یاران امام مهدی چه تعداد است؟ (پرسش)
| یاران امام مهدی چه تعداد است؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / عصر ظهور امام مهدی / یاران امام مهدی / تعداد یاران امام مهدی |
| مدخل اصلی | یاران امام مهدی |
| تعداد پاسخ | ۱۵ پاسخ |
یاران امام مهدی (ع) چه تعداد است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که میتوان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
عبارت‌های دیگری از این پرسش
- آیا تعداد یاران امام مهدی (ع) مشخص است؟
- یاران امام مهدی (ع) در هنگام ظهور چه تعداد خواهند بود؟
- لشکریان امام مهدی (ع) چند نفرند؟
پاسخ جامع اجمالی
تعداد یاران امام زمان (ع)
هر انقلابی برای وقوع نیاز به یارانی دارد تا هم زمینه‌های قیام را آماده کنند و هم هنگام قیام، رهبر آن را یاری کنند، لذا چنانکه پیامبران (ع) یارانی الهی داشتند، امام عصر (ع) نیز چنین یارانی خواهد داشت. پیدایش این یاران به معنای فراهم آمدن زمینۀ قیام است[۱].
از منظر کلی، یاران امام زمان (ع) از اقوام و نژادهای گوناگون هستند و عدد آنها غیرقابل شمارش است. اما در نگاه جزئی تر، میتوان یاران حضرت را در دو گروه خاص و عام در نظر گرفت و با بررسی یاران خاص، ابعاد این بحث را روشن کرد[۲].
یاران خاص امام زمان (ع)
اصحاب خاص حضرت، دو گروه هستند که این اختلاف به تفاوت درجات اخلاص آنها برمی‌گردد:
- یاران خاص و ویژه که ۳۱۳ نفر بوده و در بالاترین درجۀ اخلاص قرار دارند[۳] و فرماندهان حضرت در روی زمین هستند. حضرت مهدی (ع) ابتدا با ۳۱۳ نفر بیعت خصوصی میکند، سپس بیعت عمومی را اعلام مینماید. تا زمانی که آنها در مکه جمع نشوند، حضرت ظهور علنی نخواهند داشت و حاضر به بیعت عمومی در مسجدالحرام نخواهد شد[۴]. قسمتی از این یاران، از بزرگان روزگار گذشته هستند که بر اساس مصالحی، دوباره زنده شده و بخشی از آنان همراه حضرت عیسی (ع) از آسمان فرود می‌آیند[۵] و در رکاب حضرت مهدی (ع) خواهند بود[۶][۷]
- یاران خاص که ده هزار نفر بوده و با امام زمان (ع) بیعت عمومی دارند و تا زمانی که ده هزار نفر جمع نشوند، قیام حضرت خارج از مکه نخواهد بود[۸].
یاران عام امام زمان (ع)
اصحاب عام حضرت یا گروه انصار، که در مقاطع زمانی مختلف به گروه یاران میپیوندند. در روایات، تعداد اصحاب حضرت مهدی (ع) هنگام ظهور، دوازده هزار یا پانزده هزار[۹] و حتی عدد یکصد هزار نفر نیز نقل شده است[۱۰]؛ البته آمارهای یاد شده با یکدیگر تعارض ندارند، بلکه در طول یکدیگرند و در مجموع، نشانگر سیر تکاملی یارانند[۱۱]؛ چراکه ظهور حضرت با سیصد و سیزده نفر از اصحاب ویژه آغاز می‌گردد، سپس سایر یاوران حضرت به سرعت به آنان ملحق میشوند. از این نظر، روایاتی که اعداد و ارقامی مثل ده هزار یا بیشتر (که بیانگر کثرت آنان است) ذکر کرده‌اند، ناظر به گروه انصار هستند[۱۲].
نتیجه گیری
بنابراین، یاران حضرت مهدی (ع) سه دسته‌اند:
- یاوران ویژه که ۳۱۳ نفرند و با اجتماع آنان ظهور به اذن خداوند واقع می‌شود.
- یاورانی که حدود ده هزار نفرند و با اجتماع آنان قیام و خروج به اذن خدا صورت می‌گیرد.
- یاورانی که در طول قیام، به صفوف سربازان حضرت ملحق میشوند[۱۳].
لذا تنها زمانی که صحبت از دو گروه اول (یعنی یاران خاص) است می‌‌توانیم با استفاده از روایات، عدد دقیقی را برای یاران حضرت ذکر کنیم، اما تعداد بیشتر از آن، مثل هفتاد هزار نفر[۱۴] و... آمار کل نیروهای ارتش حضرت مهدی (ع) نیست؛ بلکه هریک از این ارقام، نمایانگر تعداد نیروهایی هستند که در برهه‌ای از زمان ظهور و یا در پیکار خاصی در گوشه‌ای از جهان شرکت دارند. شاید هم مطلب دیگری باشد که ما آن را نمی‌دانیم که با ظهور حضرت، روشن خواهد شد؛ ان شاالله[۱۵].
