عبدالله بن ابی‌ملیکه

مقدمه

عبدالله بن عبیدالله بن ابی ملیکه - برادر ابوبکر بن عبیدالله -^[۱] مکنی به «ابوبکر»^[۲] و به نقلی «ابومحمد»^[۳]، تباری قریشی داشته، نسب از بنی تیم بن مره می‌برد^[۴]. پدرش عبیدالله را از اصحاب نبی اکرم(ص)^[۵] و از مادرش با نام میمونه بنت ولید بن ابی حسین بن حارث بن عامر بن نوفل بن عبد مناف^[۶] یاد کرده‌اند. عبدالله، خود نیز از تابعین و راویان بنام اهل سنت بوده است^[۷] چندان که گفته شده، وی در طول عمرش سی تن از اصحاب را دیده است و از غالب آنها نقل روایت کرده است^[۸]. وی در دوران خلافت علی بن ابی‌طالب(ع) یا پیش از آن متولد شد^[۹] و از نظر ظاهری فردی احول (لوچ، چپ‌چشم) بوده است^[۱۰].

در زندگی اجتماعی و علمی، ابن ابی ملیکه ابتدا به عنوان مؤذن عبدالله بن زبیر فعالیت داشت و سپس به منصب قضاوت شهر طائف در دوران خلافت عبدالله بن زبیر منصوب شد^[۱۱]. او روایات بسیاری را از عایشه بنت ابی‌بکر، اسماء بنت ابی‌بکر، عبدالله بن عباس، عبدالله بن عمرو بن عاص، عبدالله بن عمر بن خطاب، عبدالله بن زبیر و دیگر صحابه روایت نقل کرده^[۱۲] که از مشهورترین آن روایت: «فاطمة بضعة منی یریبنی ما رابها و یؤذینی ما آذاها»؛ «فاطمه(س) پاره تن من است هر چه او را ناپسند آید مرا ناپسند می‌آید و هر چه او را بیازارد مرا می‌آزارد» است که آن را از مسور بن مخرمه نقل کرده است^[۱۳].

افرادی مانند عطاء بن ابی رباح، عمرو بن دینار، عبدالعزیز بن رفیع، ایوب سختیانی، حمید طویل، ابن جریج، نافع بن عمر جمحی، لیث بن سعد و عبدالله بن لهیعه از او روایت نقل کرده‌اند^[۱۴]. برخی از رجالیان اهل سنت او را ستودند ذهبی درباره او گفته «عالم، مفتی و صاحب حدیث و اتقان»^[۱۵] و ابن سعد او را «ثقه و کثیر الحدیث» توصیف کرده است^[۱۶]. ابوزرعه رازی و ابوحاتم رازی نیز او را توثیق کرده‌اند^[۱۷]. اما به دلیل پیروی از آل زبیر جایگاهی نزد شیعیان ندارد. او در سال ۱۱۷^[۱۸] و به نقلی ۱۱۸ هجری^[۱۹] در مکه وفات یافت، در حالی که سنش از هشتاد سال گذشته بود. از او فرزندی باقی نماند^[۲۰].

منابع

پانویس

↑ از تابعین و محدثان اهل سنت. (ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۵؛ ابن قتیبه دینوری، المعارف، ص۴۷۵)
↑ خلیفة بن خیاط، الطبقات، ص۴۹۳؛ بخاری، التاریخ الکبیر، ج۵، ص۱۳۷؛ ابن حبان، الثقات، ج۵، ص۲.
↑ بخاری، التاریخ الکبیر، ج۵، ص۱۳۷؛ ابن حبان، الثقات، ج۵، ص۲؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۵، ص۸۹.
↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۴.
↑ ابن عبد البر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۳، ص۱۰۱۵؛ ابن اثیر، اسد الغابه فی معرفة الصحابه، ج۳، ص۴۲۹.
↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۴؛ ابن حبان، الثقات، ج۵، ص۲.
↑ العجلی، معرفة الثقات، ج۲، ص۶۳.
↑ بخاری، التاریخ الکبیر، ج۵، ص۱۳۷؛ ابن حبان، الثقات، ج۵، ص۲.
↑ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۵، ص۸۹.
↑ بخاری، التاریخ الکبیر، ج۵، ص۱۳۷؛ ابن حبان، الثقات، ج۵، ص۲؛ المزی، تهذيب الكمال، ج۱۵، ص۲۵۶.
↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۴.
↑ المزی، تهذيب الكمال، ج۱۵، ص۲۵۶-۲۵۷.
↑ ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۱۲، ص۳۹۲؛ مرعشی، شرح احقاق الحق، ج۱۰، ص۱۹۶.
↑ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۵، ص۸۹.
↑ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۵، ص۸۹.
↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۴.
↑ المزی، تهذيب الكمال، ج۱۵، ص۲۵۸.
↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۴؛ ابن قتیبه دینوری، المعارف، ص۴۷۵؛ ابن حبان، الثقات، ج۵، ص۲.
↑ ابن حبان، الثقات، ج۵، ص۲.
↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۴.

[1] از تابعین و محدثان اهل سنت. (ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۵؛ ابن قتیبه دینوری، المعارف، ص۴۷۵)

[2] خلیفة بن خیاط، الطبقات، ص۴۹۳؛ بخاری، التاریخ الکبیر، ج۵، ص۱۳۷؛ ابن حبان، الثقات، ج۵، ص۲.

[3] بخاری، التاریخ الکبیر، ج۵، ص۱۳۷؛ ابن حبان، الثقات، ج۵، ص۲؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۵، ص۸۹.

[4] ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۴.

[5] ابن عبد البر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۳، ص۱۰۱۵؛ ابن اثیر، اسد الغابه فی معرفة الصحابه، ج۳، ص۴۲۹.

[6] ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۴؛ ابن حبان، الثقات، ج۵، ص۲.

[7] العجلی، معرفة الثقات، ج۲، ص۶۳.

[8] بخاری، التاریخ الکبیر، ج۵، ص۱۳۷؛ ابن حبان، الثقات، ج۵، ص۲.

[9] ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۵، ص۸۹.

[10] بخاری، التاریخ الکبیر، ج۵، ص۱۳۷؛ ابن حبان، الثقات، ج۵، ص۲؛ المزی، تهذيب الكمال، ج۱۵، ص۲۵۶.

[11] ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۴.

[12] المزی، تهذيب الكمال، ج۱۵، ص۲۵۶-۲۵۷.

[13] ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۱۲، ص۳۹۲؛ مرعشی، شرح احقاق الحق، ج۱۰، ص۱۹۶.

[14] ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۵، ص۸۹.

[15] ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۵، ص۸۹.

[16] ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۴.

[17] المزی، تهذيب الكمال، ج۱۵، ص۲۵۸.

[18] ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۴؛ ابن قتیبه دینوری، المعارف، ص۴۷۵؛ ابن حبان، الثقات، ج۵، ص۲.

[19] ابن حبان، الثقات، ج۵، ص۲.

[20] ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]