احترام در معارف و سیره نبوی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث احترام است. احترام از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: احترام در قرآن - احترام در معارف و سیره نبوی - احترام در فقه اسلامی - احترام در فقه سیاسی - احترام در تربیت اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

شاخص‌ها و مصادیق گرامی داشتن در سخنان پیامبر(ص)

کوچک نشمردن

پیامبر اسلام فرمود: مسلمان را کوچک مشمارید؛ زیرا کوچک آنها در نزد خدا بزرگ است. در حدیثی از امام باقر(ع) آمده است: دوستان خود را بزرگ شمارید احترام آنها را نگه دارید و بر خلاف ادب متعرض یک‌دیگر نشوید و هم دیگر را مورد حمله قرار ندهید: «عَظِّمُوا عَظِّمُوا أَصْحَابَكُمْ وَ وَقِّرُوهُمْ وَ لَا يَتَهَجَّمْ بَعْضُكُمْ عَلَى بَعْضٍ».

پس باید هر مسلمانی را گرامی بداریم که این خود نقش مهمی در استحکام رابطه‌ها دارد. شخصیت انسان به دست خود اوست، اگر به دیگران احترام بگذاریم و به آنها توجه نماییم آنها نیز با ما چنین خواهند کرد؛ در نتیجه رابطه‌ها استحکام و استمرار می‌یابد.

برخورد خوب و شایسته

اگر انسان با دیگران نیکو سخن بگوید، کلمات زیبا به کار ببرد، سخن‌شان را قطع نکند، به سخنان آنها گوش بدهد و به آنان بی‌اعتنایی ننماید و... با این کار خود او را گرامی داشته و زمینه استحکام رابطه‌ها را فراهم ساخته است. امیرمؤمنان فرمود: برخورد خوب و معاشرت نیکو موجب می‌شود تا دوستی‌ها تداوم یابد: «بِحُسْنِ الْعِشْرَةِ تَدُومُ الْوُصْلَةُ».

استفاده از بوی خوش

پیامبر اسلام فرمود: استفاده از بوی خوش بهترین گرامی داشتن است؛ زیرا بوی خوش هزینه کمتری دارد. مردم بوی خوش را دوست دارند و زمینه‌ای برای جذب افراد است.

گرامی داشتن بزرگ قوم

از جریر بن عبدالله روایت شده است: هنگامی که پیامبر خدا مبعوث گردید، خدمت حضرت مشرف شدم تا با وی بیعت کنم؛ حضرت فرمود: ای جریر! برای چه این جا آمده‌ای؟ عرض کردم: ای رسول خدا! این جا آمده‌ام تا در محضر شما اسلام بیاورم. آن‌گاه حضرت عبایش را برایم پهن کرد، آن‌گاه رو به اصحاب کرد و فرمود: «إِذَا أَتَاكُمْ كَرِيمُ قَوْمٍ فَأَكْرِمُوهُ»؛ «هر گاه بزرگ قومی نزد شما آمد، او را گرامی بدارید» .

در سیره پیامبر(ص) آمده است: حضرت همواره بزرگان اقوام را گرامی میداشت.

در سیره پیامبر(ص) همچنین آمده است که روزی عادی بن حاتم پیش از آنکه مسلمان شود، خدمت رسول خدا مشرف شد. حضرت عبایش را از دوش برداشت و برایش پهن کرد که بر خاک ننشیند و عدی نیز ادب به خرج داد و بر آن ننشست، اما همین احترام و تواضع رسول خدا موجب شد تا عدی مجذوب این دین گشته، اسلام را بپذیرد.

گرامی داشتن علما

از رسول خدا روایت شده است: علما و دانشمندان را گرامی بدارید؛ زیرا آنها وارثان پیغمبراند و هر که آنها را گرامی دارد، خدا و پیامبر را گرامی داشته است: « أَكْرِمُوا الْعُلَمَاءِ فَإِنَّهُمْ وَرَثَةُ الْأَنْبِيَاءِ فَمَنِ أَكْرَمَهُمْ فَقَدْ أَكْرَمَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ ». در سیره پیامبر آمده است که حضرت صاحبان علم را گرامی میداشت.

گرامی داشتن ریش سفیدان

پیامبر اسلام فرمود: کسی که مسلمانی را که در راه اسلام و دین موی خود را سفید نموده احترام کند، خداوند او را از ترس روز قیامت در امان میدارد: «مَنْ وَقَّرَ ذَا شَيْبَةٍ فِي الْإِسْلَامِ آمَنَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ فَزَعِ يَوْمِ الْقِيَامَةِ».

گرامی داشتن هم‌نشینان

از بهترین کارهای نیک آن است که هم‌نشینان خود را گرامی بداری: « أَفْضَلُ الْحَسَنَاتِ تَكْرِمَةِ الْجُلَسَاءِ ». در سیره عملی حضرت پیامبر(ص) آمده است که حضرت چون در مجلسی می‌نشست به هر یک از اهل مجلس خود بهره‌ای از اکرام و التفات می‌رسانید و با آنها چنان معاشرت می‌فرمود که هر کس می‌پنداشت گرامی‌ترین خلق نزد اوست. پیامبر با هر که می‌نشست تا او اراده برخاستن نمی‌کرد، حضرت بلند نمی‌شد و هر که از او حاجتی می‌طلبید، اگر مقدور بود روا می‌کرد و اگر در توان وی نبود با سخن نیکو و وعده‌ای زیبا او را راضی می‌کرد.

گرامی داشتن اولاد

پیامبر اسلام می‌فرماید: فرزندان خود را گرامی بدارید و نیکو تربیت‌شان کنید: «أَكْرِمُوا أَوْلَادَكُمْ وَ أَحْسِنُوا آدَابَهُمْ».

منابع

1. برهانی، محمد جواد، سیره اجتماعی پیامبر اعظم