پاسخ‌ها ودیدگاه‌های متفرقه
| ۱. آیت الله صدر؛ |
|---|
|
آیت الله شهید سید محمد صدر در کتاب «تاریخ پس از ظهور» در این‌باره گفته است:
«بنا بر روایات مستفیض و نزدیک به تواتر، شمار آنها به تعداد یاران پیامبر (ص) در غزوه بدر، یعنی سیصد و سیزده نفر میباشد[۱۶]. همچنین روایاتی وجود دارد که یاران امام (ع) را دست کم ده هزار نفر میداند. این اختلاف به تفاوت درجات اخلاص آنها برمی‌گردد که پیش از این درباره اقسام چهارگانه آن سخن گفته‌ایم[۱۷]. [اجمالا] شمار افراد موفق در برنامه کلی الهی در هر درجهای تفاوت دارد؛ زیرا بدیهی است لازمه ارتقای درجات اخلاص، شایستگیهای بیشتر و بینش عمیقتر است و پیداست که در جهان، شمار چنین افرادی زیاد نیست. از روایات برمیآید آن مخلصان آزموده که در درجه اول از درجات چهارگانه اخلاص قرار دارند، همان سیصد و سیزده نفری هستند که حضرت بقیة الله (ع) در زمان آنان ظهور خواهد کرد. در عین حال موفقشدگان در امتحانات الهی که در درجه دوم اخلاص قرار دارند، اگر بیش از ده هزار نفر نباشند، کمتر نیستند. دلیل تفاوت شمار یاران امام در این اخبار، جز این نیست. آنها به سرعت به امام عصر (ع) ملحق میشوند؛ به طوری که همه سیصد و سیزده نفر هنگام سخنرانی امام (ع) و نخستین مرحله بیعت، در مسجد الحرام حضور دارند. باقی یاران نیز تا چند روز پس از این رویداد وارد مکه میشوند. در بعضی روایات آمده است حضرت در مکه میماند تا شمار یارانش به ده هزار نفر برسد»[۱۸]. |
| ۲. حجت الاسلام و المسلمین موسوی‌نسب؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین سید جعفر موسوی‌نسب، در کتاب «دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان» در این‌باره گفته است:
«یاران امام زمان (ع) بسیار میباشند و عدد آنها غیر قابل شمارش است از جمله یمانی و لشگرش خراسانی و سپاهش حسنی و یارانش گیلانی و همراهانش جعفری و اصحابش و سائر احزاب شیعه که در آن سال قیام خواهند کرد یا کسانی که به لشگر حضرت بعد از ظهور ملحق خواهند شد ولی آنچه اهتمام به ذکر او هست آنان هستند که در هنگام بیعت یا در هنگام خروج حضرت با حضرت هستند و جزء اصحاب خاص آن جناب شمرده میشوند. و اصحاب خاص حضرت دو نوع میباشند: اصحاب خاص الخاص که همان ۳۱۳ نفرند؛ اصحاب خاص که ده هزار نفر میباشند. و فرق این دو قسم از چند جهت است:
و ظهور حضرت موقوف به انقضاء اجل و سرآمد حکمت و تحقق شرائط و ظهور علامات است زیرا غیبت حضرت را مدتی است معلوم و حجاب را مصلحتی و ظهور را شرائطی. ولی در عرف مردم این است که اگر ۳۱۳ تن یاور حضرت داشته باشند قیام می‌کنند این نظر غلطی است چون که نه ظهور حضرت بستگی به این ۳۱۳ تن دارد و نه روی زمین خالی از مردمان صالحی مانند ایشان به همان عدد یا بیشتر بوده یا هست بلکه اگر صد هزار نفر مانند آن ۳۱۳ تن در عصری باشند یا بهتر از آن ۳۱۳ تن تا مدت تمام نشود و شرائط انجام نگیرد ظهور نخواهد بود و از اخبار میتوان استفاده کرد که آن ۳۱۳ نفر سرآمد همه اهل زمان‌‌‌ها و دوران‌ها نیستند چون به حضرت صادق مفضل عرض کرد قربانت شوم مؤمنی در روی زمین غیر ایشان نیست. حضرت فرمود چرا و لکن ایشان قوّام و نجباء و قضاة و حکام و فقهاء در دین هستند و عدد ایشان و شهرهایشان و محله‌هایشان در کتابی نوشته شده و محفوظ است[۱۹]. در اینکه یاران خاص الخاص حضرت ۳۱۳ تن هستند در کتاب ارزشمند منتخب الاثر ۲۵ حدیث را نقل میکند در ص ۵۹۴ که در اینجا به یکی از آنها اکتفا می‌کنیم. حضرت باقر (ع) فرمودند هرگاه بقیة اللّه خارج شود به کعبه تکیه کند و ۳۱۳ تن گرد او جمع شوند و او می‌گوید من هستم بقیة اللّه و هرگاه گرد او جمع شدند او خروج میکند و ده هزار نفر میباشند[۲۰]»[۲۱]. |
| ۳. حجت الاسلام و المسلمین مروجی طبسی؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین محمد جواد مروجی طبسی، در کتاب «بامداد بشریت» در این‌باره گفته است:
«یاران امام عصر (ع) به چند گروه تقسیم میشوند: ۱. یارانی که حضرت مهدی (ع) نهضت خود را با آنان آغاز میکند؛ ۲. یارانی که به برکت مقدم بقیة الله (ع) از قبرها برمی‌خیزند؛ ۳. یارانی که همراه حضرت عیسی (ع) از آسمان فرود می‌آیند. گروه اول ۳۱۳ نفر هستند. در روایات، محل سکونت این گروه و تعداد افرادی که از هر منطقه به یاری امام زمان (ع) می‌آیند، مشخص شده است. امام صادق (ع) به تقاضای ابوبصیر، محل سکونت یاران امام مهدی (ع) و تعداد آنها از هر منطقه را بدین شرح بیان فرمود:
|
| ۴. آیت الله طبسی؛ |
|---|
|
آیت الله نجم‌الدین طبسی در کتاب «چشم اندازی به حکومت مهدی» در این‌باره گفته است:
«درباره تعداد لشکریان و یاران امام زمان (ع) روایات گوناگونی در دسترس است. برخی روایات، تعداد آنان را سی صد وسیزده نفر یادآور شده‌اند وبرخی روایات، از ده هزار نفر وبیش تر سخن می‌گویند. در این جا یادآوری دو نکته ضروری است:
