آیه مباهله چه جایگاهی را برای اهل بیت اثبات می‌کند؟ (پرسش)
| آیه مباهله چه جایگاهی را برای اهل بیت اثبات می‌کند؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ امامت |
| مدخل اصلی | آیه مباهله در کلام اسلامی |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث امامت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی امامت مراجعه شود.
پاسخ نخست
آقایان محمد تقی فیاض‌بخش و دکتر فرید محسنی در کتاب «ولایت و امامت از منظر عقل و نقل» در این‌باره گفته‌‌اند:
«در این واقعه تاریخی بسیار بزرگ و حساس، رسول خدا (ص) افراد خاصی را برای مباهله انتخاب نمودند. این انتخاب، خود حاوی پیام مهمی است؛ زیرا سایر مسلمانان و یا خویشاوندان دیگر رسول اکرم (ص)، مثل همسران و یا اقوام حضرت (ص)، مثل عباس عموی ایشان، به عنوان اعضای مورد نظر در مباهله برگزیده نشدند. این در حالی است که عناوین ﴿أَبْنَاءَنَا﴾ و یا ﴿نِسَاءَنَا﴾ بر افراد متعدد دیگری غیر از خمسه طیبه (ع) نیز صدق می‌کرد. گزینش و انتخاب چند نفر مشخص، بیانگر علوّ مقام آنان و وحدت مرتبه اخلاص و ایمانشان با رسول اکرم (ص) است. به گونه‌ای که کلام رسول خدا (ص) کلام آنها و دعا یا نفرین آن حضرت (ص)، دعا و نفرین آنان محسوب می‌شود. شاهد بر این مطلب، اولاً سیاق بسیار صمیمی آیه است؛ گویی خداوند به رسول اکرم (ص) امر می‌نماید که نزدیک‌ترین و دوست‌داشتنی‌ترین افراد خانواده خود را به صحنه مباهله بیاورند تا همگان بدانند که ایشان در دعوت خود صادق و مصمم هستند. رسول اکرم (ص) نیز مصادیقی صمیمی‌تر از آن چهار بزرگوار نداشتند تا همراه بیاورند؛ و الا امتثال امر الهی را می‌کردند. ثانیاً، از آنجاکه حب و بغض اولیای الهی مثل توده مردم نیست، بلکه محبت آنان مظهر حب الهی و دشمنی آنان مظهر بغض الهی است، این عمل رسول خدا (ص) بر همگان ثابت کرد که محبوب‌ترین انسان‌ها در نزد پروردگار چه کسانی هستند. ثالثاً، محبت الهی به انسان‌های مختلف، دائرمدار مقام قرب و اخلاص و عبودیت و تقوی، و در یک کلام، ظهور ولایت الهی در آنان است. چون رسول خدا (ص) از روی هوای نفس و احساسات کاری نمی‌کنند و محبوب‌ترین‌ها نزد ایشان، محبوب‌ترین‌ها نزد پروردگارند، بنابراین، انتخاب این پنج شخصیت خاص در امتثال امر الهی، بیانگر همه این مقامات برای آنان است؛ خصوصاً آنکه عبارت ﴿أَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ﴾ در آیه شریفه، پس از ذکر زنان و فرزندان آمده است. با دقت در این چینش در می‌یابیم که این نشانه شدت شباهت خمسه طیبه (ع) با یکدیگر است؛ هرچند که در روایات، مصداق ﴿أَنْفُسَنَا﴾ امیرالمؤمنین (ع) ذکر شده است. گویی خداوند به پیامبر (ص) امر می‌نماید: آنانی را که مثل خودت دوست می‌داری و در شخصیت مثل خودت هستند را به میدان مباهله آور ﴿أَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ﴾ و پیامبر (ص) در میان اهلشان، خواه زنان و یا مردان، کسی جز آنان را پیدا ننمودند تا در تشخص و اخلاص و تقوی، و در نتیجه عصمت و طهارت، مثل ایشان و به منزله نفس نبی (ص) باشند؛ لذا تنها آنها را به صحنه مباهله آوردند. در فرهنگ قرآن، "اهل" به کسانی اطلاق می‌شود که به لحاظ توحیدی شبیه‌ترین افراد به انبیاء (ع) باشند. چنان که پیامبر (ص) در مورد سلمان چنین تعبیری را به کار بردند[۱]. متقابلاً خداوند در مورد فرزند نوح (ع) فرمود: ﴿قَالَ يَا نُوحُ إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَهْلِكَ إِنَّهُ عَمَلٌ غَيْرُ صَالِحٍ﴾[۲].
نتیجه آنکه، این انتخاب نبوی، که در حقیقت انتخابی الهی بود، بیانگر علوّ مقام همه افراد خمسه طیبه در نزد پروردگار است؛ یعنی آنان نیز نظیر رسول اکرم (ص) معصوم به عصمت الهی‌اند و هر آنچه می‌گویند یا عمل می‌کنند به الهام الهی است»[۳]