بحث:نقطه مقابل انتظار فرج چیست؟ (پرسش)

پاسخ تفصیلی

بند اول (یاس در شمار گناهان کبیره) یکی از راه‌های شناخت چیزی، شناخت ضد آن است، تا آنجا که گفته‌اند: "انما تعرف الاشیاء باضدادها". این قاعده در مورد "انتظار" هم صدق می‌کند، به طوری که برای شناخت انتظار از ضد آن کمک می‌گیرند. یأس به معنای ناامیدی، نقطه مقابل انتظار است که امید در آن موج می‌زند. اگر انتظار به معنای "انتظار ظهور" باشد، ضد آن "یأس از ظهور" است که مفهوم آن کاملاً وجدانی است. اما بسیاری از اوقات انتظار به معنای "انتظار فرج" به کار رفته است که در این صورت ضد آن یأس از امداد و کمک الهی است. چنین یأسی از بزرگترین گناهان کبیره به شمار آمده است. در احادیث وقتی گناهان کبیره را بر شمرده‌اند، بعد از "شرک به خدا" که بزرگ‌ترین گناه است، "یأس از رحمت خدا" را دومین گناه بزرگ محسوب کرده‌اند. از حضرت موسی بن جعفرS منقول است که فرمودند: «بزرگ‌ترین گناه کبیره شرک به خداست... و پس از آن ناامیدی از رحت خدا؛ زیرا خدای عزوجل می‌فرماید: «و لا تیأسوا..».. انسان اگر در گرفتاری واقع شود، چه این گرفتاری، مصیبت و سختی دنیوی باشد و چه گرفتاری معنوی و روحی که بر اثر ابتلا به معاصی برایش حاصل می‌شود، نباید از کمک خداوند و رحمت او ناامید شود. ناامیدی از رحمت و دستگیری خداوند، گناهی است بالاتر از هر گناه دیگری که انسان گناهکار را گرفتار کرده است. امیرمؤمنانS فرمودند: «أَعظَمُ البَلاءِ اِنقِطَاعُ الرَّجَاءِ». پس هر قدر گرفتاری انسان شدید باشد، ناامیدی از رحمت خداوند، از آن شدیدتر و سخت‌تر است. هیچ گاه امید انسان به دستگیری خداوند نباید از بین برود، زیرا چه بسا از طریقی که انسان تصورش را نمی‌کند، رحمت الهی شامل حالش گردد. لذا فرموده‌اند: «به چیزی که امید (وقوعش را) نداری، از آنچه امید (وقوعش را) داری، امیدوار باش». اگر کسی امیدش به دستگیری پروردگار باشد، چه بسا در زمانی که به لحاظ محاسبات عادی هیچ گونه امیدی نمی‌رود، باب فرج و گشایشی برایش باز شود که وقتی روی حساب‌های معمولی امید آن می‌رفت، باز نشده باشد. هر قدر اعتماد به "توحید" در انسان قویتر باشد، امیدش به دستگیری خداوند در گرفتاری‌ها بیشتر و ناامیدی‌اش از رحمت الهی کمتر است. بند دوم (انواع ناامیدی در انتظار فرج) در مسئلۀ انتظار، ناامیدی بر چند گونه است: ۱. یأس و ناامیدی از اصل ظهور حضرت قائمS: به طور کلی و بدون شبهه همگی در حرام بودن آن اتفاق نظر دارند، زیرا که ظهور و قیام حضرت قائمS از ضروریات مذهب امامیه است، بلکه احتمال می‌رود از ضروریات دین اسلام باشد، چونکه احادیث در این باره از حضرت رسول اکرمa در حد تواتر، از طرق خاصه و عامه رسیده، بلکه علمای عامه نیز به این امر اعتراف دارند و اختلاف در تعیین شخص اوست و اینکه در زمان حال وجود دارد یا نه؟ در مقابل آنهایی که اعتقاد دارند آن حضرت وجود خواهد یافت و متولد خواهد شد. بنابراین انکار آن به طور کلی تکذیب پیغمبرa است و شاهد بر آنچه یادآور شدیم اینکه مجلسی از ابن ابی الحدید ـ که از بزرگان علمای عامه است ـ حکایت کرده که گفته: البته که فرقه‌های مسلمانان اتفاق دارند که دنیا و تکلیف پایان نخواهد یافت، مگر پس از [آمدن] مهدیS. ۲. ناامیدی از ظهور حضرت قائمS در مدت معین برحسب پندارها و حدس‌ها: اینکه مثلاً گفته شود: حضرت تا پنجاه سال دیگر ظهور نخواهد کرد. لازمۀ این پندار آن است که در آن مدت منتظر نباشد؛ حال آنکه از بررسی احادیثی که امر می‌کند در هر صبح و شام منتظر باشیم، ظاهر می‌شود این گونه ناامیدی هم حرام است. ۳. ناامید بودن از نزدیکی زمان فرج و ظهور آن حضرتS: یعنی اینکه احتمال نزدیک بودن آن نفی شود. چنانکه بعضی از اهل زمان ما عقاید و باورهای خود را بر حدس و گمان و تخمین بنا می‌کنند. با توجه به اینکه در روایات نقل شده است و بدین جهت وقت ظهور بر مؤمنین مخفی مانده تا در تمامی زمان‌ها و سال‌ها منتظرش باشند. حرام بودن این گونه ناامیدی نیز مشخص است.