|
| ۵. حجت الاسلام و المسلمین فاضلیان؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین سید محمد جواد فاضلیان، در مقاله «قیام» در این‌باره گفته است:
«درباره شمار یاران حضرت مهدی (ع) نیز باید گفت، چنان که پیامبران (ع) به یارانی الهی داشتند، امام عصر (ع) نیز چنین یارانی دارد. پیدایش این یاران به معنای فراهم آمدن زمینه قیام است. قرآن درباره انبیا (ع) می‌فرماید:
|
| ۶. حجت الاسلام و المسلمین یوسفیان؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین دکتر مهدی یوسفیان، در کتاب «شرایط ظهور» در این‌باره گفته است:
«زمانی که یاوران آماده بودند و خداوند اذن داد، ظهور، صورت می‌پذیرد. امام جواد (ع) ضمن حدیثی فرمود:« یَجْتَمِعُ إِلَیْهِ مِنْ أَصْحَابِهِ عِدَّةُ أَهْلِ بَدْرٍ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلًا مِنْ أَقَاصِی الْأَرْضِ وَ ذَلِكَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ أَیْنَ ما تَكُونُوا یَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِیعاً إِنَّ اللَّهَ عَلى كُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ فَإِذَا اجْتَمَعَتْ لَهُ هَذِهِ الْعِدَّةُ مِنْ أَهْلِ الْإِخْلَاصِ أَظْهَرَ اللَّهُ أَمْرَهُ فَإِذَا كَمَلَ لَهُ الْعَقْدُ وَ هُوَ عَشَرَةُ آلَافِ رَجُلٍ خَرَجَ بِإِذْنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ »[۵۰]. از این روایت میتوان استفاده کرد یاران حضرت را سه گروه تشکیل می‌دهند:
|
| ۷. حجت الاسلام و المسلمین صمدی؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین قنبر علی صمدی، در کتاب «آخرین منجی» در این‌باره گفته است:
«درباره شمار اصحاب امام مهدی (ع) در روایات آمار و ارقام مختلفی ذکر شده است. بیشتر روایات، تعداد یاران مهدی (ع) را سیصد و سیزده تن ذکر کرده‌اند. روایات مربوط به این موضوع دو دسته‌اند: در یک دسته از روایات، تعداد یاران مهدی (ع) سیصد و سیزده تن به تعداد اصحاب پیامبر (ص) در جنگ بدر ذکر شده‌اند. اکثر روایات این عدد را مطرح کرده‌اند[۵۲]. نظیر آن چه از امام صادق (ع) نقل شده است. حضرت فرموده است: "اصحاب امام مهدی (ع) سیصد و سیزده نفر به تعداد اهل بدر‌اند"[۵۳]؛ دسته دیگر، روایاتی است که تعداد اصحاب حضرت مهدی (ع) را بیش از سیصد و سیزده نفر ذکر کرده‌اند. در این دسته از روایات رقم یاران حضرت، ده هزار عنوان شده است چنان که مرحوم نعمانی در کتاب الغیبه به نقل از ابوبصیر، این روایت را از امام صادق (ع) نقل کرده است: "قائم (ع) خروج نمی‌کند، مگر هنگامی که حلقه (تعداد یاران حضرت) کامل شود. ابو بصیر می‌گوید: پرسیدم: حلقه با چه تعداد کامل می‌شود؟ حضرت فرمود: ده هزار نفر"[۵۴]؛ در جای دیگر، ابوبصیر نقل میکند که مردی کوفی از امام صادق (ع) تعداد یاران امام مهدی (ع) را پرسید و گفت: "مردم می‌گویند اصحاب مهدی (ع) به تعداد اصحاب بدر سیصد و سیزده نفرند. حضرت در پاسخ فرمود: "مهدی (ع) ظهور نمی‌کند مگر با نیروی قدر تمندی که تعداد آنان کمتر از ده هزار رزمنده نخواهد بود"[۵۵]. در این دسته روایات، برخی تعداد اصحاب مهدی (ع) را در هنگام ظهور، دوازده هزار یا پانزده هزار[۵۶] و حتی عدد یکصد هزار نفر نیز، نقل شده است[۵۷]. در بیان وجه جمع این دو دسته روایات میتوان گفت باتوجه به قرائن موجود، روایات دسته نخست که عدد سیصد و سیزده را ذکر کرده‌اند ناظر به اصحاب ویژه امام مهدی (ع) در مرحله آغازین ظهور حضرت است؛ همان کسانی که هسته اصلی قیام حضرت را تشکیل می‌دهند و در روایات از آنان به عنوان پرچمداران و فرماندهان لشکر مهدی (ع) میباشند؛ اما روایات دسته دوم که عدد بیش از سیصد و سیزده نفر را ذکر نموده‌اند ناظر به مجموع نیروهایی است که به جمع سیصد و سیزده نفر میپیوندند و تحت فرماندهی آنان عمل می‌کنند و در زمره سپاه حضرت قرار می‌گیرند. شاهد این مطلب نیز برخی روایاتی است که دلالت دارد بر اینکه ظهور حضرت مهدی (ع) با سیصد و سیزده نفر از اصحاب ویژه آغاز می‌گردد سپس سایر یاوران حضرت به سرعت به آنان ملحق میشوند و تحت فرماندهی اصحاب ویژه حضرت، سپاهیان مهدی (ع) را جهت آغاز قیام تشکیل می‌دهند. مانند آنچه جناب عبدالعظیم حسنی از امام جواد (ع) نقل کرده که فرمود: "سیصد وسیزده مرد به تعداد اهل بدر از دورترین نقاط زمین در کنار او (حضرت قائم) حاضر شوند و این مصداق سخن خدا است که فرمود: هرکجا باشید خدا شمارا جمع میکند و او به همه چیز توانا است، پس هر گاه این عدد از أهل اخلاص جمع گردند، خداوند أمر ظهور آن حضرت را مقدرگرداند و چون تعداد آن جماعت أهل اخلاص به عقد کامل؛ یعنی آن ده هزار مرد رسند، حضرت خروج نموده و مدام دشمنان خدا را بکشند تا رضایت پروردگار حاصل گردد"[۵۸]؛ مفضل بن عمر جعفی نیز از امام صادق (ع) نقل کرده است که فرمود: "هر گاه خدای متعال به قائم آل محمد اجازه ظهور دهد، در حالی که سیصد و اندی مرد با او بیعت می‌کنند و حضرت در مکه توقف می‌فرماید تا یاران او به ده هزار نفر می‌رسند؛ سپس از آنجا به سوی مدینه حرکت می‌فرماید"[۵۹]؛ از این نظر، روایاتی که اعداد و ارقامی مثل ده هزار یا بیشتر (که بیانگر کثرت آنان است) ذکر کرده‌اند، ناظر به گروه انصار هستند و شامل همه کسانی میشوند که به نحوی در حمایت از این حرکت الهی و تحکیم و تقویت انقلاب جهانی حضرت سهم دارند. مانند آنچه روایت از امام صادق (ع) نقل شده است که حضرت فرمود: "آنان (اصحاب مهدی) سیصد و سیزده نفرند که هرکدام نیز خود را در میان سیصد و سیزده نفر می‌بینند[۶۰]. براساس این گونه روایات، هرکدام از این سیصد و سیزده تن، فرماندهی سیصد و سیزده نفر را برعهده دارند. لذا آمار و ارقام یاد شده در این نوع روایات، بیانگر تعدد سپاهیان و یاوران امام مهدی (ع) است»[۶۱]. |
| ۸. حجت الاسلام و المسلمین امامی میبدی؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین علی رضا امامی میبدی، در کتاب «آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی» در این‌باره گفته است:
«مطابق روایات فراوان، عدد اصحاب امام زمان (ع) به تعداد لشکریان اسلام در جنگ بدر یعنی ۳۱۳ نفر میباشد. علامه در تفسیر آیه گرچه در این روایات و تعابیر سخن از سیصد و چند نفر آمده است ولی در جای دیگری از بیانات علامه عدد سیصد و سیزده نفر نیز ذکر شده است. آن مرحوم در ذیل تفسیر آیه حدیثی را از تفسیر قمی از امام باقر (ع) نقل میکند که در قسمتی از آن آمده است: «اولین کسی که با او بیعت کند، جبرئیل و سپس سیصد و سیزده نفر از یاران او میباشند»[۶۷]. البته ایشان در پاسخ به پرسشی درباره چگونگی قیام امام زمان (ع) تعداد یاران حضرت را بیشتر از سیصد و سیزده نفر میداند و می‌گوید در روایت است که چون حضرت قائم ظهور کند اول دعوت خود را از مکه آغاز می‌کنند؛ بدین طریق که بین رکن و مقام پشت به کعبه نموده و اعلان می‌‌فرمایند؛ از خواص آن حضرت سیصد و شصت نفر در حضور آن حضرت مجتمع می‌گردند[۶۸]. ذکر این نکته در اینجا لازم است که دریچه روایت‌ای به صورت صریح عدد سیصد و شصت نفر برای اصحاب امام (ع) ذکر نشده است ولی در بعضی از روایات آمده است که وَ يَجِي ءُ وَ اللَّهِ ثَلَاثُ مِائَةٍ وَ بِضْعَةَ عَشَرَ رَجُلًا فِيهِمْ خَمْسُونَ امْرَأَةً يَجْتَمِعُونَ بِمَكَّةَ عَلَى غَيْرِ مِيعَادٍ و سیصد و چند مرد که در میان آنها پنجاه زن نیز هستند، خواهند آمد و بدون قرار قبلی در مکه جمع میشوند[۶۹]. بر اساس این روایت مجموع مردان و زنانی که حلقه اصلی یاران حضرت را تشکیل می‌دهند در حدود سیصد و شصت نفر میباشند و به احتمال قوی نظر مرحوم علامه نیز به همین مطلب میباشد لذا ذکر این عدد با سیصد و سیزده نفر بودن اصحاب که در بسیاری از احادیث آمده است مغایرتی ندارد،[۷۰]»[۷۱]. |
| ۹. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در کتاب «فرهنگنامه مهدویت» در این‌باره گفته است:
«یاران ویژه حضرت مهدی (ع) سیصد و سیزده نفرند. احادیث فراوانی در ستایش این گروه ممتاز وارد شده و در قرآن کریم آیاتی است که تأویل به آنان شده است:
|
| ۱۰. آقای رضوانی؛ |
|---|
|
آقای علی اصغر رضوانی، در کتاب «موعودشناسی و پاسخ به شبهات» در این‌باره گفته است:
«مطابق روایات مستفیض بلکه متواتر، عدد اصحاب امام زمان (ع) به تعداد لشکر پیامبر اکرم (ص) در غزوه بدر ۳۱۳ نفر است. قندوزی در تفسیر آیه
 وَلَئِنْ أَخَّرْنَا عَنْهُمُ الْعَذَابَ إِلَى أُمَّةٍ مَّعْدُودَةٍ [۷۶]. از امام باقر و امام صادق (ع) نقل کرده که فرمودند: همانا امت معدوده ۳۱۳ نفر از اصحاب مهدی در آخرالزمان است همانند عدد اهل بدر، که در یک ساعت اجتماع می‌کنند ...[۷۷]. محمد بن مسلم از امام باقر (ع) روایت کرده که فرمود: پس اول کسی که از طرف خدا با او بیعت میکند جبرئیل است. و نیز از مردم ۳۱۳ نفر با او بیعت خواهند کرد.... و نیز از امام باقر (ع) روایت کرده که فرمود: قائم از ما با ترس یاری شده و با نصرت تأیید خواهد شد. تا آنکه فرمود: پس هنگامی که خروج میکند بر کعبه تکیه می‌دهد. و ۳۱۳ نفر به دور او گرد آیند ...[۷۸]»[۷۹]. |
| ۱۱. آقای باقری‌زاده اشعری؛ |
|---|
|
آقای محمد باقری‌زاده اشعری، در کتاب «از امام مهدی بیشتر بدانیم» در این‌باره گفته است:
