غفلت در حدیث

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

روایات مرتبط

  1. امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: "دو نوع نزدیک شدن وجود دارد، یکی از شیطان و یکی از فرشته. امّا نزدیک شدن فرشته به نازکدلی و فهم است، و امّا نزدیک شدن شیطان به فراموشی و سنگدلی"[۱]؛
  2. امام صادق (ع) فرمودند: "اگر شیطان دشمن آدمی است پس غفلت چرا، و اگر مرگ حتمی است پس شادی چرا؟!" [۲]؛
  3. امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: "هرچه انسان را از یاد خدا باز دارد در شمار قمار حرام است" [۳]؛
  4. امام صادق (ع) فرمودند: "خداوند به حضرت موسی (ع) وحی نمود که: ای موسی! از بسیاری مال شادمان نشو و یاد مرا در هیچ حالی ترک منما، چراکه ثروت گناهان را از یاد انسان می‌‌برد و ترک یاد من قلوب را سخت و سنگوار می‌نماید" [۴]؛
  5. امام صادق (ع) فرمودند: "قلبها را چهار نوع اعراب است: رفع و فتح و خفض و وقف. آنگاه - با توجّه به معانی لغوی این اصطلاحات نحوی- فرمودند: رفع و برتری قلب، در آنست که خدا را یاد کند؛ و فتح و گشایش قلب، در رضایت از حضرت حق و تقدیر اوست؛ و خفض و پستی قلب، در اشتغال بغیر خداست؛ و وقف و بی تحرّکی آن، در غفلت از خداست. آیا توجّه نمی‌کنی که بنده چون خدا را خالصانه به بزرگی یاد کند، تمامی حجابهائی که میان او و حضرت حق است از بین می‌‌رود؟! و چون قلبْ قضاء خدا را با رضایت از آن بپذیرد و مطیع آن گردد، چگونه شادی و راحتی به آن روی می‌‌کند؟!؛ و چون قلب از ذکر خدا غفلت ورزد، بعد از آن در پرده حجاب رفته وقف و سکون می‌‌پذیرد، پس سنگوار و سیاه می‌‌شود از آن هنگام که نور بزرگداشت حضرت حق را ترک کند"[۵]؛
  6. پیامبر اکرم (ص) فرمودند: "غافلترین مردم، کسی است که از تغییر دنیا از حالتی به حالتی دیگر اندرز نپذیرد"[۶][۷].

غفلت قلب

  1. پیامبر اکرم (ص) فرمودند: "عجب است از غافلی که خود غفلت کرده امّا از او غافل نشده‌اند، و عجب است از کسی که دنیا را طلب می‌کند و مرگ در طلب اوست، و عجب است از کسی که می‌خندد و خنده دهانش را پر می‌کند در حالی که نمی‌داند این خنده رضایت خداوند است یا نارضایتی اوست!"[۸]؛
  2. امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: "چه بسیار غافلی که لباسی را می‌دوزد که بپوشد، در حالی که آن لباس کفن اوست؛ و خانه را بنا می‌کند تا در آن سکونت کند، در حالی که آن خانه محل قبر اوست" [۹]؛
  3. امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: "... غافل‌ترین مردم کسی است که از تغییر دنیا از حالی به حالی دیگر، وعظ نپذیرد"[۱۰]؛
  4. امام صادق (ع) فرمودند: "خداوند به حضرت موسی (ع) وحی نمود که: ای موسی! از بسیاری مال شادمان نشو و یاد مرا در هیچ حالی ترک منما، چرا که ثروت گناهان را از یاد انسان می‌برد و ترک یاد من قلوب را سخت و سنگوار می‌نماید"[۱۱]؛
  5. بنابر آنچه در "غُرر الحِکَم" آمده، امیرمؤمنان (ع) فرمودند: "غفلت پرضررترین دشمنان است؛ از غفلت برحذر باشید، که در نتیجه فاسد شدن ادراک پدید می‌آید؛ از مکان‌های غفلت و ناسپاسی برحذر باشید، و از اندکی یاران بر اطاعت خداوند؛ اگر طالب نجات هستید غفلت و بازی‌گوشی را کنار نهید، و تلاش و کوشش را پیشه کنید؛ مستی غفلت و فریب‌خوردگی، دیرتر از مستی؛ خمر به هوش می‌آید؛ روش عاقلان کم شهوتی و کم غفلتی است؛ وای بر آدمیزاد! چقدر غافل است و از کمال خود چه اندازه روی‌گردان است؛ وای بر انسان خواب! چه اندازه زیانکار است، عمرش کوتاه می‌شود و اجرش اندک می‌گردد؛ هرکس که غفلت بر او غلبه کند، قلبش می‌میرد"[۱۲][۱۳].

منابع

پانویس

  1. « عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) لَمَّتَانِ لَمَّةٌ مِنَ الشَّيْطَانِ وَ لَمَّةٌ مِنَ الْمَلَكِ فَلَمَّةُ الْمَلَكِ الرِّقَّةُ وَ الْفَهْمُ وَ لَمَّةُ الشَّيْطَانِ السَّهْوُ وَ الْقَسْوَةُ»؛ بحار الأنوار، ج۷۳، ص۳۹۷.
  2. « قَالَ الصَّادِقُ (ع): إِنْ كَانَ الشَّيْطَانُ عَدُوّاً فَالْغَفْلَةُ لِمَاذَا؟ وَ إِنْ كَانَ الْمَوْتُ حَقّاً فَالْفَرَحُ لِمَاذَا»؛ بحار الأنوار، ج۷۳، ص۱۵۷.
  3. « عَنِ الرِّضَا (ع) عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ (ع) قَالَ: كُلُّ مَا أَلْهَى عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ فَهُوَ مِنَ الْمَيْسِرِ»؛ بحار الأنوار، ج۷۳، ص۱۵۷.
  4. « عَنْ عَلِيِّ بْنِ جَعْفَرٍ (ع) عَنْ أَخِيهِ عَنْ أَبِيهِ (ع) قَالَ: أَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى مُوسَى (ع) يَا مُوسَى! لَا تَفْرَحْ بِكَثْرَةِ الْمَالِ وَ لَا تَدَعْ ذِكْرِي عَلَى كُلِّ حَالٍ فَإِنَّ كَثْرَةَ الْمَالِ تُنْسِي الذُّنُوبَ وَ إِنَّ تَرْكَ ذِكْرِي يُقْسِي الْقُلُوبَ»؛ بحار الأنوار، ج ۷۰، ص ۵۵.
  5. « قَالَ الصَّادِقُ (ع): إِعْرَابُ الْقُلُوبِ عَلَى أَرْبَعَةِ أَنْوَاعٍ: رَفْعٍ وَ فَتْحٍ وَ خَفْضٍ وَ وَقْفٍ فَرَفْعُ الْقَلْبِ فِي ذِكْرِ اللَّهِ؛ وَ فَتْحُ الْقَلْبِ فِي الرِّضَا عَنِ اللَّهِ؛ وَ خَفْضُ الْقَلْبِ فِي الِاشْتِغَالِ بِغَيْرِ اللَّهِ؛ وَ وَقْفُ الْقَلْبِ فِي الْغَفْلَةِ عَنِ اللَّهِ. أَ لَا تَرَى أَنَّ الْعَبْدَ إِذَا ذَكَرَ اللَّهَ بِالتَّعْظِيمِ خَالِصاً ارْتَفَعَ كُلُّ حِجَابٍ كَانَ بَيْنَهُ وَ بَيْنَ اللَّهِ مِنْ قَبْلِ ذَلِكَ؟! وَ إِذَا انْقَادَ الْقَلْبُ لِمَوْرِدِ قَضَاءِ اللَّهِ بِشَرْطِ الرِّضَا عَنْهُ كَيْفَ يَنْفَتِحُ الْقَلْبُ بِالسُّرُورِ وَ الرُّوحِ وَ الرَّاحَةِ... ؟!؛ وَ إِذَا غَفَلَ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ كَيْفَ تَرَاهُ بَعْدَ ذَلِكَ مَوْقُوفاً مَحْجُوباً قَدْ قَسِيَ وَ أَظْلَمَ مُنْذُ فَارَقَ نُورَ التَّعْظِيمِ»؛ بحار الأنوار، ج ۷۰، ص ۵۵.
  6. « قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): أَغْفَلُ النَّاسِ مَنْ لَمْ يَتَّعِظْ بِتَغَيُّرِ الدُّنْيَا مِنْ حَالٍ إِلَى حَالٍ»؛ بحار الأنوار، ج ۷۱، ص ۳۲۴.
