سعید بن سرح

این مدخل زیرشاخهٔ بحث اصحاب امام علی است. سعید بن سرح از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: سعید بن سرح در تاریخ اسلامی - سعید بن سرح در تراجم و رجال - پرسش مرتبط ندارد

سعید بن سرح
تصویر قدیمی از مسجد کوفه
نام کامل	سعید بن سرح
جنسیت	مرد
محل زندگی	کوفه مدینه
از اصحاب	امام علی امام حسن

مقدمه

سعید بن سرح جزو شیعیان و ارادتمندان علی (ع) در کوفه بود، اما به سبب شهرت او به ارادت به حضرت علی (ع) مورد خشم و غضب زیاد بن ابیه حاکم کوفه قرار گرفت و ناچار به جلای وطن شد و به امام حسن مجتبی (ع) در مدینه پناهنده شد. زیاد پس از آگاهی از فرار او، تمام اموالش را مصادره و برادر و فرزندان و همسرش را حبس کرد و خانه‌اش را نیز ویران نمود. وقتی این خبر ناگوار به امام حسن مجتبی (ع) رسید که زیاد، خانه سعید را خراب و اموالش را مصادره و بستگانش را حبس کرده، نامه‌ای توأم با سرزنش برای او نوشت و رفتار زشت و ظالمانه‌اش را مورد نکوهش قرار داد. زیاد از نامه حضرت خشمگین شد و پاسخ امام (ع) را به نحو ناشایست داد. آغاز نامه چنین بود: از زیاد بن ابی سفیان به حسن بن فاطمه! اما بعد... من حاکم هستم و تو رعیتی.... این نامه حکایت از عمق رذالت و پستی زیاد و دشمنی او با حضرت علی (ع) و خاندان پیامبر داشت. امام مجتبی (ع) چون نامه زیاد را خواند، لبخندی زد و موضوع را طی نامه‌ای برای معاویه نوشت و نامه زیاد را هم ضمیمه آن کرد و به شام فرستاد. (چون طبق قرارداد صلح، معاویه و کارگزارانش حق نداشتند متعرض یاران و دوستان علی (ع) بشوند لذا این عمل، نقض پیمان به حساب میآمد). و نامه‌ای هم به اختصار و پرمعنا به زیاد نوشت که متن آن چنین بود: «از حسن پسر فاطمه به زیاد پسر سمیه، اما بعد، همانا که رسول خدا (ص) فرموده است: فرزند از بستر، (فرزند مشروع) برای پدر است و برای زناکار سنگ است. والسلام».

هنگامی ‌که معاویه نامه زیاد برای امام حسن (ع) را خواند، شام بر او تنگ شد و فوری نامه‌ای با عتاب و خطاب برای زیاد نوشت: اما بعد، حسن بن علی نامه تو را که در پاسخ نامه او در مورد ابن سرح نوشته بود، برای من فرستاده است... اینک چون این نامه من به دست تو رسید، آن‌چه از سعید بن ابی سرح در دست داری، رها کن و خانه‌اش را بساز و اموالش را بر او برگردان و متعرض او مباش و من برای حسن - که بر او درود باد - نوشته ام که سعید را مخیر کند، اگر می‌خواهد پیش او بماند و اگر می‌خواهد به سرزمین خود کوفه برگردد و تو را هیچ تسلطی بر او نیست نه زبانی و نه به گونه دیگر. اما این که نامه‌ای برای حسن به نام خودش با اضافه به نام مادرش نوشته‌ای و او را به پدرش نسبت نداده‌ای، حسن از کسانی نیست که به او اهانت شود‌ای بی مادر، می‌دانی که او را به چه مادر بزرگواری نسبت داده‌ای، مگر نمی‌دانستی که مادر او فاطمه دختر رسول خدا (ص) است و انتساب به او اگر می‌دانستی و می‌اندیشیدی برای حسن افتخارآمیزتر است. معاویه، پایین نامه اشعاری هم نوشت که از جمله این ابیات است: «همانا حسن پسر کسی است که پیش از او بود و چون حرکت میکرد مرگ هم با او همراه بود. مگر شیر ژیان جز مانند خود، چیزی میزاید و اینک حسن شبیه و نظیر همان شیر است» معاویه در نامه‌ای که به زیاد فرستاد، به حق از شخصیت و فضایل امام حسن (ع) دفاع کرد و اجازه نداد که زیاد آن حاکم ستمگر و آلوده دامن به او جسارت نماید. از دفاع به حق امام حسن (ع) از سعید بن سرح، به خوبی شخصیت و وفاداری او به خاندان پیامبر (ع) آشکار می‌شود.

منابع

• ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام علی