بحث:ابلاغ آیات برائت در معارف و سیره علوی
مقدمه
سوره توبه در ماه ذی الحجه و در اواخر سال نهم هجری بر پیامبر (ص) نازل شد و چون رسول خدا (ص) قصد نداشت در مراسم حج آن سال شرکت کند، از این جهت باید شخصی را برای ابلاغ این پیام انتخاب می‌کرد تا به مکه رفته و در عید قربان و در سرزمین منی آیات برائت را برای مردم بخواند. رسول خدا (ص) ابتدا ابوبکر را برای این کار معین کرد و آیات را به وی تعلیم داد و دستور داد تا به همراه سیصد نفر از مسلمانان به مکه رفته و در روز موعود، آیات الهی را برای مشرکان بخواند، آیاتی که در آنها بیزاری خدا و پیامبر از مشرکان آمده بود و برای آنها مهلت چهار ماهه‌ای تعیین شده بود تا تکلیف خود را با حکومت اسلامی مشخص کنند. ابوبکر همراه سیصد تن از مسلمانان به سوی مکه حرکت کرد اما هنوز از مدینه فاصله نگرفته بود که جبرئیل نازل شد و به پیامبر (ص) فرمود: "خداوند به تو سلام می‌رساند و می‌فرماید: " آیات برائت را باید خود تو یا کسی که از تو است، ابلاغ کند و شخص دیگری برای انجام این مأموریت، صلاحیت ندارد"[۱].
اکنون باید دانست کسی که خداوند او را مثل خود پیامبر (ص) می‌داند، کیست؟ مؤرخان و بیشتر مفسران شیعه و سنی هم‌نظر هستند که این فرد، امیرالمؤمنین علی (ع) است، زیرا پیامبر (ص) بعد از نزول وحی الهی امام علی (ع) را خواست و ماجرای ابلاغ آیات برائت و نزول وحی را با وی در میان گذاشت. وی نیز با مرکب عضباء (مرکب مخصوص پیامبر (ص)) که خود پیامبر (ص) در اختیارش گذاشت به سرعت مدینه را ترک کرده، به سمت مکه روانه شد تا در مسیر پیام را از ابوبکر گرفته، آن را در روز عید قربان و در منی برای همه بخواند.
امام (ع) در نزدیکی مدینه، در ذوالحلیفه ابوبکر را ملاقات کرد و پیام رسول خدا (ص) را به وی رساند. ابوبکر هم آیات و قطعنامه را در اختیار آن حضرت گذاشت[۲]. سپس ابوبکر به مدینه بازگشت و به نزد رسول خدا رفت؛ گفت: "ای رسول خدا مرا برای کار مهمی مأمور کردی که هر کسی افتخار آن را در سر داشت. وقتی برای انجام آن رفتم مرا بازگرداندی؛ آیا به امر خدا درباره من آیه‌ای نازل شد؟" حضرت به او فرمود: "نه درباره تو آیه‌ای نازل نشد، اما جبرئیل به امر خداوند نازل شد و دستور داد که آیات برائت از مشرکان را یا خودم برای مردم بخوانم و یا کسی که مثل خودم است. از این رو علی را که مثل خودم است برای ابلاغ آیات فرستادم و کسی جز علی کار را انجام نمی‌دهد"[۳].
امام علی (ع) پس از شرکت در مراسم حج در دهم ذی الحجه طبق فرمان رسول خدا (ص) بالای جمره عقبه قرار گرفت و با صدای رسا و دلنشین خود سیزده آیه اول سوره برائت را خواند و سپس قطعنامه چهار ماده‌ای رسول خدا (ص) را به همه ابلاغ کرد. این قطعنامه به قدری قاطعانه بود که پس از خواندن، آن همه مشرکان فهمیدند که فقط چهار ماه مهلت دارند تا تکلیف خود را با اسلام و حکومت اسلامی روشن کنند. بنابراین یا باید اسلام بیاورند و در صف مسلمانان قرار بگیرند و یا برای نبردی سخت با مسلمانان آماده شوند. از این جهت قبل از پایان مهلت اعلام شده، گروه گروه به اسلام گرویدند و تا اواسط سال دهم هجری شرک و بت پرستی به طور کلی از سرزمین حجاز رخت بربست[۴]
پانویس
- ↑ الارشاد، شیخ مفید، ج۱، ص۶۵؛ مسند احمد، احمد بن حنبل، ج۱، ص۱۵۱.
- ↑ الارشاد، شیخ مفید، ج۱، ص۶۵.
- ↑ الارشاد، شیخ مفید، ج۱، ص۶۶؛ مناقب آل ابی طالب، ابن‌شهرآشوب، ج۱، ص۳۹۱؛ مسند احمد، احمد بن حنبل، ج۱، ص۱۵۱؛ مجمع الزوائد، هیثمی، ج۷، ص۲۹.
- ↑ عباسی، حبیب، مقاله «علی بن ابی‌طالب»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۱، ص۱۸۳-۱۸۵.