«در حدیثی از امام صادق (ع) درباره لشکریان امام مهدی (ع) پس از پیوستن سیصد و سیزده یار ویژه به امام، چنین است: "هنگامی که خداوند –که نامش عزیز باد- اجازه خروج به قائم می‌دهد، او به منبر می‌رود و مردم را به سوی خود می‌خواند و آنها را به خدا سوگند می‌دهد و آنان را به حق خودش و این که میان آنان به شیوه پیامبر (ص) رفتار میکند، فرا می‌خواند. خداوند جل جلاله هم جبرئیل را روانه میکند تا نزد او بیاید و وی در حطیم[۸۰] فرود می‌آید و به او می‌گوید: به چه چیزی می‌خوانی؟ قائم (ع) به او خبر می‌دهد. جبرئیل می‌گوید: من، نخستین کسی هستم که با تو بیعت می‌کنم. دستت را بگشای. آن‌گاه دستش را به دست او می‌مالد و سیصد و سیزده و اندی مرد به او می‌رسند و با او بیعت می‌کنند. او در مکه میماند تا آن که یارانش به دههزار تن برسند و سپس از آن جا به سوی مدینه حرکت میکند"[۸۱]. امام علی بن ابی طالب (ع) نیز می‌فرماید: "به زودی، فتنه‌ای روی خواهد داد که مردم با ایمان از آن بیرون کشیده میشوند، همان گونه که طلا را از معدن بیرون می‌کشند. پس شامیان را دشمنام ندهید و تنها ستمکارانشان را دشنام دهید، که میان آنان، نیکان هستند و به زودی، خداوند، بارانی از آسمان برایشان می‌فرستد که آنان را غرق میکند، تا آنجا که اگر روباه‌ها و افراد ضعیف نیز با آنان بجنگند، بر ایشان غلبه می‌یابند. سپس خداوند، این هنگام، مردی از خاندان پیامبر (ص) را با حداقل دوازده‌هزار و حداکثر، پانزده‌هزار تن بر می‌انگیزد که سه پرچم دارند و نشان و شعارشان، "بمیران، بمیران" است. آنان با اهل هفت پرچم –که همه صاحبان آن پرچم‌ها به فرمان‌روایی چشم طمع دارند- می‌جنگند و می‌کشند و شکست می‌دهند و سپس سردار هاشمی ظهور میکند و مردم را به الفت و نعمتشان باز می‌گرداند و این گونه هستند تا دجال خروج کند"[۸۲]. امام باقر (ع) در حدیثی می‌فرماید: "هنگامی که قائم ظهور کند و به درون کوفه بیاید، خداوند متعال، هفتادهزار انسان راستین را از پشت کوفه بر می‌انگیزد تا از همراهان و یاوران او باشند"[۸۳][۸۴]»[۸۵]. |
| ۱۲. آقای کامل (پژوهشگر معارف مهدویت)؛ |
|---|
|
آقای حیدر کامل ، در کتاب «دجال آخرالزمان» در این‌باره گفته است:
«از امام باقر (ع) نقل شده است که فرمودند: "یاران قائم (ع) سیصد و سیزده نفر مرد و غیر عرب هستند. برخی از آنان در هنگام روز بر روی ابر حرکت می‌کنند و به نام خودش، پدرش، نسبتش، رخسار و شکل ظاهری‌اش شناخته میشوند و برخی بر رختخواب خود آرمیده‌اند و بدون وعده قبلی در مکه به او میپیوندند"[۸۶]؛ همچنین از ابی جعفر باقر (ع) روایت شده است که فرمودند: قائم از راه سنکلاخی "ذی طوی" با عده‌ای به تعداد اصحاب بدر، سیصد و سیزده مرد، فرود می‌آید تا اینکه تکیه به حجر الاسود می‌دهد و پرچم فتح و ظفر برمی‌افزاد. علی بن ابی حمزه گفت: من این مطلب را برای ابی الحسن موسی بن جعفر (ع) گفتم. فرمودند: این کتابی منشور است"[۸۷]»[۸۸].
|
| ۱۳. آقای تونه‌ای (پژوهشگر معارف مهدویت)؛ |
|---|
|
آقای مجتبی تونه‌ای، در کتاب «موعودنامه» در این‌باره گفته است:
«همان ۳۱۳ نفرى هستند که امیر مؤمنان و امام صادق (ع) آنان را پرچمدار یاوران آن گرامى تعبیر کرده‌اند و این بیانگر این واقعیت است که آنان داراى توانایى‌ها، کارآیى‌ها، آگاهى‌ها، کفایت‌ها، مدیریت‌ها و صلاحیت‌هاى لازم و بالایى براى فرماندهى و سازمان بخشیدن به نیروهاى طرفدار حق‌اند، که امام صادق (ع) از آنان تعبیر به "حُكَّامُ اللَّهِ فِي أَرْضِهِ"[۸۹] مى‌کند[۹۰]»[۹۱].
|
| ۱۴. نویسندگان کتاب «آفتاب مهر»؛ |
|---|
|
نویسندگان کتاب «آفتاب مهر» در این‌باره گفته‌اند:
«تعدادی از یاران گروه ۳۱۳ نفری، از کسانی هستند که در زمان ظهور زندگی می‌کنند. در برخی روایات آمده است که اینان شب در بستر خود ناپدید شده، پس صبح در مکه خواهند بود. آیه
|
| ۱۵. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن؛ |
|---|
|
پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، در کتاب «مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها» در این‌باره گفته‌اند:
«براساس روایات، عدد اصحاب ویژه امام زمان (ع) به تعداد لشکر پیامبر (ص) در غزوه بدر ۳۱۳ نفر خواهد بود. قندوزی در تفسیر آیه |
پرسش‌های وابسته
- یاران امام مهدی چه تعداد است؟ (پرسش)
- آیا یاران امام مهدی فقط ۳۱۳ نفرند؟ (پرسش)
- یاران چگونه خود را به امام مهدی می رسانند؟ (پرسش)
- آیا این ۳۱۳ نفر در زمان ظهور زنده هستند یا از مردگان هم کسی جزء آنان هست؟ (پرسش)
- آیا احتمال دارد بر تعداد یاران امام مهدی افزوده شود؟ (پرسش)
- یاران امام مهدی چند نفرند و از چه شهرهایی هستند؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی غیر از سیصد و سیزده نفر اصحاب دیگری نیز دارند؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی مانند دیگر امامان اصحابی دارند؟ (پرسش)
- آیا انحصار یاران حضرت مهدی به ۳۱۳ نفر، یک نوع تبعیض نیست؟ چرا ۱۳ نفر؟ (پرسش)
- یاران عام امام مهدی چه تعداد هستند؟ (پرسش)
- آیا ۳۱۳ یار خاص امام مهدی تاکنون تکمیل شده‌اند؟ (پرسش)
- آیا تعداد یاران امام مهدی همچون تعداد اصحاب طالوت است؟ (پرسش)
پانویس
- ↑ ر.ک: فاضلیان، سید محمد جواد؛ قیام، ص ۲۹۵ ـ ۲۹۷.
