سر در فقه سیاسی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث سر است. سر از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: سر در قرآن - سر در فقه سیاسی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
اِسرار: پنهان داشتن، کتمان کردن در مقابل اعلان[۱]. اصل آن "سرّ" در مقابل علانیه به معنای نهان و امر پوشیده و مخفی[۲]. در حالت فعلی و اِسنادی در معنای کتمان‌کردن، مخفی‌کردن، پنهان‌کاری در مقابل اظهار کردن[۳].
﴿تُسِرُّونَ إِلَيْهِمْ بِالْمَوَدَّةِ وَأَنَا أَعْلَمُ بِمَا أَخْفَيْتُمْ وَمَا أَعْلَنْتُمْ﴾[۴].
پنهان‌کاری در اعمال و اعتقادات به اعتبار موضوعات و موارد آن، بار ارزشی می‌پذیرد و نهی و مذّمت یا تشویق و مرحمت الهی به آن تعلق می‌گیرد. آنچه از پنهان‌کاری نزد خداوند منهی است و انذار الهی به افشای آن در قرآن کریم وارد شده، نفاقِ قلب، توطئه‌چینی علیه مسلمانان و پیامبر (ص) است: ﴿تُسِرُّونَ إِلَيْهِمْ بِالْمَوَدَّةِ وَأَنَا أَعْلَمُ بِمَا أَخْفَيْتُمْ وَمَا أَعْلَنْتُمْ﴾.
در مواردی، پنهان‌کاری و مخفی‌کاری از دیدگاه قرآن کریم ممدوح و پسندیده است و آن، انفاق پنهانی است: ﴿الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ سِرًّا وَعَلَانِيَةً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ﴾[۵].
خداوند اسراری را که در قلمرو خصوصی افراد یا در سطح ملّی و جامعه است، محترم شمرده و از وارد شدن در آن حوزه‌ها نهی فرموده است: ﴿وَإِذْ أَسَرَّ النَّبِيُّ إِلَى بَعْضِ أَزْوَاجِهِ حَدِيثًا﴾[۶].
سِرّپوشی در حوزه اطلاعات و اسرار ملّی که به منافع جامعه و نظام باز می‌گردد و همچنین پرده‌پوشی در اسرار فردی در حوزه قلمرو شخصی از واجبات و تأکیدات قرآنی است؛ ازاین‌روست که قرآن کریم از تجسس نهی می‌کند﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِيمٌ﴾[۷].[۸]
منابع
پانویس
- ↑ حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۴۰۴.
- ↑ حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۴۰۴؛ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۵، ص۱۰۴.
- ↑ خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۷، ص۱۸۶.
- ↑ «پنهانی به آنان مهربانی می‌ورزید و من به آنچه پنهان و آنچه آشکار می‌دارید داناترم» سوره ممتحنه، آیه ۱.
- ↑ «آنان که دارایی‌های خود را در شب و روز پنهان و آشکار می‌بخشند پاداششان نزد خداوند است» سوره بقره، آیه ۲۷۴.
- ↑ «و آنگاه که پیامبر به یکی از همسرانش سخنی را، نهانی گفت» سوره تحریم، آیه ۳.
- ↑ «ای مؤمنان! از بسیاری از گمان‌ها دوری کنید که برخی از گمان‌ها گناه است و (در کار مردم) کاوش نکنید و از یکدیگر غیبت نکنید؛ آیا هیچ یک از شما دوست می‌دارد که گوشت برادر مرده خود را بخورد؟ پس آن را ناپسند می‌دارید و از خداوند پروا کنید که خداوند توبه‌پذیری بخشاینده است» سوره حجرات، آیه ۱۲.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص۸۸.