حکمت‌های جامع

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

حکمت‌های جامع قُدسی

در کتاب معدن‌الجواهر از امام حسین (ع) نقل شده است: پیامبر خدا (ص) فرمود: «پروردگارم هفت چیز را به من سفارش کرد: برای او در نهان و آشکار، اخلاص ورزم؛ از کسی که به من ستم می‌کند، بگذرم؛ به کسی که مرا محروم می‌دارد، عطا کنم؛ با کسی که با من قطعِ رابطه می‌کند، بپیوندم؛ سکوتم، فکر کردن باشد؛ و نگاهم عبرت‌آموزی باشد»[۱].

در کتاب المعجم الصغیر به سندش، از امام حسین (ع)، از امام علی (ع) نقل شده است: پیامبر خدا (ص) فرمود: «جبرئیل (ع) به من گفت: ای محمّد! هر که را می‌خواهی دوست داشته باش، که از او جدا خواهی شد و هر کاری می‌خواهی بکن، که آن را خواهی دید و هر اندازه می‌خواهی زندگی کن، که سرانجام، خواهی مُرد»[۲].[۳]

حکمت‌های جامع نبوی

در کتاب کنزالعمال به نقل از فاطمه دختر امام حسین، از امام حسین (ع) آمده است: پیامبر خدا (ص) به عبداللّه بن عباس فرمود: «خدا را پاس بدار، خدا حفظت می‌کند. خدا را پاس بدار، او را پیشِ روی خود می‌یابی. خود را به هنگام آسایش به خدا بشناسان، در گرفتاری، تو را می‌شناسد و چون درخواستی داشتی، از خدا بخواه، و چون کمک خواستی، از خدا بخواه. هر چه بر قلم خدا رفته، تا روز قیامت، همان می‌شود. پس اگر همه مردمان بکوشند که به تو سودی برسانند که خدا آن را برایت ننوشته است، نمی‌توانند. اگر می‌توانی با رضایت به این باور برای خدا کار کنی، بکن و اگر نتوانستی، در شکیبایی بر آنچه ناخوش داری، خیرِ فراوانی است و بدان که پیروزی، همراه شکیبایی است و گشایش، همراه سختی و با هر دشواری‌ای، آسانی است[۴].[۵]

حکمت‌های جامع علوی

در کتاب الخصال به سندش، از امام حسین (ع)، از امام علی (ع) نقل شده است: خداوند - تبارک و تعالی - چهار چیز را در چهار چیز، پنهان کرده است: رضایتش را در طاعتش، پنهان کرده است. پس هیچ یک از طاعت‌های او را خُرد مشمار که چه بسا همان، با رضایت خدا همراه باشد و تو ندانی و نارضایی‌اش را در معصیتش پنهان کرده است. پس هیچ یک از معصیت‌های او را کوچک مشمار که چه بسا نارضایی‌اش با معصیتی همراه شود و تو ندانی. اجابتش را در دعا پنهان کرده است. پس هیچ دعایی را کوچک مشمار که چه بسا با اجابتش قرین شود و تو ندانی. ولیّ خود را میان بندگانش پنهان کرده است. پس هیچ یک از بندگان خدا را کوچک مشمار که چه بسا او ولیّ خدا باشد و تو ندانی[۶]

در کتاب حلیة الأولیاء به سندش، از امام حسین (ع)، از امام علی (ع) نقل است: سخت‌ترینِ کارها، سه چیز است: رعایت حقوق دیگران در ارتباط با خویش، به یاد داشتن خدا در هر حال، و از خود گذشتگیِ مالی نسبت به برادر دینی[۷].[۸]

حکمت‌های جامع حسینی

فضل بن ابی قره از امام صادق (ع) نقل می‌کند: مردی در نامه‌ای به امام حسین - که درودهای خدا بر او باد - نوشت: مرا، دو جمله اندرز بده. امام (ع) به او نوشت: «هر کس کاری را با نافرمانی خدا چاره‌جویی کند، آنچه را امید می‌بَرَد، بیشتر از دست می‌دهد و آنچه از آن بیم دارد، زودتر بر سرش می‌آید»[۹].

