امامت امام حسین در معارف و سیره نبوی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث امامت امام حسین است. امامت امام حسین از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: امامت امام حسین در حدیث - امامت امام حسین در کلام اسلامی - امامت امام حسین در معارف و سیره نبوی - پرسش مرتبط نداردنص بر امامت امام حسین (ع)
در کتاب عیون أخبار الرضا از پیامبر خدا (ص) نقل شده: امامان، از نسل حسین‌اند. هر کس از آنان اطاعت کند، از خدا اطاعت کرده است و هر کس از آنان سر بپیچد، از خدای عزوجل سرپیچی کرده است. آنان، دستگیره محکم و وسیله[ی تقرّب] به خدای عزوجل هستند[۱].
سلیم بن قیس نقل کرده: شنیدم که عبدالله بن جعفر طیار می‌گوید: من، حسن و حسین (ع)، عبدالله بن عباس، عمر بن ام‌سلمه و اسامة بن زید، نزد معاویه بودیم که میان من و معاویه، گفتگویی در گرفت. من به معاویه گفتم: شنیدم که پیامبر خدا (ص) می‌فرماید: «من از مؤمنان، به خودشان سزاوارترم. سپس برادرم علی بن ابی طالب، از مؤمنان به خودشان سزاوارتر است و هر گاه علی شهید شد، حسن بن علی به مؤمنان از خودشان سزاوارتر است. سپس پسرم حسین، پس از او به مؤمنان از خودشان سزاوارتر است و چون او شهید شد، پسرش علی بن الحسین، به مؤمنان از خودشان سزاوارتر است و تو - ای علی - او را می‌بینی. سپس پسرش محمد بن علی، از مؤمنان به خودشان سزاوارتر است و - ای حسین - تو او را می‌بینی». سپس تا دوازده امام برشمرد که نُه تن، از فرزندان حسین (ع) هستند. عبدالله بن جعفر گفت: حسن و حسین (ع)، عبدالله بن عباس، عمر بن ام‌سلمه و اسامة بن زید را گواه گرفتم و آنان نزد معاویه برای من، گواهی دادند. سُلَیم گوید: این را از سلمان و ابوذر و مقداد، شنیده بودم و ایشان گفتند که آن را از پیامبر خدا (ص) شنیده‌اند[۲].
عبدالله بن بکیر از برخی راویان نقل می‌کند: فاطمه (س) بر پیامبر (ص) درآمد و دید که چشمان او، گریان است. فاطمه (س) از ایشان پرسید: چه شده است؟ فرمود: «جبرئیل به من خبر داد که امّتم، حسین را می‌کُشند». فاطمه (س)، بی‌تاب شد و بر او گران آمد. پیامبر (ص) امامت فرزندانی از حسین (ع) را به او خبر داد. حال فاطمه خوش گردید و جانش آرام گرفت[۳].
از سلمان فارسی نقل شده: بر پیامبر (ص) در آمدم. دیدم حسین (ع) بر دو ران پیامبر (ص) است و ایشان، چشم‌ها و دهان او را می‌بوسد و می‌فرماید: «تو سَرور، پسر سَروری. تو امام، پسر امام، و پدر امامان هستی. تو حجّت، پسر حجّت هستی؛ پدر حجّت‌های نُه‌گانه از پشتت که نهمین آنان، قائمِ آنان است»[۴].
