بحث:شعبة بن حجاج بن ورد ازدی بصری در علوم قرآنی
مقدمه
ابو بسطام شعبة بن حجاج از مفسران عصر حضور به شمار می‌آید؛ زیرا افزون بر اینکه وفات او را در سال ۱۶۰ ه. ق ذکر کرده‌اند[۱]، شیخ طوسی او را از اصحاب امام صادق(ع) به شمار آورده است[۲] و حاج خلیفه و عمر رضا کحاله از کتاب تفسیری داشتن وی خبر داده‌اند[۳].
وی در نزد شیعه مجهول است و وثاقت وی ثابت نیست[۴]، ولی در نزد اهل تسنن ثقه (مورد اعتماد) است و حتی او را امیر المؤمنین در حدیث لقب داده‌اند[۵]. وی در واسط به دنیا آمده، ولی ساکن بصره بوده است[۶].[۷]
شعبة بن حجاج بن ورد ازدی بصری در تفسیر و مفسران
شعبة بن حجاج بن ورد ازدی بصری از تابعان تابعان و از محدثان و محققان بزرگ به شمار می‌رود.
شعبه اول کسی بود که تدوین حدیث کرد و از احوال محدثان گزارش‌هایی تهیه نمود. مشایخ و بزرگان فقه و حدیث از او روایت دارند و بر وثاقت و اتقان او اتفاق نظر دارند. شافعی می‌گوید: «اگر شعبه نبود روایت حدیث در عراق شناخته نمی‌شد». احمد بن حنبل می‌گوید: «شعبه خود امتی بود». حاکم می‌گوید: «شعبه پیشوای پیشوایان در حدیث بود». او از دو نفر صحابی (انس بن مالک و عمرو بن سلمه) و چهار صد تن از تابعان روایت دارد. [۸]
شیخ ابو جعفر طوسی او را در زمره صحابه امام صادق(ع) آورده است. [۹] از آثار برجسته او تفسیر قرآن کریم است. [۱۰] زرکشی نیز او را در زمره مفسران پس از تابعان شمرده است. [۱۱] استاد حسن سندوبی مصری در پاورقی کتاب «البیان و التبیین» نوشته جاحظ، می‌گوید: «شعبه، شیعی مذهب و از ارباب حدیث است» [۱۲].[۱۳]
پانویس
- ↑ ر.ک: مزی، تهذیب الکمال، ج۸، ص۳۵۶ (بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۴).
- ↑ رجال الطوسی، ص۲۱۸ (اصحاب الصادق(ع)، باب الشین، رقم ۱۷).
- ↑ ر.ک: حاج خلیفة، کشف الظنون، ج۱، ص۴۵۱؛ کحاله، معجم المؤلفین، ج۴، ص۳۰۱.
- ↑ ر.ک: مامقانی، تنقیح المقال، ج۱، ص۷۳ (نتائج التنقیح، رقم ۵۵۷۶).
- ↑ ر.ک: ابن حجر، تقریب التهذیب، ج۱، ص۳۳۵۱ رقم ۶۷؛ مزی، تهذیب الکمال، ج۸، ص۳۵۲-۳۵۵.
- ↑ ر.ک: مزی، تهذیب الکمال، ج۸، ص۳۴۴ و ۳۵۵.
- ↑ بابایی، علی اکبر، تاریخ تفسیر قرآن، ص ۲۳۳.
- ↑ تهذیب التهذیب، ج ۴، ص۳۳۸، شماره ۵۸۰.
- ↑ رجال طوسی، ص۲۱۸، شماره ۱۷. معجم رجال الحدیث، ج ۹، ص۲۷. قاموس الرجال، ج ۵، ص۷۸.
- ↑ معجم المفسرین، ج ۱، ص۲۲۷.
- ↑ البرهان، ج ۲، ص۱۵۹.
- ↑ اعیان الشیعه، ج ۷، ص۳۴۸.
- ↑ معرفت، محمد هادی، تفسیر و مفسران، ص۴۲۲-۴۱۴.