- ↑ ر.ک. موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج۲، ص۱۰۹-۱۱۱.
- ↑ ر.ک. صدر، سید محمد، تاریخ پس از ظهور، ص۲۳۱، ۲۳۲؛ امامی میبدی، علی رضا، آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی، ص ۲۲۷؛ سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص ۴۹۴؛ رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص ۵۸۸؛ پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۴۱۶.
- ↑ ر.ک. موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج۲، ص۱۰۹-۱۱۱.
- ↑ ر.ک. مروجی طبسی، محمد جواد، بامداد بشریت، ص ۱۳۵-۱۳۸.
- ↑ در روایتی از امام صادق (ع) نقل شده است: «خروج می‌کنند با قائم (ع) از پشت کوفه یا کعبه ۲۷ مرد که عبارتند از: پانزده نفر از قوم حضرت موسی (ع) و هفت نفر از اصحاب کهف، و یوشع بن نون و سلمان و ابو دجانه انصاری و مقداد و مالک اشتر؛ پس در نزد آن حضرت، از یاران و والیان هستند»؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۳، ص۹۰.
- ↑ ر.ک. نویسندگان کتاب آفتاب مهر، ص ۱۱۰- ۱۱۱.
- ↑ ر.ک. موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج۲، ص۱۰۹-۱۱۱.
- ↑ ابن طاووس، ملاحم، ص۶۵.
- ↑ بحار الانوار، ج۵۲، ص۳۰۷و۳۶۷؛ کاظمی، مصطفی بن ابراهیم، بشارة الاسلام، ص۱۹۰؛ حرعاملی، محمد بن حسن، اثبات الهداة، ج۳، ص۵۷۸.
- ↑ ر.ک. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۷۷۹.
- ↑ ر.ک. صمدی، قنبر علی، آخرین منجی؛ ص:۲۰۵- ۲۰۸.
- ↑ ر.ک. یوسفیان، مهدی؛ شرایط ظهور، ص ۴۲ - ۴۴.
- ↑ امام باقر (ع) در حدیثی می‌فرماید: «هنگامی که قائم ظهور کند و به درون کوفه بیاید، خداوند متعال، هفتادهزار انسان راستین را از پشت کوفه بر می‌انگیزد تا از همراهان و یاوران او باشند»؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۳۹۰، ح ۲۱۲؛ محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامهٔ امام مهدی، ج ۸، ص ۲۹۳ـ۲۹۹.
- ↑ ر.ک. طبسی؛ نجم‌الدین، چشم اندازی به حکومت مهدی، ص ۷۲ - ۷۴.
- ↑ ابن اثیر آورده است: شمار یاران پیامبر (ص) در جنگ بدر سیصد و سیزده نفر بوده است. عده‌ای آن را سیصد و چهارده و سیصد و هجده نفر نیز گفته‌اند. اما همان تعداد نخست صحیح میباشد و از صدر اسلام تا کنون مشهور بین مسلمانان همان عدد بوده است. ر.ک: الکامل فی التاریخ؛ ج ۲، ص ۸۲.
- ↑ الصدر، سید محمد، تاریخ الغیبة الکبری؛ ص ۲۴۸ به بعد.
- ↑ صدر، سید محمد، تاریخ پس از ظهور، ص۲۳۱، ۲۳۲.
- ↑ معجم احادیث امام مهدى (ع)، ۳۴- ۲۷، ح ۱۴۵۸؛ دلائل الامامة، ص ۵۵۴- ۵۶۲، ح ۱۳۵۲۶.
- ↑ معجم احادیث امام مهدى (ع)، ۱۷۵، ح ۱۶۰۱؛ بحار، ج ۵۲، ب ۲۵، ح ۲۴.
- ↑ موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج۲، ص۱۰۹-۱۱۱.
- ↑ دلائل الامامه، ص ۳۰۷.
- ↑ دلائل الامامه، ص ۳۰۷.
- ↑ بشارة الاسلام، ص ۲۰۹.
- ↑ دلائل الامامه، ص ۳۰۷.
- ↑ همان.
- ↑ بشارة الاسلام، ص ۲۰۹.
- ↑ دلائل الامامه، ص ۳۰۷.
- ↑ بشارة الاسلام، ص ۲۰۹.
- ↑ مروجی طبسی، محمد جواد، بامداد بشریت، ص ۱۳۵-۱۳۸.
- ↑ دلائل الامامه، ص ۳۲۰؛ المحجّه، ص ۴۶
- ↑ کمال الدین، ج ۲، ص ۶۵۴؛ عیاشی، تفسیر، ج ۲، ص ۵۶؛ نورالثقلین، ج ۱، ص ۱۳۹ وج ۴، ص ۹۴؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۲۳
- ↑ عیون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۵۹؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۱۰
- ↑ مجمع الزوائد، ج ۷، ص ۳۱۵
- ↑ ابن طاووس، ملاحم، ص ۶۴؛ الفتاوی الحدیثیه، ج ۳۱
- ↑ کمال الدین، ج ۲، ص ۶۷۱؛ بصائر الدرجات، ص ۳۱۱؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۸۶
- ↑ دلائل الامامه، ص ۲۴۸؛ اثبات الهداة، ج ۳، ص ۵۷۳
- ↑ روضة الواعظین، ص ۲۶۶؛ اثبات الهداة، ج ۳، ص ۵۵
- ↑ درر الاخبار، ج ۱، ص ۲۵۸
- ↑ کمال الدین، ج ۲، ص ۶۵۴؛ عیاشی، تفسیر، ج ۱، ص ۱۳۴؛ نورالثقلین، ج ۴، ص ۹۸؛ ج ۱، ص ۳۴۰؛ العدد القویه، ص ۶۵؛ اثبات الهداة، ج ۳، ص ۵۴۸
- ↑ المستجاد، ص ۵۱۱
- ↑ ابن طاووس، ملاحم، ص ۶۵
- ↑ نعمانی، غیبة، ص ۳۰۷؛ اثبات الهداة، ج ۳، ص ۵۴۵
- ↑ اثبات الهداة، ج ۳، ص ۵۷۸؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۰۷، ۳۶۷؛ بشارة الاسلام، ص ۱۹۰
- ↑ ابن حمّاد، فتن، ص ۱۰۶؛ عقد الدرر، ص ۱۴۳
- ↑ طبسی؛ نجم‌الدین، چشم اندازی به حکومت مهدی، ص ۷۲ - ۷۴.
