محبت و عشق در نهج البلاغه

مقدمه

انسان‌ها نسبت به هم عشق می‌ورزند و به همدیگر محبت می‌کنند. محبت به‌معنای دوست داشتن، عامل پیوند‌دهنده قلب‌ها به یکدیگر است. دین اسلام، دین محبت و دوستی ورزیدن است. امام علی (ع) در معرفی اسلام می‌فرماید: اسلام دین خدای یکتایی است که آن را برای شناساندن خود و رشد انسان‌ها برگزیده و پایه‌های آن را بر محبت خویش استوار ساخته است^[۱].

امام علی (ع) به نقل از پیامبر اکرم (ص)، اساس سنت پیامبر را محبت می‌داند. محبت کردن از ویژگی‌های اولیا خداست. در سیره ائمه معصومین (ع) محبت کردن بی‌دریغ به مردمان، موضعی آشکار است. امام علی (ع) در معرفی اهل بیت (ع) یکی از خصوصیات آنان را رحمت و محبت بر مردمان یاد می‌کند^[۲]. محبت کردن سبب پیوند دل‌ها و ایجاد انس و الفت بین انسان‌هاست^[۳]. انسان‌ها در سایه محبت به یکدیگر زمینه تأثیر از یکدیگر را ایجاد می‌کنند و دوستی در جامعه‌های مختلف انسانی شکل می‌گیرد. انسان به هر چه محبت ورزد، خود را شبیه و نزدیک به آن می‌گرداند. دوستان از یکدیگر تأثیر می‌پذیرند و نقش الگو را برای هم ایفا می‌کنند. دوستان از یکدیگر تأثیر می‌پذیرند و نقش الگو را برای هم ایفا می‌کنند. برانگیختن دوستی، فضایل و خوبی‌ها و عشق به کمال انسانی با سرشت آدمی درآمیخته است. از این‌رو اگر انسان‌ها شناخت و محبت اولیای خاص خدا را در دل بپرورانند، این جهت‌گیری و الگوپذیری می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد کمال در آن‌ها شود.

امام علی (ع) خوش‌بخت‌ترین مردم را کسی می‌داند که فضل و برتری اهل بیت (ع) را بر دیگران بشناسد و به‌وسیله آنان به خدا تقرب جوید، محبتش را برای آنان خالص گرداند و بدانچه سنت و روش آنان است عمل کند و از آنچه مورد نهی آنان است، بپرهیزد. محبتی که زمینه‌ساز تأثیرپذیری است، به سعادت با ضلالت انسان‌ها می‌انجامد. اگر آدمی محبت را به‌جا خرج کند، بهره آن را خواهد گرفت. از این‌رو امام فرمود کسی که ما را دوست دارد، باید به عمل ما عمل کند و پارسایی را همچون پیراهنی بر تن پوشد. آشکار است که این‌چنین پیروی ضامن اصلاح و سعادتمندی آدمی است^[۴].

منابع

دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه ج۲

پانویس

↑ «ثُمَّ إِنَّ هَذَا الْإِسْلَامَ دِينُ اللَّهِ الَّذِي اصْطَفَاهُ لِنَفْسِهِ وَ اصْطَنَعَهُ عَلَى عَيْنِهِ وَ أَصْفَاهُ خِيَرَةَ خَلْقِهِ وَ أَقَامَ دَعَائِمَهُ عَلَى مَحَبَّتِهِ»؛ نهج البلاغه، خطبه ١٩٨.
↑ «نَحْنُ شَجَرَةُ النُّبُوَّةِ وَ مَحَطُّ الرِّسَالَةِ وَ مُخْتَلَفُ الْمَلَائِكَةِ وَ مَعَادِنُ الْعِلْمِ وَ يَنَابِيعُ الْحُكْمِ، نَاصِرُنَا وَ مُحِبُّنَا يَنْتَظِرُ الرَّحْمَةَ»؛ نهج البلاغه، خطبه ١٠٩.
↑ نهج البلاغه، حکمت ۲۰۲.
↑ دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه ج۲، ص ۶۶۴.

[1] «ثُمَّ إِنَّ هَذَا الْإِسْلَامَ دِينُ اللَّهِ الَّذِي اصْطَفَاهُ لِنَفْسِهِ وَ اصْطَنَعَهُ عَلَى عَيْنِهِ وَ أَصْفَاهُ خِيَرَةَ خَلْقِهِ وَ أَقَامَ دَعَائِمَهُ عَلَى مَحَبَّتِهِ»؛ نهج البلاغه، خطبه ١٩٨.

[2] «نَحْنُ شَجَرَةُ النُّبُوَّةِ وَ مَحَطُّ الرِّسَالَةِ وَ مُخْتَلَفُ الْمَلَائِكَةِ وَ مَعَادِنُ الْعِلْمِ وَ يَنَابِيعُ الْحُكْمِ، نَاصِرُنَا وَ مُحِبُّنَا يَنْتَظِرُ الرَّحْمَةَ»؛ نهج البلاغه، خطبه ١٠٩.

[3] نهج البلاغه، حکمت ۲۰۲.

[4] دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه ج۲، ص ۶۶۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]