  7. مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی، ج۱، ص ۳۸۹-۳۹۱.
  8. «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) عَجَبٌ لِغَافِلٍ وَ لَيْسَ بِمَغْفُولٍ عَنْهُ وَ عَجَبٌ لِطَالِبِ الدُّنْيَا وَ الْمَوْتُ يَطْلُبُهُ وَ عَجَبٌ لِضَاحِكٍ مِلْ‌ءَ فِيهِ وَ هُوَ لَا يَدْرِي أَ رَضِيَ اللَّهُ أَمْ سَخِطَ لَهُ»؛ بحارالأنوار، ج۴، ص۱۳۲.
  9. «عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ الْعَسْكَرِيِّ عَنْ آبَائِهِ (ع) قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) كَمْ مِنْ غَافِلٍ يَنْسِجُ ثَوْباً لِيَلْبَسَهُ وَ إِنَّمَا هُوَ كَفَنُهُ وَ يَبْنِي بَيْتاً لِيَسْكُنَهُ وَ إِنَّمَا هُوَ مَوْضِعُ قَبْرِهِ»؛ بحارالأنوار، ج۷۴، ص۴۰۳.
  10. «عَنْ عَلِيٍ (ع): ... وَ أَغْفَلُ النَّاسِ مَنْ لَمْ يَتَّعِظْ بِتَغَيُّرِ الدُّنْيَا مِنْ حَالٍ إِلَى حَالٍ‌»بحارالأنوار، ج۷۷، ۱۱۲.
  11. «عَنْ عَلِيِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِيهِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِيهِ (ع) قَالَ: أَوْحَى اللَّهُ إِلَى مُوسَى (ع): يَا مُوسَى لَا تَفْرَحْ بِكَثْرَةِ الْمَالِ وَ لَا تَدَعْ ذِكْرِي عَلَى كُلِّ حَالٍ فَإِنَّ كَثْرَةَ الْمَالِ تُنْسِي الذُّنُوبَ وَ إِنَّ تَرْكَ ذِكْرِي يُقْسِي الْقُلُوبَ‌»؛ بحارالأنوار، ج۷۰، ص۵۵.
  12. «قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) فِي الْغُرَرِ: الْغَفْلَةُ أَضَرُّ الْأَعْدَاءِ؛ احْذَرُوا الْغَفْلَةَ فَإِنَّهَا مِنْ فَسَادِ الْحِسِّ؛ احْذَرْ مَنَازِلَ الْغَفْلَةِ وَ الْجَفَاءِ وَ قِلَّةَ الْأَعْوَانِ عَلَى طَاعَةِ اللَّهِ؛ إِنْ كُنْتُمْ لِلنَّجَاةِ طَالِبِينَ فَارْفُضُوا الْغَفْلَةَ وَ اللَّهْوَ وَ الْزَمُوا الِاجْتِهَادَ وَ الْجِدِّ؛ سُكْرُ الْغَفْلَةِ وَ الْغُرُورِ أَبْعَدُ إِفَاقَةً مِنْ سُكْرِ الْخُمُورِ؛ شِيمَةُ الْعُقَلَاءِ قِلَّةُ الشَّهْوَةِ وَ قِلَّةُ الْغَفْلَةِ؛ وَيْحَ ابْنِ آدَمَ مَا أَغْفَلَهُ وَ عَنْ رُشْدِهِ مَا أَذْهَلَهُ؛ وَيْحَ النَّائِمِ مَا أَخْسَرَهُ قَصُرَ عَمَلُهُ وَ قَلَّ أَجْرُهُ الْغَفْلَةُ طَرَبٌ؛ مَنْ غَلَبَتْ عَلَيْهِ الْغَفْلَةُ مَاتَ قَلْبُهُ»؛ تصنیف غرر الحکم، ص۲۶۵.
  13. مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی، ج۴، ص ۲۰۰-۲۰۲.