آیا شیوه‌ای برای تشرف به خدمت امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)

آیا شیوه‌ای برای تشرف به خدمت امام مهدی وجود دارد؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل اصلی	مهدویت
تعداد پاسخ	۱ پاسخ

آیا شیوه‌ای برای تشرف به خدمت امام مهدی وجود دارد؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

عبدالهادی مسعودی

حجت الاسلام و المسلمین عبدالهادی مسعودی، در مقاله «پژوهشی درباره رؤیت امام در روزگار غیبت کبری» در این‌باره گفته است:

«پیش از پاسخ گفتن، به این نکته اشاره می‌کنیم که رؤیت امام مهدی (ع) بی آن که شناخته شود، مقصود سخن نیست؛ زیرا فواید و مزیت دیدار آگاهانه را ندارد و کمتر مورد تردید قرار گرفته است. همچنین مراد ما دیدار خود امام زمان (ع) و نه ملاقات مرتبطان و یاران و خواص ایشان و یا حتی تخیل رؤیت امام (ع) است؛ پیشامدی که گاه برای برخی کوشندگان در این راه روی می‌دهد و امر را بر آنان و اطرافیانشان مشتبه می‌نماید. با این فرض، می‌توان به پرسش‌های طرح شده چنین پاسخ داد که: برخی احادیث، دعاها و اعمالی را برای تشرف به خدمت امام مهدی (ع) و دیدار ایشان در خواب یا بیداری توصیه کرده‌اند؛ اما هیچ یک دارای سند قوی، مطمئن و معتبری نیستند و منابع آنها نیز از زمره کتاب‌های اصلی شیعه به شمار نمی‌روند. بر این پایه، توصیه‌های گزارش شده در این احادیث، اعتبار چندانی ندارند؛ اما برخی تجربه‌های موفق در به کارگیری آنها، زمینه به آزمون درآوردن و حتی باور آنها را فراهم ساخته است؛ تجربیاتی که در طول تاریخ، گاه از برخی گرفتاران و یا بندگان مخلص خدای سبحان نقل شده است. افرادی که درماندگی و اضطرار، چنان آنان را متوجه خدا و حجت بر حقش نموده که زمینه فریادرسی دلسوزانه و حکیمانه امام عصر را فراهم آورده و یا به دلیل خدمات و درخواست همیشگی و مکرر و نیز صلاحدید امام (ع)، از تشرفی کوتاه یا بلند، بهره‌مند گشته‌اند. پاکی و راستگویی برخی از این ناقلان و نه همه آنان، مقبول معاصران و بلکه همگان بوده و به شخص‌ و شخصیت، شناخته شده‌اند.

وجه مشترک بسیاری از این تشرف‌ها- که در کتاب‌های متعددی آمده-، گرفتاری سخت و اضطرارهای فردی و اجتماعی و یا مداومت بر خیر و نیکوکاری و دعا و مناجات و درخواست‌های مکرر بوده که با صلاحدید خداوند، همراه گشته است. در حقیقت، این نیاز و نیکی درونی و نیکوکاری بیرونی است که لیاقت دیدار را پدید می‌آورد، تا آن جا که حتی زمینه آمدن امام زمان (ع) و دستگیری ایشان را از دوستدارانش فراهم می‌آورد. به سخن دیگر، می‌توان اهتمام خود را پیش‌تر و بیشتر از آنچه بر اعمال و اذکاری منصوص یا غیر منصوص می‌نهیم تا به توفیق تشرف نایل شویم، به تقویت ایمان و افزایش معرفت و نیکی و عمل صالح بپردازیم تا وجود ذی قیمتش، خریدار ما گردد و به دستگیری و هدایت ما بیاید؛ همان نکته‌ای که در سخن برخی رهپویان این راه، مورد تأکید قرار گرفته‌ و می‌تواند تمام توصیه‌های اخلاقی و دعا و ذکرهای مناسب برای این مقصود را جهت ببخشد.

بر این اساس، شیوه‌های توصیه شده را از یک سو می‌توان زمینه‌ساز ارتقای شخصیت درخواست کننده دیدار دانست و از سوی دیگر، جلب عنایت حکیمانه امام مهدی (ع). با این نگرش می‌توان چنین گفت که: چون وقوع و تحقق دیدار، سرانجام، به اراده و مصلحت‌سنجی امام (ع) است و به ندرت روی می‌دهد، از ناحیه ما غیر قابل پیش‌بینی می‌شود و از نگاه ما رویدادی اتفاقی به شمار می‌آید و با آنچه‌ پیش‌تر در بیان امکان رؤیت گفته شد، تنافی ندارد. اینک برخی از توصیه‌ها را گزارش می‌کنیم:

