عون در فقه سیاسی

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

مقدمه

پشتیبانی کردن[۱]، همدستی کردن[۲]، همکاری و همیاری، نصرت و کمک کردن [۳].

تَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى[۴].

زمینه همکاری، همیاری و تعاون در اجتماع تحقق می‌پذیرد و هر جامعه که ارتقای سطح تعاون، همیاری، احسان و نیکی در آن باشد، همبستگی و وفاق بیشتری را شاهد خواهد بود. اوج این همیاری و تعاون در جامعه قرآنی زمانی رخ می‌نماید که این مسئله به صورت تکلیف شرعی و وظیفه دینی در آید. آیه شریفه تَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ[۵] بیانگر اساس سنت اسلامی است.

الْبِرِّ در کلام الهی به ایمان و احسان در عبادات و معاملات تفسیر شده است: وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ[۶]. تقوا مراقبت بر امر و نهی الهی است و معنای تعاون در برّ و تقوا به همیاری و همدستی در ایمان و عمل صالح بر اساس تقوای الهی است که صلاح و تقوای اجتماعی در آن است و در مقابل آن، اثم - عمل زشت و ناپسند که تأخیر در حیات سعادتمند را به دنبال دارد - و عدوان که تجاوز بر حقوق حقّه مردم است که موجب سلب امنیت از جان و اموال و ناموس آنها می‌گردد، قرار می‌گیرد[۷].

در فرهنگ سیاسی تعاون و همیاری این گونه تعریف شده است: همکاری گروهی از افراد، چه رسمی و چه غیررسمی، دلخواهانه یا نادلخواهانه در راه یک هدف معیّن به منظور نفع مشترک یا به امید پاداش و سود [۸].[۹]

منابع

پانویس

  1. حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۵۹۸.
  2. بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۳۶.
  3. حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۸، ص۲۶۸.
  4. «یکدیگر را در نیکی و پرهیزگاری یاری کنید» سوره مائده، آیه ۲.
  5. «یکدیگر را در نیکی و پرهیزگاری یاری کنید و در گناه و تجاوز یاری نکنید» سوره مائده، آیه ۲.
  6. «نیکی (از آن) کسی است که به خداوند و روز بازپسین و فرشتگان و کتاب (آسمانی) و پیامبران ایمان آورد» سوره بقره، آیه ۱۷۷.
  7. سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان، ج۵، ص۱۶۳.
  8. علی‌اکبر آقابخشی و مینو افشاری‌راد، فرهنگ علوم سیاسی، ص۹۱.
  9. نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۴۲۹-۴۳۰.