عمر بن خطاب نقل می‌کند: شنیدم که پیامبر خدا (ص) می‌فرماید: «ای مردم! من پیش‌گام شما هستم و شما در حوض کوثر بر من در می‌آیید؛ حوضی که عرضش از صنعا[۵] تا بُصرا[۶] ست و در آن، جام‌های سیمین به شمارِ ستارگان است و چون بر من در آیید، من درباره دو چیز گران‌سنگ از شما می‌پرسم. پس دقت کنید که چگونه پس از من با آنها رفتار می‌کنید: رشته بزرگ‌تر، کتاب خداست که یک سویش به دست خدا و سوی دیگرش به دست شماست. پس به آن، چنگ زنید و با چیز دیگری عوضش نکنید؛ و عترتم [یعنی] خاندانم. همانا خدای باریک‌بین آگاه، به من خبر داد که آن دو، هرگز از هم نمی‌گسلند تا در حوض [کوثر] بر من در آیند». گفتم: ای پیامبر خدا! عترت تو کیستند؟ فرمود: «خاندانم از نسل علی و فاطمه و [نیز] نُه تن از پُشت حسین که امامانی نیک‌اند. آنان، عترت من‌اند، از گوشت و خون من»[۷].
ابن عبّاس، از پیامبر خدا (ص) نقل کرده: من و علی و حسن و حسین و نُه تن از فرزندان حسین، پاک و معصوم هستیم[۸].
سلیم بن قیس، از امام علی و ایشان از پیامبر خاتم نقل کرده که: علی، برادر من، وصیّ من، وارث من، جانشین من در امّتم و پس از من، ولیّ هر مؤمن است و یازده امام، از نسل اویند. اولینِ ایشان، پسرم حسن است، سپس پسرم حسین، و آن گاه نُه تن از فرزندان حسین، یک به یک، امام هستند. آنها همراه قرآن‌اند و قرآن، همراه آنان است. آنان، از قرآن جدا نمی‌شوند و قرآن، از آنها جدا نمی‌شود تا در حوض کوثر بر من وارد شوند[۹].[۱۰]
روایت سلیم بن قیس
سلیم بن قیس به نقل از امیرالمؤمنین (ع) و سلمان و ابوذر و مقداد می‌نویسد: روزی رسول خدا (ص) به حسن و حسین که در حال آمدن بودند، نگاه کردند و فرمودند: "به خدا قسم، این دو آقا و سرور اهل بهشتند و پدرشان از آنها بهتر است. بهترین و دوست داشتنی‌ترین و گرامی‌ترین مردم نزد من، پدر شما و سپس مادرتان است. هیچ کس با فضیلت‌تر از من و برادر و وزیر و خلیفه‌ام بعد از من در میان امتم و صاحب اختیار هر مؤمنی بعد از من، یعنی علی بن ابی طالب، نزد خدا وجود ندارد. آگاه باشید! برادر و خلیل من و وزیر و برگزیده‌ام و خلیفه بعد از من و صاحب اختیار هر مؤمنی بعد از من، علی بن ابی طالب است؛ زمانی که علی از دنیا برود فرزندم حسن، جانشین اوست. زمانی که حسن از دنیا برود فرزندم، حسین جانشین اوست، و سپس نُه امام از فرزندان حسین جانشینان او هستند و آنها هدایت گران هدایت شده‌اند. آنها همراه حق هستند و حق همراه آنان است، و تا روز قیامت، حق را رها نمی‌کنند و حق نیز آنها را رها نمی‌کند. آنها مایه قوام زمین هستند که زمین به خاطر آنها آرام گرفته است. آنان ریسمان محکم خدا و دستاویز محکم خدا هستند که گسستنی برای آنها نیست. آنها حجت‌های الهی در روی زمین و شاهدان خداوند بر مخلوقات و خزانه‌داران علم الهی و معدن‌های حکمت اویند. آنان همانند باب حطه در بنی اسرائیل هستند که هر فردی از آن داخل شد، مؤمن و هر کسی که از آن خارج شد کافر بود. خداوند در قرآن، اطاعت آنان را واجب شمرد و به پذیرش ولایت آنان امر فرموده است. هر کسی از آنان اطاعت کند، از خدا اطاعت کرده و هر کسی از امر آنان سرپیچی کند، خداوند را نافرمانی کرده است"[۱۱].[۱۲]
منابع
پانویس
- ↑ « الْأَئِمَّةُ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ (ع) مَنْ أَطَاعَهُمْ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ وَ مَنْ عَصَاهُمْ فَقَدْ عَصَى اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ هُمُ الْعُرْوَةُ الْوُثْقَى وَ هُمُ الْوَسِيلَةُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ» (عیون أخبار الرضا (ع)، ج۲، ص۵۸، ح۲۱۷؛ بحار الأنوار، ج۳۶، ص۲۴۴، ح۵۴).