در کتاب محاضرات الادباء نقل شده است: مردی به حسین بن علی (ع) گفت: شریف‌ترینِ مردم کیست؟ فرمود: «کسی که پیش از آنکه اندرزش دهند، خود، اندرز گیرد و پیش از آنکه بیدارش کنند، بیدار شود». مرد گفت: گواهی می‌دهم که خوشبخت حقیقی، چنین کسی است[۱۰].

در کتاب من لا یحضره الفقیه به سندش، از امام حسین (ع)، هنگامی که به ایشان گفته شد ای فرزند پیامبر خدا چگونه صبح کردی آمده است: در حالی صبح کردم که پروردگارم بر فراز من و آتش، جلوی من است و مرگ، مرا می‌جوید و حساب، مرا احاطه کرده است و من، در گروِ عمل خویشم. نه آنچه دوست دارم، می‌یابم و نه می‌توانم آنچه را ناخوش دارم، از خود برانم. کارها به دست غیرِ من است. اگر بخواهد، عذابم می‌کند و اگر بخواهد، از من در می‌گذرد. پس کدام فقیر، فقیرتر از من است؟!»[۱۱].[۱۲]

منابع

پانویس

  1. «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص)‏: أَوْصَانِي‏ رَبِّي‏ بِسَبْعَةِ أَشْيَاءَ أَوْصَانِي بِالْإِخْلَاصِ لَهُ فِي السِّرِّ وَ الْعَلَانِيَةِ وَ أَنْ أعف [أَعْفُوَ] عَمَّنْ ظَلَمَنِي وَ أُعْطِيَ مَنْ حَرَمَنِي وَ أُوصِلَ مَنْ قَطَعَنِي وَ أَنْ يَكُونَ صَمْتِي تَفَكُّراً وَ نَظَرِي عَبَراً» (معدن الجواهر، ص۵۸).
  2. «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): قَالَ لِي جَبْرائِيلُ: يَا مُحَمَّدُ، أَحِبَّ مَنْ شِئتَ فَإِنَّكَ مُفارِقُهُ، وَاعْمَل مَا شِئْتَ فَإِنَّكَ مُلَاقِيهِ، وَعِشْ كَمْ شِئْتَ فَإِنَّكَ مَيِّتٌ» (المعجم الصغیر، ج۱، ص۲۵۱؛ المعجم الأوسط، ج۵، ص۱۱۹، ح۴۸۴۵).
  3. محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۹۸۳.
  4. «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) لِعَبْدِ اللَّهِ بْنِ العَبَّاسِ: احْفَظِ اللَّهَ‏ يَحْفَظْكَ‏، احْفَظِ اللَّهَ تَجِدْهُ أَمَامَكَ، تَعَرَّفْ إِلَى اللَّهِ (عَزَّ وَ جَلَّ) فِي الرَّخَاءِ يَعْرِفْكَ فِي الشِّدَّةِ، وَ إِذَا سَأَلْتَ فَاسْأَلِ اللَّهَ (عَزَّ وَ جَلَّ)، وَ إِذَا اسْتَعَنْتَ فَاسْتَعِنْ بِاللَّهِ، جَفَّ القَلمُ بِمَا هُوَ کَائِنٌ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ، فَلَوْ جَهَدَ الْخَلائِقُ أَنْ یَنْفَعُوکَ بِشَیءٍ لَمْ یَکْتُبْهُ اللَّهُ عَلَیْکَ لَمْ یَقْدِرُوا، فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَعْمَلَ لِلَّهِ (عَزَّ وَ جَلَّ) بِالرِّضَا بِالْيَقِينِ فَاعْمَلْ، وَ إِنْ لَمْ تَسْتَطِعْ فَإِنَّ فِي الصَّبْرِ عَلَى مَا تَكْرَهُ خَيْراً كَثِيراً، وَ اعْلَمْ أَنَّ النَّصْرَ مَعَ الصَّبْرِ، وَ الْفَرَجَ مَعَ الْكَرْبِ، وَ إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا» (کنز العمّال، ج۱۶، ص۱۳۶، ح۴۴۱۶۵).