1. علامه مجلسی به نقل از کتاب اختیار ابن باقی، دعایی را از امام صادق (ع) نقل کرده است که هر کس آن را پس از هر نماز واجب بخواند، امام مهدی (ع) را در خواب یا بیداری خواهد دید. متن دعا در همین دانش‌نامه آمده است.
2. مرحوم طبرسی در کتاب مکارم الأخلاق، دعایی را برای تعقیب نماز فریضه ذکر کرده که مداومت بر آن، موجب طول عمر می‌شود. در نسخه چاپ شده کتاب، تشرف به دیدار امام عصر (ع) نیز به عنوان اثر دیگر این دعا، افزوده شده است؛ اما در هیچ یک از کتاب‌های دیگری که این دعا را گزارش کرده‌اند، نیامده است و از این رو، قابل اعتماد نیست.
3. برخی نیز افزون بر دعاهای مرتبط با امام زمان (ع) مانند دعای ندبه و افتتاح، به دعاهایی ویژه برای دیدار امام اشاره کرده‌اند، مانند دعایی که حرز امام زین العابدین (ع) نامیده شده و متن و ترجمه آن در همین مجموعه آمده است.

گفتنی است که این حرز را می‌توان، دعا برای ظهور امام مهدی (ع) و دیدار ایشان در روزگار حکومت جهانی و عدالت‌گسترش، دانست. در کنار این توصیه‌ها، دو شیوه دیگر نیز در دست است که راه‌کارهایی عمومی برای دیدار هر یک از معصومان (ع) در خواب یا بیداری است که برای دیدار امام زمان (ع) نیز به کار می‌آید:

1. در کتاب اختصاص- که به شیخ مفید منسوب شده- چنین آمده است: "عَنْ أَبِي اَلْمَغْرَاءِ عَنْ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ عَلَيْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ: مَنْ كَانَتْ لَهُ إِلَى اَللَّهِ حَاجَةٌ وَ أَرَادَ أَنْ يَرَانَا وَ أَنْ يَعْرِفَ مَوْضِعَهُ فَلْيَغْتَسِلْ ثَلاَثَ لَيَالٍ يُنَاجِي بِنَا فَإِنَّهُ يَرَانَا وَ يُغْفَرُ لَهُ بِنَا وَ لاَ يَخْفَى عَلَيْهِ مَوْضِعُهُ". هر کس حاجتی از خدا دارد و می‌خواهد ما را ببیند و جایگاه خود را نزد خدا بداند، سه شب غسل کند و با ما مناجات کند، که ما را خواهد دید و به خاطر ما آمرزیده خواهد شد و جایگاهش بر او پوشیده نمی‌ماند.
2. شیخ ابراهیم کفعمی نیز شیوه‌ای را در کتاب المصباح برای رؤیت معصومان (ع) در عالم رؤیا آورده و گفته است: در یکی از کتاب‌های عالمان شیعه دیدم که هر کس در پی دیدار یکی از پیامبران (ع)، امامان (ع)، مردم و یا پدر و مادرش در عالم رؤیاست، سوره‌های: شمس، لیل، قدر، کافرون، اخلاص (توحید)، فلق و ناس را بخواند و سپس صد بار اخلاص را بخواند و صد صلوات بفرستد و با طهارت بر سمت راستش بخوابد که إن شاء الله آنچه را می‌خواهد، می‌بیند و هر سخن و پرسش و پاسخی بخواهد، با آنها در میان می‌گذارد. کفعمی افزوده است: در نسخه دیگری همین را دیدم؛ اما با این تفاوت که آن را هفت شب و پس از دعایی انجام دهد که اولش این است: "اَللَّهُمَّ أَنْتَ اَلْحَيُّ اَلَّذِي لاَ يُوصَفُ".

شایان ذکر است که راه‌کارهایی نیز برای دیدار پیامبر اکرم (ص) و یا امیر مؤمنان (ع) در عالم رؤیا توصیه شده که ممکن است برخی از آنها قابل تعمیم به امام زمان (ع)‌ باشد. همچنین عالمان بزرگی مانند آیت الله بهجت و برخی سالکان کوی دوست همچون شیخ رجبعلی خیاط، توصیه‌هایی برای تشرف به حضور ولی‌عصر (ع) داشته‌اند که مستند آنها برای همگان روشن نیست، هر چند برخی گزارش‌ها نشان از کامیابی افرادی خاص در عمل به آنها دارد. این کامیابی، در کنار شخصیت علمی یا معنوی توصیه‌کنندگان آن، مایه تفاوت آنها با دستور العمل‌های ساختگی شیادان دنیاپرست و گم‌راه‌کنندگان مریدباز است که در پی جلب جاهلان، از تصرف و بدعت در دین نیز ابایی ندارند».