- ↑ «سَمِعْتُ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ جَعْفَرٍ الطَّيَّارِ يَقُولُ كُنَّا عِنْدَ مُعَاوِيَةَ أَنَا وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ وَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَبَّاسٍ وَ عُمَرُ ابْنُ أُمِّ سَلَمَةَ وَ أُسَامَةُ بْنُ زَيْدٍ فَجَرَى بَيْنِي وَ بَيْنَ مُعَاوِيَةَ كَلَامٌ فَقُلْتُ لِمُعَاوِيَةَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ (ص) يَقُولُ أَنَا ﴿أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ﴾ ثُمَّ أَخِي عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ ﴿أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ﴾ فَإِذَا اسْتُشْهِدَ عَلِيٌّ فَالْحَسَنُ بْنُ عَلِيٍّ ﴿أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ﴾ ثُمَّ ابْنِيَ الْحُسَيْنُ مِنْ بَعْدِهِ ﴿أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ﴾ فَإِذَا اسْتُشْهِدَ فَابْنُهُ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ﴿أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ﴾وَ سَتُدْرِكُهُ يَا عَلِيُّ ثُمَّ ابْنُهُ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ ﴿أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ﴾وَ سَتُدْرِكُهُ يَا حُسَيْنُ ثُمَّ يُكَمِّلُهُ اثْنَيْ عَشَرَ إِمَاماً تِسْعَةً مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ قَالَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ وَ اسْتَشْهَدْتُ الْحَسَنَ وَ الْحُسَيْنَ وَ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عَبَّاسٍ وَ عُمَرَ ابْنَ أُمِّ سَلَمَةَ وَ أُسَامَةَ بْنَ زَيْدٍ فَشَهِدُوا لِي عِنْدَ مُعَاوِيَةَ قَالَ سُلَيْمٌ وَ قَدْ سَمِعْتُ ذَلِكَ مِنْ سَلْمَانَ وَ أَبِي ذَرٍّ وَ الْمِقْدَادِ وَ ذَكَرُوا أَنَّهُمْ سَمِعُوا ذَلِكَ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ (ص)» (الکافی، ج۱، ص۵۲۹، ح۴؛ الخصال، ص۴۷۷، ح۴۱).
- ↑ «دَخَلَتْ فَاطِمَةُ (س) عَلَى رَسُولِ اللَّهِ (ص) وَ عَيْنَاهُ تَدْمَعُ فَسَأَلَتْهُ مَا لَكَ- فَقَالَ إِنَّ جَبْرَئِيلَ (ع) أَخْبَرَنِي أَنَّ أُمَّتِي تَقْتُلُ حُسَيْناً فَجَزِعَتْ وَ شَقَّ عَلَيْهَا فَأَخْبَرَهَا بِمَنْ يَمْلِكُ مِنْ وُلْدِهَا فَطَابَتْ نَفْسُهَا وَ سَكَنَتْ» (کامل الزیارات، ص۱۲۵، ح۱۳۹؛ بحارالأنوار، ج۴۴، ص۲۳۳، ح۱۹).
- ↑ «دَخَلْتُ عَلَى النَّبِيِّ (ص) وَ إِذَا الْحُسَيْنُ عَلَى فَخِذَيْهِ وَ هُوَ يُقَبِّلُ عَيْنَيْهِ وَ يَلْثِمُ فَاهُ وَ هُوَ يَقُولُ أَنْتَ سَيِّدٌ ابْنُ سَيِّدٍ أَنْتَ إِمَامٌ ابْنُ إِمَامٍ أَبُو الْأَئِمَّةِ أَنْتَ حُجَّةٌ ابْنُ حُجَّةٍ أَبُو حُجَجٍ تِسْعَةٍ مِنْ صُلْبِكَ تَاسِعُهُمْ قَائِمُهُمْ» (الخصال، ص۴۷۵، ح۳۸؛ کمال الدین، ص۲۶۲، ح۹).
