آیات برائت
این مدخل زیرشاخهٔ بحث امام علی است. آیات برائت از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: آیات برائت در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط ندارد| آیات برائت | |
|---|---|
 | |
| ترجمه آیه | |
| مشخصات آیه | |
| بخشی از | آیهٔ ۱ ـ ۵ سورهٔ توبه از جزء ۱۰ قرآن کریم |
| نام‌های دیگر | برائت |
| محتوای آیه | |
| دلالت آیه |
|
از فضایل و ویژگی‌های حضرت علی (ع)، خواندن آیات سورۀ برائت (توبه) در مراسم حج سال نهم هجری در مکّه و اجرای مراسم "برائت از مشرکین" توسّط آن حضرت است.
مقدمه
بعد از نزول آیات ابتدایی سوره برائت، پیامبر اسلام (ص) ابتدا آیات را به ابوبکر سپرد تا به مکه رفته و در روز عید قربان، در منا و در جمع حاجیان بخواند، آیاتی که مضمون آنها اعلام بیزاری خدا و رسول از مشرکین و تعیین ضرب الأجلی چهارماهه برای آنان بود که یا اسلام را بپذیرند، یا آمادۀ جنگ باشند.
پیامبر، قطعنامه‌ای در چهار ماده تنظیم کرد که پس از قرائت آیات سورۀ توبه، بر مردم خوانده شود. جمعی را هم همراه ابوبکر برای انجام این مأموریت فرستاد. ابوبکر چیزی از مدینه دور نشده بود که از سوی خداوند، پیک وحی آمد و پیام آورد که: لا یؤدی عنک الا أنت أو رجل منک. این پیام را جز تو یا مردی از تو نباید برساند. آن حضرت، امیرالمؤمنین (ع) را با گروهی اعزام کرد و در ذو الحلیفه (مسجد شجره) به ابوبکر رسیدند و دستور پیامبر را ابلاغ کردند. انس بن مالک چنین نقل می‌کند: انّ رسول اللّه بعث ببرائة مع أبی بکر إلی أهل مکّة فلمّا بلغ ذا الحلیفة بعث الیه فردّه و قال: «لا یذهب بها إلاّ رجل من اهل بیتی»، فبعث علیّا[۱].[۲]
شجاعت امیرالمؤمنین (ع) و آیات برائت
مسؤولیت مهمّ ابلاغ پیام برائت از مشرکین و تهدید بت‌پرستان، شجاعت و قاطعیت و ایمانی می‌خواست که در وجود علی (ع) تجسّم یافته بود. آن حضرت نیز طبق فرمان پیامبر، آیات نخست این سوره و قطعنامۀ ویژه را با صدای رسا در منا و جمرۀ عقبه خواند. نتیجۀ آن هشدار و قطعنامه، برچیده شدن اساس بت‌پرستی در اواسط سال دهم هجری از سراسر حجاز بود[۳].[۴]
برائت، علامت آشتی‌ناپذیری توحید و شرک
انجام این مراسم، نشان قدرت و هیمنه و شکوه مکتب توحید بر ضدّ شرک است و گویای آشتی‌ناپذیری موحّدان و مشرکان. امام خمینی که احیاگر اجرای مراسم برائت از مشرکان در حجّ ابراهیمی است، می‌گوید: "اعلان برائت در حج، تجدید میثاق مبارزه و تمرین تشکّل مجاهدان برای ادامۀ نبرد با کفر و شرک و بت‌پرست‌هاست و به شعار هم خلاصه نمی‌شود که سرآغاز علنی ساختن منشور مبارزه و سازماندهی جنود خدای تعالی در برابر جنود ابلیس و ابلیس صفتان است و از اصول اولیّۀ توحید به‌شمار می‌رود و اگر مسلمانان در خانۀ ناس و خانۀ خدا از دشمنان خدا اظهار برائت نکنند، پس در کجا می‌توانند اظهار نمایند؟ و اگر حرم و کعبه و مسجد و محراب، سنگر و پشتیبان سربازان خدا و مدافعان حرم و حرمت انبیا نیست، پس مأمن و پناهگاه آنان در کجاست؟ خلاصه، اعلان برائت مرحلۀ اوّل مبارزه و ادامۀ آن مراحل دیگر وظایف ماست و در هر عصر و زمانی جلوه‌ها و شیوه‌ها و برنامه‌های متناسب خود را می‌طلبد...[۵].
مسؤولیتی به این عظمت و پیامی به این سترگی باید از زبان شخصیتی چون علی بن ابی طالب (ع) به گوش مشرکان رسانده شود که بت‌شکن تاریخ و پاک‌سازندۀ کعبه و حرم از بت‌های مشرکان است. این فضیلت بزرگ، در منابع متعدد شیعه و اهل سنت نقل شده است. علامۀ امینی ۷۳ نفر از راویان این حدیث را از مورخان و مفسّران اهل سنت نام می‌برد[۶] و نمونه‌هایی از نقل‌های تاریخی و روایی را می‌آورد و در نهایت به افضلیّت امیر المؤمنین (ع) و شایستگی او برای امامت و پذیرش امانت دین‌آموزی و تبلیغ احکام الهی استدلال می‌کند[۷].[۸]
منابع
پانویس
- ↑ تفسیر مجمع البیان، طبرسی، ج ۳ ص ۳
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۴۲.
- ↑ بحار الأنوار، ج ۲۱ ص ۲۶۶، نیز ر. ک: بحار الأنوار، ج ۳۵ ص ۲۸۴
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۴۲.
- ↑ صحیفۀ نور، ج ۲۰ ص ۱۱۲
- ↑ الغدیر، ج ۶ ص ۳۳۸
- ↑ الغدیر، ج ۶ ص ۳۵۰
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۴۲.