بحث:اصحاب ایکه در قرآن

مقدمه

نام اصحاب الایکه چهار بار در قرآن مجید ذکر شده بدین قرار:

آیه ﴿وَإِنْ كَانَ أَصْحَابُ الْأَيْكَةِ لَظَالِمِينَ﴾ و آیه ﴿كَذَّبَ أَصْحَابُ الْأَيْكَةِ الْمُرْسَلِينَ﴾ و آیه ﴿وَثَمُودُ وَقَوْمُ لُوطٍ وَأَصْحَابُ الْأَيْكَةِ أُولَئِكَ الْأَحْزَابُ﴾ و آیه ﴿وَأَصْحَابُ الْأَيْكَةِ وَقَوْمُ تُبَّعٍ كُلٌّ كَذَّبَ الرُّسُلَ فَحَقَّ وَعِيدِ﴾

در سوره حجر این قوم به وصف ظلم متصف گردیده‌اند و در سوره صدر ردیف اقوام دیگری که پیغمبران را تکذیب کرده‌اند به شمار رفته‌اند در سوره شعراء حضرت شعیب آنان را پند می‌دهد و به تقوی و پرهیزگاری دعوت می‌کند و مواعظی که حضرت شعیب به ایشان می‌دهد عینا مواعظی است که به اهل «مدین» داده است. آنان را از فساد در زمین و کم‌فروشی نهی می‌فرماید، لکن آنان او را دروغگو و مسحّر میپندارند و از وی می‌خواهند که برایشان بلای آسمانی فرود آید و بالاخره دچار عذاب یوم ظله می‌شوند و هلاک می‌گردند. مفسرین، داستان اصحاب ایکه را به مسامحه و اهمال واگذار کرده‌اند و از نظر لغت، ایکه را به معنی درخت یا نوع مخصوصی از درخت و یا بیشه ضبط کرده‌اند و در کتب لغت نیز، ایکه به همین معانی مضبوط است.

بعضی از اهل تفسیر اصحاب ایکه را همان قوم مدین شناخته و برخی آنان را قوم دیگری دانسته‌اند که شعیب بر ایشان نیز رسالت داشته است.

در تفسیر تبیان، قول دیگری نقل شده که به موجب آن، ایکه نام محلی می‌باشد.

در کتب عهد قدیم چندین بار از «ایلا یا ایله و یا ایلوت» نام برده شده است که در ساحل شرقی دریای قلزم واقع بوده و اسرائیلیان هنگام خروج از مصر از این شهر گذشته‌اند و حضرت داوود آن را مسخر کرده و در زمان حضرت سلیمان آباد شده است.

مفسرین اسلامی قصه اصحاب «سبت» را مربوط به مردم قریه ایله می‌دانند و قریه ایله را نزدیک به مدین نشان می‌دهند، لکن از اصحاب سبت در کتب عهد عتیق اثری نیست و قریه ایله از جهت نقض قوانین سبت در آن کتب اثری ندارد.

چون قریه ایله نزدیک به مدین است و در لغت عبری معنی اصلی ایله، درختان بوده و این نام به صورت‌های گوناگون نیز درآمده است، می‌‌توان حدس زد که اصحاب ایکه مردم ناحیه ایله‌اند که دوران ترقی و انحطاط را پیاپی دیده‌اند. راجع به این قسمت در مقاله مربوط به مدین و مقاله مربوط به شعیب نیز تحقیقاتی از نظر خوانندگان خواهد گذشت.

شاید ایکه با icon «ایقون» قرابتی داشته باشد و icon معنی صورت‌های حضرت مریم و قدیسین است که در برخی از کلیساهای یونانی نقش می‌شده و عده‌ای آن صورت‌ها را می‌‌پرستیدند. این کیش در بعضی از کلیسا‌های رم و کلیسا‌های روس نیز معمول بوده است.

بنابراین اصحاب ایکه صورت پرستانند که وجودشان در میان هر یک از اقوام و ملل ممکن است و حضرت شعیب هم با عده‌ای از صورت پرستان زمان خود مواجه بوده و آنان را از این کار ومفاسد دیگری که به آن دچار بوده‌اند نهی فرموده است. ضمنا باید متذکر بود که مانی هم کتاب مصور داشته که به وسیله آن پندارهای خود را درباره نظام آفرینش ممثل می‌ساخته و این کتاب، ایقون نام داشته است.

منابع

1. خزائلی، محمد، اعلام قرآن