محصب
موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد
مقدمه
جایی است بین مکه و منا - که به منا نزدیکتر است - و آن، بطحاء مکه و خیف بنی کنانه به شمار می‌رود.[۱] حدش را برخی از جیحون تا منا و بعضی دیگر بین شعب عمرو تا شعب بنی کنانه گفته،[۲] دلیل نامگذاری«محصب» به این نام را، وجود سنگریزه در این مکان دانسته‌اند.[۳] محصب را همچنین محل رمی جمره گفته‌اند.[۴] ضمن آنکه برخی از جغرافی‌دانان معاصر نیز، محصب را مکانی بین منا تا منحنی برشمرده، منحنی را مرز محصب و ابطح دانسته‌اند. آنان در ادامه در ترسیم دقیق‌تر این موضع چنین عنوان کرده‌اند که فرد با خروج از منا، نخست به محصب وارد شده و سپس با ادامه مسیر، با تنگ شدن مسیر دره بین دو بر آمدگی، از این به بعد این دره نام «منحنی» به خود می‌گیرد.[۵]
محصَّب
منطقه «محصَّب»[۶] در راه حرم به منا (در طریق مسجدالحرام) از پل حجون تا جایی که اکنون شهرداری مکه واقع شده یعنی «امانة العاصمة المقدسة» قرار دارد، به عبارتی از میدان معابده تا پل حجون. رسول خدا(ص) در بازگشت از منا به همراه مسلمانان در این منطقه توقف کرده است. درباره حدود این منطقه اقوال مختلفی وجود دارد[۷] با این حال تعریف فوق نسبتاً دقیق است. دلیل انتخاب محصب برای نزول رسول خدا(ص) آن بود که این منطقه جایی بود که زمانی قریشیان قراردادی بر ضد آن حضرت در آنجا امضاء کردند. رسول خدا(ص) فرمود: «اذا قدمنا مكة إن شاء تعالى نزلنا بالخيف الذي تحالفوا علينا فيه»[۸]. ما مخصوصاً پس از ورود به مکه، در آنجا که «خیف بنی کنانه» است، فرود خواهیم آمد.
در این محل مسجدالاجابة قرار دارد[۹]. مسجد دیگری هم وجود دارد که هیچ اشاره‌ای به نماز خواندن رسول خدا(ص) در آنجا نشده. اکنون کتیبه‌ای بر در آن است که بازسازی آن را در عهد ملک عبدالعزیز در سال ۱۳۶۲ ه ق نشان می‌دهد. این مسجد روبه‌روی «ریع ذاخر» در این سوی خیابان و در کنار قصر السقاف قرار دارد. گویا این همان مسجدی است که در آن بر جنازه ابوجعفر منصور خلیفه عباسی بعد از مردنش در مکه نماز خوانده شده است[۱۰]. منصور در قبرستان معلاة یا حجون دفن شده و قبر او هنوز هم مشخص است. در انتهای حی جُمیّزه، (محله پشت قبرستان معلاة، همان محله‌ای که اکنون مدخل ورودی قبرستان در ابتدای آن می‌شود)، محله جعفریه قرار دارد که گویا به نام ابوجعفر منصور است. یکی از زائران با سابقه اظهار می‌کرد: سی سال پیش، در این محل خانه‌ای بود به نام خانه امام جعفر صادق(ع) که همراه برخی از مطوفین به آنجا رفته است. روزی همراه ایشان به آنجا رفتیم، اما یافتن و شناسایی آن محل برایش ممکن نبود. درباره حدود «معلاة» و «مسفله»، «فاکهی» و «ازرقی» توضیحاتی را آورده‌اند. در حدود معلاة از دار جعفر بن محمد، بدون هیچ‌گونه توضیحی یاد شده است. محتمل است که این خانه، خانه جعفر بن محمد بن سلیمان امیر مکه باشد، نه خانه امام صادق(ع) و یا حتی خانه منسوب به ابوجعفر منصور[۱۱]. محصب نام یکی از کوه‌های مکه نیز می‌باشد. همچنین محصب یا «حصاب» جایی است در منی (میان مکه و منی) جای سنگریزه انداختن به منی است و همچنین سنت است که حاجی وقتی از منی آید در مسجد حصباء (که محل نزول رسول خدا(ص) بوده است) قدری به پشت استراحت کند و سپس به سوی مکه برود؛ زیرا در عام الفتح، حضرت محل نزول خود را در محصب قرار دادند و نماز ظهر و عصر و مغرب و عشاء را در محصب به جای آوردند و قدری کوتاه به پشت خوابیدند و استراحت کردند. وجه تسمیه آن یا از جهت وجود حصا (ریگ‌های ریز و خرد آنجا) است، یا به مناسبت رمی جمرات (پرتاب سنگریزه به جمرات) است.[۱۲].
منابع
پانویس
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۵، ص۶۲.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۵، ص۶۲.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۵، ص۶۲.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۵، ص۶۲.
- ↑ بلادی، عاتق بن غيث، معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة ص۲۸۳.
- ↑ شفاء الغرام، ج۱، ص۵۷۸، لغت نامه دهخدا می‌نویسد: محصب شعبی است ما بین مکه و منی که به سوی ابطح می‌رود. در مورد وجه تسمیه این مکان نیز می‌گوید: این مکان سنگریزه دارد و برخی معتقدند به این مناسبت است که آنجا محل رمی جمره است.
- ↑ اخبار مکه، فاکهی، ج۴، ص۷۲ و ۷۳.
- ↑ اخبار مکه، فاکهی، ج۲، ص۱۶۲.
- ↑ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۱۱۷ - ۱۱۲.
- ↑ اخبار مکه، فاکهی، ج۴، ص۷۵.
- ↑ آثار اسلامی مکه و مدینه، رسول جعفریان، ص۱۶۹.
- ↑ تونه‌ای، مجتبی، محمدنامه، ص ۸۳۹.