روایات و یأس از ظهور

• چیزی که همواره ائمۀ ما در دوران غیبت از گرفتار شدن ما بدان می‌‌ترسیدند، یأس و ناامیدی شیعیانشان است، به خاطر همین، همیشه ما را از آن بر حذر داشته و پیشاپیش آن را به ما گوشزد کرده‌اند. شاید بتوان یکی از فلسفه‌های انتظار و تعیین نکردن وقت قطعی ظهور را نیز همین دانست، یعنی شیعۀ حقیقی هر لحظه انتظار می‌‌کشد و در هر زمانی توقع پیدایش حکومت عدل جهان گستر را ممکن می‌‌داند و خود را دچار ناامیدی نمی‌کند و به تبع آن گرفتار سردرگمی‌ها و کج‌روی‌ها نمی‌شود.
• از این روست که در بسیاری از روایات تأکید شده صبح و شام توقع ظهور را داشته باشید و از تعیین وقتی مخصوص برای آن پرهیز کنید و وقت‌گذاران را دروغگو بدانید و همیشه امامانS، وقت‌گذاران ظهور را تکذیب کرده‌اند و فقط به دادن نشانه‌ها و علامت‌هایی بسنده کرده‌اند، زیرا با توجه به امکان تغییر زمان ظهور در مشیت الهی، ممکن است این تغییرات در روحیۀ شیعیان ایجاد ناامیدی و دل سردی کند. اما متأسفانه ناامیدی بلایی است که خواه ناخواه بعضی را گرفتار خواهد کرد، حال ممکن است این ناامیدی، همانطور که در توضیح انواع ناامیدی بیان شد، نسبت به نزدیک بودن زمان ظهور آن جناب باشد یا ناامیدی کلی از آمدن حضرت.
• برخی نیز با تعیین وقت، خود و دیگران را تا سررسید آن مدت از انتظار دور می‌‌دارند و ناامیدی را تا قبل از آن وقت تعیین شده در روحیۀ آنان می‌‌رویانند. امام صادقS فرمود: «امر ظهور امام زمانS واقع نخواهد شد مگر زمانی که غربال شوید و امتحان شوید و (خوب و بد) از یکدیگر جدا شوید، به خدا قسم ظهور به وقوع نمی‌پیوندد مگر زمانی که (عده‌ای از شما) ناامید شده باشید». در حدیث دیگری آمده است: «مردم از فرط ناامیدی می‌‌گویند: مهدی دیگر مرد و در بیابان‌ها هلاک شد و از بین رفت». از این روست که در روایات بسیاری آمده است انتظار آمدن آن حضرت را بکشید زیرا خداوند برای آمدن ایشان وعده داده است و خداوند وعدۀ خود را نمی‌شکند و اگر حتی یک روز بیشر از زندگانی دنیا باقی نمانده باشد خداوند آن روز را به قدری طولانی می‌‌کند که آن جناب تشریف آورده و وعدۀ خداوند به دست ایشان محقق شود. با توجه به این روایات متوجه می‌‌شویم اهل بیتS هیچ گونه مجال برای ورود ناامیدی قرار نداده‌اند و هرگونه یأس در مورد ظهور امام زمانS را برای ما جایز ندانسته‌اند.
• امام صادقS فرمود: «سعی کنید توجه (دشمنان) را به سوی حضرت مهدیS معطوف نکنید، همانا امام شما سال‌ها از نظر شما غایب خواهد شد و شما به امتحان سختی سنجیده خواهید شد، به حدی که خواهند گفت: او به بیابان‌ها سر نهاده است و از دنیا رفته است! باید دیده مؤمنین بر او بگرید..»..
• رسول خداa نشانه‌های آخرالزمان را یاد می‌‌فرموده، در آن میان فرمود: «چنان بلا و گرفتاری و پریشانی بر مردم فرود خواهد آمد... و این بلا طولانی خواهد شد که یأس و ناامیدی بر مردم مستولی خواهد شد و بد گمانی همگان را فرا می‌‌گیرد، به ناگاه حضرت در آن زمان ظهور خواهد نمود..»..

نتیجه گیری

نتیجه اینکه؛ انتظار ضد یأس است و "انتظار فرج" دقیقاً به این معناست که انسان در گرفتاری‌هایش هر قدر هم سخت و شدید باشد، از رحمت و دستگیری خداوند ناامید و مأیوس نباشد. همین انتظار است که بالاترین عبادت خداوند است.

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: