه ۱۵۵ سوره بقره علائم آخرالزمان می‌باشد.
- ↑ «بگو او تواناست که بر شما عذاب و بلائی از آسمان یا زمین فرستد یا شما را به اختلاف کلمه و پراکندگی و مخالفت با هم درافکند. یعنی بعضی از شما بعض دیگر را بکشد»؛ انعام / ۶۵.
- ↑ تفسیر علی بن ابراهیم، ج ۱، ص ۲۰۴ و مهدی موعود، ج ۲، ص ۹.
- ↑ «طوایف مردم از پیش خود اختلاف کردند وای بر این مردم کافر هنگام حضور آن روز بزرگ»؛ مریم/ ۳۷.
- ↑ غیبت نعمانی، ص ۲۵۱، مهدی موعود، ج ۲، ص ۷۷.
- ↑ «اگر بخواهیم از آسمان بر آنان نشانه‌ای فرو می‌فرستیم تا فروتنانه بدان گردن نهند»؛ شعراء/۴.
- ↑ «و می‌گویند: بدان ایمان آوردیم و (لکن) دستیابی از راهی دور برای آنان چگونه ممکن است؟»؛ سبأ/ ۵۲.
- ↑ «ما آیات قدرت و حکمت خود را در آفاق جهان و نفوس بندگان کاملاً هویدا و روشن می‌گردانیم تا ظاهر و آشکار شود که او بر حق است و...»؛ فصلت/ ۵۳.
- ↑ ارشاد شیخ مفید، ص ۳۵۹، مهدی موعود، ج ۲، ص ۶۴.
- ↑ رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص ۲۱۸-۲۲۱.
- ↑ پیشینیان؛ سوره واقعه، آیه ۱۳.
- ↑ پسینیان؛ سوره واقعه، آیه ۳۹.
- ↑ پیشینیان؛ سوره حجر، آیه ۲۴.
- ↑ موسی به قوم خود گفت: از خداوند یاری بخواهید و شکیبا باشید، بی‌گمان زمین از آن خداوند است، به هر کس از بندگان خویش که بخواهد به میراث می‌دهد و سرانجام (نیکو) از آن پرهیزگاران است؛ سوره اعراف، آیه ۱۲۸.
- ↑ خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند وعده داده است که آنان را به یقین در زمین جانشین می‌گرداند- چنان که کسانی پیش از آنها را جانشین گردانید- و بی‌گمان دینی را که برای آنان پسندیده است برای آنها استوار می‌دارد و (حال) آنان را از پس هراس به آرامش بر می‌گرداند؛ (آنان) مرا می‌پرستند و چیزی را شریک من نمی‌گردانند و کسانی که پس از این کفر ورزند نافرمانند؛ سوره نور، آیه ۵۵.
- ↑ و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم؛ سوره قصص، آیه ۵.
- ↑ اوست که پیامبرش را با رهنمود و دین راستین فرستاد تا آن را بر همه دین‌ها برتری دهد و خداوند، گواه بس؛ سوره فتح، آیه ۲۸.
- ↑ قیام وانقلاب مهدی، ص۵ و ۶.
- ↑ پس آیا جز چشم به راه رستخیزند که ناگهان بر آنان فرا می‌رسد؟ و به راستی نشانه‌های آن در رسیده است و چون به سراغشان بیاید یادکردشان، آنان را چگونه سود خواهد داشت؟؛ سوره محمد، آیه ۱۸.
- ↑ معموری، علی، دائرة المعارف قرآن کریم، ص ۱۱۴-۱۲۴]