محمد بن ابی‌حذیفه قرشی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث اصحاب امام علی است. محمد بن ابی‌حذیفه قرشی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: محمد بن ابی‌حذیفه قرشی در تاریخ اسلامی - محمد بن ابی‌حذیفه قرشی در معارف و سیره علوی - پرسش مرتبط ندارد| محمد بن ابی‌حذیفه قرشی | |
|---|---|
 تصویری کهن از مدینه | |
| نام کامل | محمد بن ابی‌حذیفه قرشی |
| جنسیت | مرد |
| کنیه | ابوالقاسم |
| از قبیله | قریش |
| پدر | ابوحذیفة بن عتبه |
| مادر | سهله بنت سهیل |
| خویشاوندان | معاویة بن ابی سفیان (پسردایی) |
| محل تولد | حبشه |
| محل زندگی | |
| از اصحاب | امام علی |
آشنایی اجمالی
محمد بن ابی‌حذیفه قرشی کنیه‌اش ابوالقاسم، فرزند ابی حذیفه از طایفه قریش عبشمی و پسر دایی معاویة بن ابی سفیان و نام مادرش سهله دختر سهیل بود. او در زمان بعثت رسول خدا (ص) در حبشه متولد شد. و همراه پدرش به مدینه هجرت کرد و پس از آن‌که پدرش[۱] در جنگ بدر به شهادت رسید در کفالت عثمان بن عفّان درآمد و عثمان او را برای نگهداری به خانه خود برد، اما وقتی محمد بزرگ شد به مصر رفت و در آنجا مسکن گزید و چون اواخر خلافت عثمان شاهد بدرفتاری عثمان و خیانت کارگزاران و عمالش شد، با او از در مخالفت درآمد و مردم مصر را بر کشتن او تشویق نمود[۲]. سپس در زمره یاران باوفای امیرالمؤمنین علی (ع) درآمد و با حضرت تا پای جان بیعت کرد و با همین ایمان و اعتقاد سرانجام به دست مزدوران معاویه به شهادت رسید[۳].[۴]
دستگیری محمد بن ابی‌حذیفه قرشی و شهادت او
عمروعاص پس از استقرار حکومتش بر مصر به تصفیه حساب گسترده‌ای دست زد و طرفداران محمد بن ابی‌بکر را دستگیر و زندانی یا به قتل رساند، از جمله محمد بن ابی‌حذیفه قرشی را دستگیر نمود ولی چون پسر دایی معاویه و بزرگ شده دامن عثمان بود از قتلش گذشت و او را به شام نزد معاویه فرستاد و معاویه دستور زندانی کردنِ او را داد و سپس او فرار کرد و در بیرون زندان به شهادت رسید[۵].
درباره دستگیری و شهادت محمد بن ابی‌حذیفه قرشی اقوال دیگری هم هست. از جمله این که گفته شده: محمد بن ابی‌حذیفه قرشی تا زمان شهادت حجر بن عدی زنده و در زندان معاویه بود و سپس از زندان گریخت و به دست مالک بن هبیرة بن خالد کندی به شهادت رسید[۶]. و مدائنی و دیگران در دستگیری و شهادت او چنین نقل کرده‌اند: موقعی که عمروعاص مصر را فتح کرد، محمد بن ابی‌حذیفه قرشی را دستگیر و به احترام خویشاوندی او با عثمان، او را به شام نزد معاویه که در آن هنگام در فلسطین بود، فرستاد. معاویه محمد را زندانی کرد، ولی محمد پس از مدتی از زندان گریخت و از شهر خارج شد، معاویه از فرار او خوشحال شد؛ اما خوشحالی خود را از اهل شام کتمان می‌کرد و به آنان وانمود کرد که از فرار محمد بسیار متأسف است و در صدد یافتن اوست و به شامیان گفت: آیا در میان شما کسی هست که بتواند او را پیدا کرده و دستگیر کند؟
مردی از قبیله خثعم به نام عبدالله (عبیدالله بن عمرو بن ظلام)، که مردی دلیر و از طرفداران سرسخت عثمان بود، گفت: من به تعقیب او می‌پردازم و او را دستگیر می‌کنم. عبدالله خیلی زود با سوارانی که داشت از شام بیرون رفت و در محلی به نام تلقاء در حوران یا حوارین (از دهکده‌های حلب) محمد را یافت و چنان بود که محمد در غاری پناه برده بود، از اتفاق چند شتر و یا چند الاغ که در اثر باران به آن غار وارد شدند آن حیوانات چون انسانی را در غار دیدند، رم کرده و بیرون آمدند، صاحبان حیوانات کنجکاو شدند و پس از جست و جو در غار، محمد را دیدند اما چون او را نمی‌شناختند، از غار بیرون آمدند، در این حال با عبدالله بن عمرو بن ظلام مواجه شدند؛ او گفت: این جا مردی با این نام و اوصاف ندیده‌اید؟ آنان گفتند: مردی با این اوصاف در داخل غار مخفی شده است. لذا عبدالله، به سرعت وارد غار شد و محمد را دستگیر کرد و از غار بیرون کشید و از این که مبادا معاویه او را فراری دهد، و یا آزادش کند، وی را نزد معاویه نبرد و تصمیم گرفت همان جا کار او را یکسره کند، لذا همان جا او را به شهادت رساند و سر از بدنش جدا کرد[۷]. [۸]
جستارهای وابسته
- قریش (قبیله)
- بنی عبد شمس (تیره)
- ابوحذیفة بن عتبه (پدر)
- سهله بنت سهیل (مادر)
- معاویة بن ابی سفیان (پسردایی)
منابع
پانویس
- ↑ ابوحذیفه (پدر محمد) و سهلة بنت سهیل (مادرش) هر دو از جمله یازده نفری هستند که در ابتدای اسلام محرمانه از مکه به حانب حبشه هجرت کردند، و پس از این یازده نفر (جعفر بن ابی طالب با گروهی عازم حبشه شد) و محمد در آن (حبشه) به دنیا آمد و پس از هجرت به مدینه، ابوحذیفه در جنگ بدر و به قولی در تمام غزوه‌ها، در رکاب رسول خدا (ص) حاضر بود و در جنگ یمامه سال ۱۳ هجری در عصر خلافت ابوبکر در سن ۵۳ یا ۵۴ سالگی به شهادت رسید. (طبقات الکبری، ج۳، ص۸۵).
- ↑ اسدالغابه، ج۴، ص۳۱۶؛ طبقات الکبری، ج۳، ص۸۴.
- ↑ سند آن در آخر همین بخش خواهد آمد.
- ↑ ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام علی، ج۲، ص۱۲۷۲-۱۲۷۳.
- ↑ انساب الاشراف، ص۳۱۱.
- ↑ انساب الاشراف، ص۳۱۱؛ شرح ابن ابی الحدید، ج۶، ص۱۰۱.
- ↑ تاریخ طبری، ج۵، ص۱۰۶؛ شرح ابن ابی الحدید، ج۶، ص۱۰۰.
- ↑ ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام علی، ج۲، ص۱۲۷۳-۱۲۷۴.