- ↑ چه بسیار پیامبرانی که مردان الهی فراوانی به همراه آنان جنگ کردند. آنها هیچ گاه در برابر آنچه در راه خدا به آنان می‌رسید، سست و ناتوان نشدند [و تن به تسلیم ندادند]، و خداوند استفامت کنندگان را دوست دارد؛ سوره آل عمران، آیه ۱۴۶.
- ↑ جهنم پوست تن را به کلی دگرگون میکند. نوزده نفر از فرشتگان عذاب بر آن گمارده شده‌اند. مأموران دوزخ را فقط فرشتگان عذاب قرار دادیم و تعداد آنها را جز برای آزمایش کافران معین نکردیم، تا اهل کتاب (= یهود و نصاری) یقین پیدا کنند و بر ایمان مؤمنان بیفزاید و اهل کتاب و مؤمنان (در حقانیت این کتاب آسمانی) تردید به خود راه ندهند و بیمار دلان و کافران بگویند: خدا از این توصیف چه منظوری دارد؟! آری، این گونه خداوند هر کس را بخواهد گمراه می‌سازد و هر کس را بخواهد هدایت میکند و لشکریانِ پروردگارت را جز او کسی نمی‌داند و این جز هشدار و تذکری برای انسان‌ها نیست. سوره مدثر، آیات ۲۹ - ۳۱ .
- ↑ فاضلیان، سید محمد جواد؛ قیام، ص ۲۹۵ - ۲۹۷.
- ↑ به سوی او اجتماع می‌کنند به تعداد اهل بدر، ۳۱۳ نفر از اطراف زمین و این، معنای قول خدا است که «هرکجا باشید، خدا شما را می‌آورد، همگی را؛ به درستی که خدا بر هرکاری قدرت دارد». هنگامی‌که برای او این عده از اهل اخلاص جمع شد، خدا امر او را ظاهر میکند؛ زمانی که برای او عقد کامل شد و آن، گروه ده هزار نفری است، به اذن خدا خروج میکند؛ کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ب۳۷، ح۲.
- ↑ یوسفیان، مهدی؛ شرایط ظهور، ص ۴۲ - ۴۴.
- ↑ بصائر الدرجات، ص۳۱۱؛ کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۶۵۴؛ الخصال، ص۶۴۹.
- ↑ "أَصْحَابُهُ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلًا عِدَّةُ أَهْلِ بَدْرٍ "؛ کمال الدین و تمام النعمه، ص۶۷۳؛ الخصال، ص۶۴۹؛ بصائر الدرجات، ص۳۱۱؛ بحار الانوار، ج۵۲، ص۳۲۶.
- ↑ « لَا يَخْرُجُ الْقَائِمُ (ع) حَتَّى يَكُونَ تَكْمِلَةُ الْحَلْقَةِ قُلْتُ وَ كَمْ تَكْمِلَةُ الْحَلْقَةِ قَالَ عَشَرَةُ آلَاف»؛ الغیبة، نعمانی، ص۳۲۰؛ اثبات الهداة، ج۳، ص۵۴۵.
- ↑ ر.ک: کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۶۵۴؛ نور الثقلین، ج۴، ص۹۸؛ العدد القویه، ص۶۵.
- ↑ ملاحم ابن طاووس، ص۶۵.
- ↑ بحار الانوار، ج۵۲، ص۳۰۷و۳۶۷؛ بشارة الاسلام، ص۱۹۰؛ اثبات الهداة، ج۳، ص۵۷۸.
- ↑ «" يَجْتَمِعُ إِلَيْهِ مِنْ أَصْحَابِهِ عِدَّةُ أَهْلِ بَدْرٍ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلًا مِنْ أَقَاصِي الْأَرْضِ وَ ذَلِكَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَيْنَ ما تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعاً إِنَّ اللَّهَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ فَإِذَا اجْتَمَعَتْ لَهُ هَذِهِ الْعِدَّةُ مِنْ أَهْلِ الْإِخْلَاصِ أَظْهَرَ اللَّهُ أَمْرَهُ فَإِذَا كَمَلَ لَهُ الْعَقْدُ وَ هُوَ عَشَرَةُ آلَافِ رَجُلٍ خَرَجَ بِإِذْنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَلَا يَزَالُ يَقْتُلُ أَعْدَاءَ اللَّهِ حَتَّى يَرْضَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ»؛ الإحتجاج، ج۲، ص۴۴۹.
- ↑ «إِذَا أَذِنَ اللَّهُ عَزَّ اسْمُهُ لِلْقَائِمِ فِي الْخُرُوجِ ... وَ قَدْ وَافَاهُ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ بِضْعَةَ عَشَرَ رَجُلًا فَيُبَايِعُوهُ وَ يُقِيمُ بِمَكَّةَ حَتَّى يَتِمَّ أَصْحَابُهُ عَشْرَةَ آلَافِ نَفْسٍ ثُمَّ يَسِيرُ مِنْهَا إِلَى الْمَدِينَةِ»؛ الإرشاد، ج ۲، ص ۳۸۳.
- ↑ ر.ک: دلائل الإمامة، ص۳۲۰؛ المحجه، ص۴۶.
- ↑ صمدی، قنبر علی، آخرین منجی؛ ص:205- 208
- ↑ المیزان، جلد ۱۰، صفحه ۱۵۵.
- ↑ المیزان، جلد ۱۰، صفحه ۱۸۱؛ به نقل از الغیبه للنعمانی، صفحه ۲۴۱؛تفسیر قمی، جلد ۱، صفحه ۳۲۳؛ تفسیر عیاشی، جلد ۲، صفحه ۵۶ و ۱۴۰؛الکافی، جلد ۸، صفحه ۳۱۳.
- ↑ المیزان، جلد ۱۰، صفحه ۱۸۱.
- ↑ مجمع البیان فی تفسیر القرآن، جلد ۵، صفحه ۲۱۸.
- ↑ «و اگر ببینی، هنگامی که کفار به فزع می‌‌افتند، پس هیچ راه فراری ندارند و هیچ چیز از خدا فوت نمیشود بلکه از مکانی نزدیک گرفتار میشوند». سبأ: ۵۱.
- ↑ المیزان، جلد ۱۶، صفحه ۳۹۳ به نقل از: تفسیر قمی، جلد ۲، صفحه ۲۰۴ تا ۲۰۵.
- ↑ مهرتابان (طبع قدیم)، صفحه ۲۲۶؛ رساله لب اللباب (طبع جدید)، صفحه ۲۷۷.
- ↑ تفسیر العیاشی، جلد ۱، صفحه ۶۴؛بحارالانوار، جلد ۵۲، صفحه ۲۲۳.
- ↑ البته بعضی برخلاف بیان فوق معتقدند که از تعبیر «فیهم» که در روایت آمده است استفاده می‌شود که پنجاه زن مذکور در روایت جزء سیصد و سیزده نفر میباشند و تعبیر رجل در ثلاثمائه و بضعه عشر رجلا از باب تغلیب میباشد. موعود شناسی، صفحه ۵۹۴.
- ↑ امامی میبدی، علی رضا، آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی، ص ۲۲۷.
- ↑ و اگر عذاب را از آنان چندگاهی پس افکنیم به یقین می‌گویند: چه آن را باز داشت؟ آگاه باشید روزی که به آنان برسد از ایشان بازگردانده نمیشود و آنچه به ریشخند می‌گرفتند آنها را فرا می‌گیرد؛ سوره هود، آیه: ۸.
- ↑ " أُمَّةٍ مَعْدُودَةٍ يَعْنِي عِدَّةً كَعِدَّةِ بَدْرٍ قَالَ يَجْمَعُونَ لَهُ فِي سَاعَةٍ وَاحِدَةٍ قَزَعاً كَقَزَعِ الْخَرِيفِ "، محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۵۵، ح ۴۲؛ نیز: ر.ک: نعمانی، الغیبة، ص ۲۴۱
- ↑ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۰۸
- ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص ۴۹۴.
- ↑ سوره هود آیه ۸
- ↑ ینابیع الموده، ص ۵۰۹، چاپ نجف
- ↑ اعلام الوری، ص ۴۳۳
- ↑ موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص ۵۸۸.
- ↑ حطیم: بخشی از مسجد الحرام که میان حجر الاسود و درِ کعبه و چاه زمزم واقع شده و به دلیل ازدحام مردم و له کردن یکدیگر، چنین نامیده شده است.
- ↑ الإرشاد، ج ۲، ص ۳۸۲.
- ↑ المستدرک علی الصحیحین، ج ۴، ص ۵۹۶، ح ۸۶۵۸.
- ↑ بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۳۹۰، ح ۲۱۲.
- ↑ ر.ک: محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامهٔ امام مهدی، ج ۸، ص ۲۹۳–۲۹۹.
- ↑ باقری‌زاده اشعری، محمد، از امام مهدی بیشتر بدانیم، ص۱۱۸-۱۲۰.
- ↑ "أَصْحَابُ الْقَائِمِ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلًا أَوْلَادُ الْعَجَمِ بَعْضُهُمْ يُحْمَلُ فِي السَّحَابِ نَهَاراً يُعْرَفُ بِاسْمِهِ وَ اسْمِ أَبِيهِ وَ نَسَبِهِ وَ حِلْيَتِهِ وَ بَعْضُهُمْ نَائِمٌ عَلَى فِرَاشِهِ فَيُوَافِيهِ فِي مَكَّةَ عَلَى غَيْرِ مِيعَادٍ"؛ بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۳۷۰.
- ↑ "عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ الْبَاقِرِ (ع) أَنَّ الْقَائِمَ يَهْبِطُ مِنْ ثَنِيَّةِ ذِي طُوًى فِي عِدَّةِ أَهْلِ بَدْرٍ ثَلَاثِمِائَةٍ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلًا حَتَّى يُسْنِدَ ظَهْرَهُ إِلَى الْحَجَرِ الْأَسْوَدِ وَ يَهُزُّ الرَّايَةَ الْغَالِبَةَ قَالَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي حَمْزَةَ فَذَكَرْتُ ذَلِكَ لِأَبِي الْحَسَنِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ (ع) فَقَالَ كِتَابٌ مَنْشُور"؛ غیبت نعمانی، ص ۳۱۵.
- ↑ حیدر کامل، دجال آخرالزمان، ص 260 -261.
- ↑ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۲۶.
- ↑ امام مهدى از ولادت تا ظهور، سید محمد کاظم قزوینى، ص ۶۰۱.
- ↑ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۱۰۵.
- ↑ کمال الدین، ج ۲، ص ۶۷۲.
- ↑ غیبة نعمانی، ص ۳۰۷.
- ↑ الملاحم و فتن، سید بن طاووس، ص ۶۵.
- ↑ بحار الانوار، ج ۶۰، ص ۳۱۶.
- ↑ چشم‌به‌راه مهدی، ص ۳۶۶.
- ↑ ارشاد مفید، ج ۲، ص ۳۸۳.
- ↑ بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۷.
- ↑ مجتبی تونه‌ای، موعودنامه، ص۷۷۹.
- ↑ و هر کس را قبله‌ای است که روی بدان میکند، باری، در کارهای نیک از یکدیگر پیشی گیرید. هرجا که باشید خداوند همگی شما را باز خواهد آورد، خداوند بر هر کاری تواناست؛ سوره بقره، آیه: ۱۸.
- ↑ الغیبه، ب ۲۰، ح۳.
- ↑ بحارالانوار، ج ۵۳، ص۹۰.
- ↑ آفتاب مهر، ج۱، ص ۱۱۰- ۱۱۱.
- ↑ سوره هود؛ آیه: ۸
- ↑ قندوزی، ینابیع الموده، ص ۵۰۹
- ↑ موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص ۵۸۹
- ↑ مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۴۱۶.