  5. محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۹۸۴.
  6. «إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَخْفَى أَرْبَعَةً فِي أَرْبَعَةٍ أَخْفَى رِضَاهُ فِي طَاعَتِهِ فَلَا تَسْتَصْغِرَنَّ شَيْئاً مِنْ طَاعَتِهِ فَرُبَّمَا وَافَقَ رِضَاهُ وَ أَنْتَ لَا تَعْلَمُ وَ أَخْفَى سَخَطَهُ فِي مَعْصِيَتِهِ فَلَا تَسْتَصْغِرَنَ‏ شَيْئاً مِنْ‏ مَعْصِيَتِهِ‏ فَرُبَّمَا وَافَقَ سَخَطُهُ مَعْصِيَتَهُ وَ أَنْتَ لَا تَعْلَمُ وَ أَخْفَى إِجَابَتَهُ فِي دَعْوَتِهِ فَلَا تَسْتَصْغِرَنَّ شَيْئاً مِنْ دُعَائِهِ فَرُبَّمَا وَافَقَ إِجَابَتَهُ وَ أَنْتَ لَا تَعْلَمُ وَ أَخْفَى وَلِيَّهُ فِي عِبَادِهِ فَلَا تَسْتَصْغِرَنَّ عَبْداً مِنْ عَبِيدِ اللَّهِ فَرُبَّمَا يَكُونُ وَلِيَّهُ وَ أَنْتَ لَا تَعْلَمُ» (الخصال، ص۲۰۹، ح۳۱؛ معانی الأخبار، ص۱۱۲، ح۱).
  7. «أشَدُّ الْأَعْمَالِ ثَلَاثَةٌ: إِعْطَاءُ الْحَقِّ‏ مِنْ‏ نَفْسِكَ‏، وَ ذِكْرُ اللَّهِ‏ عَلَى‏ كُلِّ‏ حَالٍ، وَ مُؤَاسَاةَ الْأَخِ‏ فِي‏ الْمَالِ‏» (حلیة الأولیاء، ج۱، ص۸۵؛ کنز العمّال، ج۱۶، ص۲۳۸، ح۴۴۳۰۰).
  8. محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۹۸۵.
  9. «كَتَبَ رَجُلٌ إِلَى الْحُسَيْنِ (ع) عِظْنِي‏ بِحَرْفَيْنِ‏ فَكَتَبَ إِلَيْهِ مَنْ حَاوَلَ أَمْراً بِمَعْصِيَةِ اللَّهِ كَانَ أَفْوَتَ لِمَا يَرْجُو وَ أَسْرَعَ لِمَجِي‏ءِ مَا يَحْذَرُ» (الکافی، ج۲، ص۳۷۳، ح۳؛ تحف العقول، ص۲۴۸).
  10. «قَالَ رَجُلٌ لِلْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ (ع): مَنْ أَشْرَفُ النَّاسِ؟ فَقَالَ (ع): مَنِ اتَّعَظَ قَبْلَ أَنْ يُوعَظَ، وَاسْتَيْقَظَ قَبْلَ أَنْ يُوقَظَ. فَقَالَ: أَشْهَدُ أَنَّ هَذَا هُوَ السَّعِيدُ» (محاضرات الاُدباء، ج۴، ص۳۸۸).
  11. «كَيْفَ أَصْبَحْتَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ؟ قَالَ أَصْبَحْتُ وَ لِيَ رَبٌّ فَوْقِي وَ النَّارُ أَمَامِي وَ الْمَوْتُ يَطْلُبُنِي وَ الْحِسَابُ مُحْدِقٌ بِي وَ أَنَا مُرْتَهَنٌ بِعَمَلِي لَا أَجِدُ مَا أُحِبُّ‏ وَ لَا أَدْفَعُ مَا أَكْرَهُ وَ الْأُمُورُ بِيَدِ غَيْرِي فَإِنْ شَاءَ عَذَّبَنِي وَ إِنْ شَاءَ عَفَا عَنِّي فَأَيُّ فَقِيرٍ أَفْقَرُ مِنِّي» (من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۴۰۴، ح۵۸۷۳).
  12. محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۹۸۶.