جهان‌بینی توحیدی در کلام اسلامی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث جهان‌بینی توحیدی است. جهان‌بینی توحیدی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: جهان‌بینی توحیدی در کلام اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

جهان‌بینی توحیدی، مرحله کامل و عالی جهان‌بینی دینی است؛ زیرا جهان‌بینی دینی می‌‌تواند همه ادیان الهی را در بربگیرد؛ ولی جهان‌بینی توحیدی عملاً و تنها آموزه‌های اسلام را در بر می‌‌گیرد. این جهان‌بینی بر اصول ذیل استوار است:

1. جهان، ماهیت و واقعیت از خدا بودن و به سوی خدا رفتن دارد؛
2. واقعیات این جهان، مرتبه نازل جهان غیب است؛
3. جهان دارای نظام متقن علّی و معلولی، هم در بعد مادی و جسمانی و هم در بعد ملکوتی و معنوی است. از این رو بر عالم سلسله سنت‌هایی ثابت حکمفرماست که "سنت‌های الهی" نامیده می‌‌شود؛
4. جهان، واقعیتی هدایت‌شده است. غریزه، حس، عقل، الهام و وحی همه مراتب "هدایت عام" جهان‌اند؛
5. در جهان، هم خیر است و هم شر؛ اما آنچه وجود اصیل دارد خیر است. شر، وجود تبعی و طفیلی است؛
6. بعد از این جهان، جهانی دیگر است؛ جهان پاداش و کیفر اعمال، و روح انسان حقیقتی جاودانه است؛
7. اصول انسانیت و اخلاق، ثابت و جاودانه است و آنچه متغیر و نسبی است، فروع است؛
8. جهان، زمین و آسمان به حق و به عدل برپاست؛
9. انسان‌ها به حسب خلقت، مساوی آفریده شده‌اند. هیچ انسانی بر حسب خلقت نسبت به انسان دیگر امتیاز حقوقی ویژه ندارد؛
10. انسان بر حسب اصل خلقت، دارای سلسله استعدادهای فطری دینی و اخلاقی است؛
11. انسان در مقایسه با سایر موجودات از شرافت و کرامت بالایی برخوردار است و وظیفه و رسالتی خاص دارد؛
12. انسان مختار و آزاد است. هیچ جبری و ضرورتی آزادی و اختیار را از او سلب نمی‌کند؛ لذا مسئول خود و جامعه خویش است؛
13. خداوند سرنوشت قوم و مردمی را تغییر نمی‌دهد، مگر آنکه آن مردم خویشتن را تغییر دهند؛
14. جهان به حکم اینکه از یک مبدأ صدور یافته و با سیری هماهنگ به سوی همان مبدأ بازمی‌گردد و به حکم آنکه تحت تدبیر قوایی با شعور و مدبر به حرکت خود ادامه می‌‌دهد، از نوعی وحدت برخوردار است؛
15. جهان‌بینی توحیدی با نیروی منطق و علم و استدلال حمایت می‌‌شود.

همان‌طور که گفته شد، جهان‌بینی توحیدی به آموزه‌های اسلام اختصاص دارد. جهت اطلاع بیشتر، به اصطلاح "اسلام" مراجعه شود.

منابع

1. محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام