امام صادق (ع) فرمودند: "خداوند -عزّوجلَّ! - به موسی (ع) وحی فرمود: ای موسی! به واسطه زیادی مال شادمان نشو، و یاد مرا در هیچ حالتی از دست مگذار، چرا که زیادی مالگناهان را به فراموشی میسپارد، و ترک یاد من قلبها را سخت میسازد" [۳]؛
امام صادق (ع) فرمودند: "اعرابقلوب بر چهار نوع است: رفع و فتح و خفض و وقف. حالت رفع قلوب، در صورتی است که در ذکر و یاد خدا باشد؛ حالت فتح، در موردی است که از پروردگار خود راضی باشد؛ حالت خفض، در حالی است که به غیر خدا متوجّه و مشغول باشد؛ حالت وقف آن، وقتی است که از خدای خود غافل باشد. آیا نمیبینی که چون انسان در یاد خدا بوده و او را از روی خلوصنیّت و محبّت تجلیل و تعظیم کند، چگونه حجابها و موانعی که در میان او و خدا بود برطرف شده، و قلب به سوی خدا مرتفع و متوجّه گردد؟؛ و چون در مقابل قضا و حُکم خداراضی و تسلیم گشت چگونه قلبانسان منفتح و باز شده و حالت سرور و آرامش و اطمینان پیدا میکند؟، و هنگامی که انسان مشغول امور دنیوی و متوجّه به شهوات و زخارف دنیا شد، میبینی که چگونه در مقابل ذکر خدا و آیات او محجوب و منخفض و تاریک است، مانند اطاقی که مخروبه و خالی بوده و اثری از اُنس و عمران و سکنی در آن نباشد؛ و چون انسان از یاد خداغفلت ورزید چگونه مییابی آن را که متوقف و سرپوشیده و ظلمانی گشته و اثری از انوار عظمت و جلال در آن پیدا نمیشود؟. و امّا علائم رفع و فتح و خفض و وقفقلب: پس علامت رفع سه چیز است: موافقت کردن با فرمان و خواست پروردگار، ظاهر نشدن خلاف، و پیوسته اشتیاق لقاء و حضور داشتن. و علامت فتح نیز سه چیز است: توکّل به خداکردن، به درستی و راستی قدم برداشتن، به حکومت و نفوذ و حکمپروردگاریقین داشتن. و علامت خفض نیز سه چیز است: خودبینی، خودنمایی، حریص شدن به زندگیدنیا. و علامت وقف نیز سه چیز است: از بین رفتن حلاوت عبادت، تلخ نشدن معصیت، فرق نگذاشتن میان حلال و حرام"[۴]؛
سفیان بن عیینه گوید: از امام صادق (ع) درباره آیه شریفه: «عَنْ سُفْيَانَ بْنِ عُيَيْنَةَ قَالَ: سَأَلْتُ الصَّادِقَ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ﴿إِلَّا مَنْ أَتَى اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلِيمٍ﴾»[۶] سؤال کردم. آن حضرت فرمودند: سلیم قلبی است که پروردگار خود را ملاقات میکند در حالی که در آن کسی جز او نیست"[۷]؛
بنا بر آنچه در "غُرَر الحکم" آمده، امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: "ریشه درستی قلب مشغول بودن آن به یاد خداست؛ بر تو بادیاد خدا، که آن نورقلب است؛ هرکس خدا را یاد کند، خداوندقلب او را زنده گرداند، و عقل و فهمش را نورانی کند؛ هرکس قلب خود را به واسطة مداومت بر یاد خدا آباد گردانَد، کارهایش در خفا و آشکار نیکو گردد؛ در میان اندامهای انسان هیچ عضوی کم سپاستر از چشم نیست، از این رو آنچه میخواهد را در اختیارش نگذارید، که شما را از یاد خدا غافل میکند؛ در میان گناهان هیچ گناهی بدتر از پیروی از شهوتها نیست، از این رو از شهوات پیروی نکنید که شما را از یاد خدا غافل میسازد؛ هرکس خداوند را فراموش کند، خداوند او را به خود فراموشی دچار میسازد و قلبش را کور میسازد"[۹].[۱۰]