ابرهة بن صباح حبشی حمیری
ابرهة بن صباح حبشی حمیری از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ابرهة بن صباح حبشی حمیری در تراجم و رجال - ابرهة بن صباح حبشی حمیری در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
ابن حبیب[۱] وی را حبشی یا حمیری دانسته که اسلام آورده در حالی که هیچ کس بر او منت نگذاشت. ابن حجر[۲] نیز به نقل از فاکهی، این گزارش را آورده و گفته است در مکه اسلام آورد. البته در نسخه موجود اخبار مکه فاکهی، این نام و گزارش یافت نشد. ابن حجر[۳] پس از تردید در اینکه او جد ابرهة بن شرحبیل حمیری صحابی باشد یا نه، آن دو را یکی ندانسته و می‌گوید: ابن کلبی، وی را پادشاه تهامه و مادرش را دختر ابرهه اشرم معروف دانسته است که به کعبه حمله کرد. البته نام ابرهه معروف را نیز ابرهة بن صباح گفته‌اند[۴] که با ابرهه مورد بحث یکی نیست.
بر پایه گزارشی، هنگامی که عمرو بن عاص و زبیر، عین شمس را در فتح مصر محاصره کردند، ابرهه را به فَرَما[۵] فرستادند تا مردم آنجا را به صلح یا تسلیم وادارد[۶]. چون این گزارش درباره ابرهة بن شرحبیل نیز وجود دارد، به احتمال اشتباهی رخ داده است[۷].
از برخی روایات تاریخی به دست می‌آید ابرهه، در جنگ صفین از بزرگان سپاه معاویه بود. وی در خلال جنگ پیشنهاد کرد امام علی (ع) و معاویه با هم نبرد کنند؛ هر کدام پیروز شدند همگان به او بپیوندند. پیشنهاد وی مورد استقبال امام علی (ع) قرار گرفت و آن حضرت از این سخن ابرهه بسیار اظهار سرور کرد، ولی معاویه به انتهای صفوف سپاه رفت و ابرهه را به سبب این پیشنهاد سرزنش کرد. البته شامیان با اشاره به ترسیدن معاویه، ابرهه را در دین‌داری، خردورزی و استواری از همه برتر دانستند و ابرهه نیز با سرودن اشعاری، سخن خود را حق، و نظر معاویه را نادرست دانست [۸].
بر پایه گزارشی دیگر، پسر وی، ابو شمر یا شمر بن ابرهه[۹] به همراه عده‌ای از قاریان اهل شام، در روز پنجم از نبرد صفین، به امام علی (ع) پیوست [۱۰] که شاید ابرهه نیز در میان آنان بوده باشد. به روایت صعصعة بن صوحان، ابرهه پس از اشاره به ویژگی‌های یزید بن اسد بجلی، خطبه وی را در میان سپاه شام نقل کرده است[۱۱]. نیز ابوموسی اشعری در گفتگوی خود با عمرو بن عاص بر سر واگذاری امر حکومت، ابرهه را از نظر شرافت و دین‌داری، از معاویه شایسته‌تر دانست[۱۲].
از زمان درگذشت ابرهه، اطلاعی در دست نیست. تنها بر مبنای یک گزارش می‌توان احتمال داد وی تا سال ۶۵ زنده بوده است. در این گزارش آمده که زوف جیشانی، جد زرعة بن عمرو، از أکدر بن لحمام صحابی[۱۳] شنید که به ابرهه می‌گفت: جابر بن عبدالله انصاری از رسول خدا (ص) نقل کرده که ابن زرقاء - مروان بن حکم - منافق خبیث است[۱۴][۱۵]
جستارهای وابسته
- شمر بن ابرهه (فرزند)
منابع
پانویس
- ↑ ابن حبیب، ص۲۵۸.
- ↑ ابن حجر، ج۱، ص۱۷۵.
- ↑ ابن حجر، ج۱، ص۱۷۵.
- ↑ طوسی، ج۱۰، ص۴۰۹؛ طبرسی، ج۱۰، ص۴۴۲.
- ↑ از شهرهای مصر؛ ر. ک: یاقوت حموی، ج۴، ص۲۵۵.
- ↑ ابن کثیر، ج۷، ص۱۱۴.
- ↑ ر. ک: مدخل مربوط.
- ↑ منقری، ص۴۵۷-۴۵۸.
- ↑ برای اطلاع بیشتر، ر. ک: مدخل مربوط.
- ↑ منقری، ص۲۲۲؛ ابن ابی الحدید، ج۵، ص۱۸۰.
- ↑ منقری، ص۲۴۱؛ ابن ابی الحدید، ج۵، ص۱۹۳.
- ↑ منقری، ص۲۴۱؛ دینوری، ص۱۹۹؛ ابن ابی الحدید، ج۲، ص۲۵۳.
- ↑ م. ۶۵؛ ر. ک: مدخل اندر بن حمام.
- ↑ ابن یونس، ج۱، ص۱۸۷-۱۸۶.
- ↑ خانجانی، قاسم، مقاله «ابرهة بن صباح حبشی حمیری»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص:۱۰۴-۱۰۵.