- ↑ صنعا، بهترین قطعه از سرزمین یمن و در جنوب شبه جزیره عربستان است.
- ↑ بُصرا، از مناطق شام است که تا شمال شبه جزیره عربستان، فاصله بسیاری دارد.
- ↑ «سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّه(ص): يَقُولُ أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي فَرَطٌ لَكُمْ وَ إِنَّكُمْ وَارِدُونَ عَلَيَّ الْحَوْضَ حَوْضاً عَرْضُهُ مَا بَيْنَ صَنْعَاءَ إِلَى بُصْرَى فِيهِ قِدْحَانٌ عَدَدَ النُّجُومِ مِنْ فِضَّةٍ وَ إِنِّي سَائِلُكُمْ حِينَ تَرِدُونَ عَلَيَّ عَنِ الثَّقَلَيْنِ فَانْظُرُوا كَيْفَ تَخْلُفُونِّي فِيهِمَا السَّبَبُ الْأَكْبَرُ كِتَابُ اللَّهِ طَرَفُهُ بِيَدِ اللَّهِ وَ طَرَفُهُ بِأَيْدِيكُمْ فَاسْتَمْسِكُوا بِهِ وَ لَا تُبَدِّلُوا وَ عِتْرَتِي أَهْلُ بَيْتِي فَإِنَّهُ قَدْ نَبَّأَنِيَ اللَّطِيفُ الْخَبِيرُ أَنَّهُمَا لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْضَ فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ مَنْ عِتْرَتُكَ قَالَ أَهْلُ بَيْتِي مِنْ وُلْدِ عَلِيٍّ وَ فَاطِمَةَ (ع) وَ تِسْعَةٌ مِنْ صُلْبِ الْحُسَيْنِ أَئِمَّةُ الْأَبْرَارِ هُمْ عِتْرَتِي مِنْ لَحْمِي وَ دَمِي» (کفایة الأثر، ص۹۱؛ البرهان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص۲۰، ح۵۵).
- ↑ «أَنَا وَ عَلِيٌّ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ وَ تِسْعَةٌ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ مُطَهَّرُونَ مَعْصُومُونَ» (کمال الدین، ص۲۸۰، ح۲۸؛ عیون أخبار الرضا (ع)، ج۱، ص۶۴، ح۳۰).
- ↑ «عَلِيٌّ أَخِي وَ وَصِيِّي وَ وَارِثِي وَ خَلِيفَتِي فِي أُمَّتِي وَ وَلِيُّ كُلِّ مُؤْمِنٍ بَعْدِي وَ أَحَدَ عَشَرَ إِمَاماً مِنْ وُلْدِهِ أَوَّلُهُمْ ابْنِي حَسَنٌ ثُمَّ ابْنِي حُسَيْنٌ ثُمَّ تِسْعَةٌ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ وَاحِداً بَعْدَ وَاحِدٍ هُمْ مَعَ الْقُرْآنِ وَ الْقُرْآنُ مَعَهُمْ لَا يُفَارِقُونَهُ وَ لَا يُفَارِقُهُمْ حَتَّى يَرِدُوا عَلَيَّ الْحَوْضَ» (الغیبة، نعمانی، ص۷۰، ح۸).
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۱۶۵.
- ↑ کتاب سلیم، سلیم بن قیس، ص۲۷۵-۲۷۶.
- ↑ روستایی، اکبر، مقاله «حسین بن علی بن ابی طالب»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ج۱، ص۴۴۲-۴۴۳.