هر انقلابی برای وقوع نیاز به یارانی دارد تا هم زمینههای قیام را آماده کنند و هم در قیامرهبر آن را یاری کنند لذا چنانکه پیامبران(ع) یارانی الهی داشتند، امام عصر(ع) نیز چنین یارانی دارد. پیدایش این یاران به معنای فراهم آمدن زمینۀ قیام است[۱].
از منظر کلی، یاران امام زمان(ع) از اقوام و نژادهای گوناگون هستند و عدد آنها غیرقابل شمارش است. اما در نگاه جزئی تر، میتوان یارانحضرت را در دو گروه خاص و عام در نظر گرفت و با بررسی یاران خاص، ابعاد این بحث را روشن کرد[۲].
یاران خاص و ویژه که ۳۱۳ نفر بوده و در بالاترین درجۀ اخلاص قرار دارند[۵]، آنان فرماندهان خاص حضرت در روی زمین هستند که با سرعت به امام عصر(ع) ملحق میشوند؛ به طوری که همۀ سیصد و سیزده نفر هنگام سخنرانی امام و نخستین مرحلۀ بیعت، در مسجد الحرام حضور دارند. حضرت ابتدا با ۳۱۳ نفر بیعت خصوصی میکند، سپس بیعت عمومی را اعلام میکنند. تا زمانی که آنها در مکه جمع نشوند، حضرتظهور علنی نخواهند داشت و حاضر به بیعت عمومی در مسجدالحرام نخواهد شد[۶]. امام باقر(ع) فرمودند: «پس اول کسی که از طرف خدا با او بیعت میکند جبرئیل است و نیز از مردم ۳۱۳ نفر با او بیعت خواهند کرد.»..[۷].[۸] همچنین بنابه روایتی[۹] از امام باقر و امام صادق(ع) نقل کرده که فرمودند: «همانا امت معدوده ۳۱۳ نفر از اصحاب مهدی در آخرالزمان است همانند عدد اهل بدر، که در یک ساعت اجتماع میکنند»[۱۰]، منظور از «امت معدوده» در تعبیر قرآن کریم[۱۱]، همین ۳۱۳ نفر هستند.[۱۲] قسمتی از این یاران، از بزرگان روزگار گذشته هستند که بر اساس مصالحی، دوباره زنده شده و بخشی از آنان همراه حضرت عیسی(ع) از آسمان فرود میآیند[۱۳] و در رکاب حضرت مهدی(ع) خواهند بود[۱۴].[۱۵]یونس بن ظبیان میگوید: خدمتامام صادق(ع) بودم که ایشان نامی از یاران حضرت قائم به میان آورد و فرمود: «آنان سیصد و سیزده تن هستند و هر یک خود را در میان سیصد نفر میبیند»[۱۶]. از اینکه حضرت میفرماید: «هر یک خود را در میان سیصد نفر میبیند»، دو احتمال تصور میشود: اول اینکه توان جسمی هر یک از آنان برابر سیصد نفر باشد؛ چنان که توان هر یک از مؤمنان در آن روزگار برابر نیروی چهل مرد است. دوم: هر کدام از آنان، سیصد نفر نیرو دارند و خود را در میان سیصد نیرو تحت فرمان میبینند. بنابراین احتمال، آنان حدود سیصد گردان نیروی نظامی را فرماندهی میکنند. اما محتمل است که همان ظاهر لفظ مراد باشد؛ یعنی هر یک خود را جزء آن عدّه میداند[۱۷].
