سوره تحریم

این مدخل زیرشاخهٔ بحث سوره است. سوره تحریم از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: سوره تحریم در علوم قرآنی - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

خداوند در آیه اول این سوره از پیامبرش گله و شکوه می‌کند که چرا برای جلب رضایت بعضی از همسرانش، حلال خدا را بر خود حرام می‌کند؟ این خطاب آمیخته با عتاب و سرزنش در واقع سرزنش بعضی از زنان پیغمبر (ص) است که با رفتارشان باعث این واکنش پیامبر (ص) شدند. نقل شده است که موضوع، مربوط به روابط خانوادگی بوده است. در آیات بعدی با ذکری از قیامت و عذاب دوزخ و دعوت به توبه، به جهاد با کفار و منافقان و سختگیری با آنان فرمان می‌دهد و در پایان به عنوان نمونه‌ای از همسران ناشایست، از زن نوح و لوط یاد کرده و زن فرعون و حضرت مریم را الگوهای تعهد و ایمان و عفت معرفی می‌کند.

ویژگی‌های سوره تحریم

1. دارای دوازده آیه، ۲۴۰، ۲۴۶ یا۲۵۴ کلمه و ۱۰۶۰ یا ۱۱۶۰ حرف است.
2. در ترتیب نزول، یکصد و هفتمین سوره و پس از حجرات و پیش از تغابن فرود آمد و در قرآن کریم شصت و ششمین سوره است.
3. پس از هجرت در مدینه نازل شد و از سوره‌های مدنی به شمار می‌آید.
4. از نظر شمار آیات از سوره‌های مفصّل و در گروه طوال آن قرار می‌گیرد که حدود نیم حزب از قرآن را تشکیل می‌دهد.
5. این سوره از سُوَر مخاطبات است که با خطاب ﴿يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ﴾ آغاز می‌شود.
6. گفته‌اند تمام آیات این سوره، محکم بوده و نسخی در آنها رخ نداده است.
7. چون این سوره با کلمه ﴿لِمَ تُحَرِّمُ﴾ آغاز شده، به نام «تحریم» خوانده شده است.

پیام‌های مهم این سوره

1. بیان ماجرای توطئه برخی از همسران پیامبر (ص) ضد آن حضرت؛
2. مراقبت در تعلیم و تربیت خانواده؛
3. جهاد با کافران و منافقان؛
4. توبه نصوح و آثار آن.

اسامی سوره تحریم

برای سوره تحریم چند نام دیگر نیز ذکر شده که عبارتند از:

1. ﴿يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ﴾: ده سوره از قرآن با ندا و خطاب به پیامبر (ص) یا مردم آغاز شده که به «سور خطابی» یا «فواتح ندایی» معروفند. سوره تحریم از جمله این سوره‌ها است که با خطاب ﴿يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ﴾ آغاز و به همین عنوان نیز نامگذاری شده است.
2. ﴿لِمَ تُحَرِّمُ﴾: چون در آغاز سوره تحریم جمله ﴿يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ لِمَ تُحَرِّمُ﴾ آمده است، به آن ﴿لِمَ تُحَرِّمُ﴾ گفته‌اند.
3. متحرّم: هر گاه کسی چیزی را که در اصل، حرام نبوده است، بی‌دلیل بر خود حرام کند، به او «متحرم» می‌گویند. رسول خدا (ص) نیز چیز حلالی را با سوگند بر خود حرام کرد و سوره تحریم با عتاب مشفقانه، آن حضرت را از این عمل منع و به استفاده از نعمت‌های حلال الهی تشویق کرده است؛ لذا به این سوره «متحرم» می‌گویند.

درباره این که رسول خدا (ص) چه چیزی را بر خویش حرام کرد و انگیزه آن حضرت از تحریم چه بود، میان مفسران اختلاف‌ نظر است.

منابع

1. فرهنگ‌نامه علوم قرآنی