عبدالله بن عمرو عاص

مقدمه

ابومحمد؛ عبدالله بن عمرو بن عاص از قبیله قریش؛ ۷ سال پیش از هجرت متولّد شد[۱] و در حالی که دوازده سال از پدرش کوچک‌تر بود، قبل از پدر اسلام آورد[۲]. او کتاب‌های پیشینیان را خوانده بود و از رسول خدا(ص) خواست تا گفتار آن حضرت را بنویسد که حضرت هم اجازه فرمودند[۳]. او بعد از گرفتن اجازه، از آن حضرت پرسید: آیا تمام سخنان شما را بنویسم؟ همه آنهایی را که در حال خشم و یا در حال رضا می‌گویید؟ پیامبر(ص) فرمود: "آری زیرا جز حق نمی‌گویم". خود می‌گوید از جمله مطالبی که از پیامبر(ص) نقل کردم، هزار مثل بوده است[۴].[۵]

عبدالله در مقابل امیرالمؤمنین(ع)

عبدالله با اینکه به برتری و فضیلت امیرالمؤمنین ایمان داشت[۶]، به دلیل دنیاپرستی و جاه‌طلبی، همراه پدرش عمرو بن عاص در کنار معاویه بود و در جنگ صفین، فرماندهی جناح راست سپاه شام را به عهده داشت[۷]. در زمانی که معاویه به حکومت مطلق رسید، والی کوفه شد و پس از هلاکت پدرش در مصر، از سوی معاویه به ولایت مصر منصوب شد[۸].

به گفته ابن سعد، او بعدها از شرکت خود در جنگ صفین اظهار پشیمانی کرد و گفت: «ای کاش ده سال پیش از آن مرده بودم!»[۹].[۱۰]

نشر اسرائیلیات

عبدالله بن عمرو بن عاص نخستین کسی بود که پس از وفات پیامبر، به نشر اسرائیلیات پرداخت. در جنگ یرموک به دو بار شتر از کتب یهود دست یافت و از آن، مطالب و داستان‌هایی نقل می‌کرد و عمل خود را با حدیثِ «حَدِّثُوا عَنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ وَ لاَ حَرَجَ» که از پیامبر(ص) نقل می‌کرد[۱۱] و روایت خود ساخته‌ای که مدعی بود پیامبر در تعبیر خوابش به او اجازه قرائت تورات را داده بود[۱۲]، توجیه می‌کرد[۱۳].

سرانجام عبدالله بن عمرو عاص

عبدالله در سال ۶۵ هجری و در ۷۲ سالگی در شام از دنیا رفت[۱۴].[۱۵]

منابع

پانویس

  1. سیر اعلام النبلاء، ج ۳، ص۸۰؛ الاصابه، ج ۴، ص۱۶۵ ـ ۱۶۷؛ التفسیر والمفسرون، معرفت، ج ۲، ص۱۱۰.
  2. الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۴، ص۲۶۲.
  3. المستدرک، حاکم نیشابوری، ج۲، ص۱۷.
  4. اسدالغابه، ابن اثیر، ج۳، ص۲۳۳.
  5. عباسی، حبیب، مقاله «عبدالله بن عمرو عاص»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۶، ص۱۵۹-۱۶۰.
  6. ابن اثیر، اسد الغابه، ج۳، ص۳۴۷.
  7. ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۹۱.
  8. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۵، ص۱۸۱؛ ابن کثیر، البدایة والنهایه، ج۸، ص۲۴.
  9. ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۴، ص۲۶۶. همچنین: سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۹۲؛ مصنف ابن ابی شیبه، ج۸، ص۵۲۱، حدیث ۲۶۵۷۸؛ وقعة صفین، ص۳۷۱؛ الفتوح، ج۳، ص۲۷؛ المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۶۰۵، حدیث ۶۲۴۳؛ تاریخ دمشق، ج۳۱، ص۲۷۸؛ الاستیعاب، ج۳، ص۱۳۷۵، ۲۳۴۰؛ أسد الغابة، ج۴، ص۳۳۲، حدیث ۴۷۵۲.
  10. جعفری، یعقوب، مقاله «قاسطین»، دانشنامه امام علی ج۹، ص۱۴۷؛ عباسی، حبیب، مقاله «عبدالله بن عمرو عاص»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۶، ص۱۵۹-۱۶۰.
  11. صحیح البخاری، ج ۴، ص۱۷۵؛ تفسیر ابن‌کثیر، ج ۱، ص۵؛ التفسیر والمفسرون، معرفت، ج ۲، ص۱۱۰.
  12. سیراعلام‌النبلاء، ج ۳، ص۸۶؛ مسند احمد، ج ۲، ص۴۴۴؛ حلیه‌الاولیاء، ج ۱، ص۳۵۷.
  13. معرفت، محمد هادی، مقاله «اسرائیلیات»، دائرة المعارف قرآن کریم ج۳؛ حسینی میلانی، سید علی، جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام، ج۱، ص۲۴۴.
  14. الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۴، ص۲۶۸.
  15. عباسی، حبیب، مقاله «عبدالله بن عمرو عاص»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۶، ص۱۶۲.