یاران خاص که ده هزار نفر هستند، تا چند روز پس از بیعت خصوصی حضرت با ۳۱۳ نفر، وارد مکه میشوند. در بعضی روایات آمده است حضرت در مکه میماند تا شمار یارانش به ده هزار نفر برسد[۱۸]، آنان با امام زمان(ع)، بیعت عمومی دارند و تا زمانی که ده هزار نفر جمع نشوند، قیامحضرت در خارج مکه نخواهد بود[۱۹]. امام صادق(ع) میفرماید: «امام زمان(ع) ظهور نمیکند، مگر آنکه حلقه و تعداد آنان کامل گردد». راوی پرسید: تعداد آنان چند نفر است؟ حضرت فرمود: «ده هزار نفر»[۲۰].[۲۱] همچنین امام باقر(ع) فرمودند: «هرگاه بقیة اللّه خارج شود به کعبه تکیه کند و ۳۱۳ تن گرد او جمع شوند و او میگوید من هستم بقیة اللّه و هرگاه گرد او جمع شدند او خروج میکند و ده هزار نفر هستند»[۲۲].[۲۳]
اصحاب عام حضرت یا گروه انصار، که در مقاطع زمانی مختلف به گروه یاران میپیوندند. در روایات، تعداد اصحاب حضرت مهدی(ع) هنگام ظهور، دوازده هزار یا پانزده هزار و حتی عدد یکصد هزار نفر نیز، نقل شده است[۲۴]؛ چنانکه امیرمؤمنان(ع) میفرماید: «مهدی حدّاقل با لشکردوازده هزار نفری و حدّاکثر پانزده هزار نفری ظهور میکند»[۲۵]؛[۲۶] اما آمارهای یاد شده با یکدیگر تعارض نداشته، بلکه در طول یکدیگرند و در مجموع، نشانگر سیر تکاملی یارانند[۲۷]؛ در بیان وجه جمع این روایات میتوان گفت باتوجه به قرائن موجود، روایاتی که عدد سیصد و سیزده را ذکر کردهاند، ناظر به اصحاب ویژه امام مهدی(ع)، یعنی هستۀ اصلی قیامحضرت، در مرحله آغازین ظهور ایشان است؛ همان کسانی که در روایات از آنان به عنوان پرچمداران و فرماندهان لشکرمهدی(ع) هستند، چراکه ظهورحضرت با آنان آغاز میگردد؛ پس از انتشار خبر، گروه دوم یارانحضرت یعنی ده یا دوازده هزار نفر یاور خاص ایشان، به سرعت به آنان ملحق میشوند، که ستونهای اصلی نیروهای انقلاب را تشکیل میدهند و با اجتماع آنان، پاکسازی حجاز آغاز میشود[۲۸]. [۲۹] از این نظر، روایاتی که اعداد و ارقامی مثل ده هزار یا بیشتر (که بیانگر کثرت آنان است)ذکر کردهاند، ناظر به گروه انصار هستند[۳۰].
یاورانی که در طول قیام، به صفوف سربازان حضرت ملحق میشوند[۳۱].
لذا تنها زمانی که صحبت از دو گروه اول (یعنی یاران خاص) است میتوانیم با استفاده از روایات، عدد دقیقی را برای یارانحضرت ذکر کنیم، اما تعداد بیشتر از آن، مثل هفتاد هزار نفر[۳۲] و... آمار کل نیروهای ارتشحضرت مهدی(ع) نیست؛ بلکه هریک از این ارقام، نمایانگر تعداد نیروهایی هستند که در برههای از زمان ظهور و یا در پیکار خاصی در گوشهای از جهان شرکت دارند. شاید هم مطلب دیگری باشد که ما آن را نمیدانیم که با ظهورحضرت، روشن خواهد شد؛ ان شاالله[۳۳].
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل میشوید:
↑ر.ک. موسوینسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج۲، ص۱۰۹-۱۱۱.
↑ابن اثیر آورده است: شمار یاران پیامبر(ص) در جنگ بدر سیصد و سیزده نفر بوده است. عدهای آن را سیصد و چهارده و سیصد و هجده نفر نیز گفتهاند. اما همان تعداد نخست صحیح میباشد و از صدر اسلام تا کنون مشهور بین مسلمانان همان عدد بوده است. ابن اثیر، عز الدین، الکامل فی التاریخ، ج ۲، ص ۸۲.
↑الصدر، سید محمد، تاریخ الغیبة الکبری؛ ص ۲۴۸ به بعد.
↑ر.ک. صدر، سید محمد، تاریخ پس از ظهور، ص۲۳۱، ۲۳۲؛ امامی میبدی، علیرضا، آموزههای مهدویت در آثار علامه طباطبائی، ص ۲۲۷؛ سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص ۴۹۴؛ رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص ۵۸۸؛ پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسشها و پاسخها، ص ۴۱۶.
↑ر.ک. موسوینسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج۲، ص۱۰۹-۱۱۱.
↑ر.ک. امامی میبدی، علی رضا، آموزههای مهدویت در آثار علامه طباطبائی، ص ۲۲۷؛ پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسشها و پاسخها، ص ۴۱۶؛ سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص ۴۹۴.
↑ر.ک. مروجی طبسی، محمد جواد، بامداد بشریت، ص ۱۳۵-۱۳۸.
↑در روایتی از امام صادق(ع) نقل شده است: «خروج میکنند با قائم(ع) از پشت کوفه یا کعبه ۲۷ مرد که عبارتند از: پانزده نفر از قوم حضرت موسی(ع) و هفت نفر از اصحاب کهف، و یوشع بن نون و سلمان و ابو دجانه انصاری و مقداد و مالک اشتر؛ پس در نزد آن حضرت، از یاران و والیان هستند»؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۳، ص۹۰.
↑امام باقر(ع) در حدیثی میفرماید: «هنگامی که قائم ظهور کند و به درون کوفه بیاید، خداوند متعال، هفتادهزار انسان راستین را از پشت کوفه بر میانگیزد تا از همراهان و یاوران او باشند»؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۳۹۰، ح ۲۱۲؛ محمدی ریشهری، محمد، دانشنامهٔ امام مهدی، ج ۸، ص ۲۹۳ـ۲۹۹.
↑ر.ک. طبسی، نجمالدین، چشم اندازی به حکومت مهدی، ص ۷۲ - ۷۴.