مخاطبان ندای آسمانی چه کسانی می‌باشند؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
مخاطبان ندای آسمانی چه کسانی می‌باشند؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / مقدمات ظهور امام مهدی / نشانه‌های ظهور / نشانه‌های حتمی ظهور / ندای آسمانی
تعداد پاسخ۳ پاسخ

مخاطبان ندای آسمانی چه کسانی می‌باشند؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

خدامراد سلیمیان

حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در کتاب «درسنامه مهدویت» در این‌باره گفته است:

«این ندا توسط جبرئیل بلند می‌شود و همۀ انسان‌ها با گویش‌های مختلف آن را می‌فهمند و همه به صورت یکنواخت آن را می‌شنوند. دربارۀ گسترۀ آن در روایاتی از امام باقر (ع) نقل شده است:"يُنَادِي مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ بِاسْمِ الْقَائِمِ (ع) فَيَسْمَعُ مَنْ بِالْمَشْرِقِ وَ مَنْ بِالْمَغْرِب‏"[۱].

با توجه به این روایات و نیز رسالت فراگیر حضرت مهدی (ع) برای همۀ مردم، به راحتی می‌توان مخاطبان این ندای آسمانی را همگان دانست و چنانچه به دیگر جانداران نیز اشاره شده، بدان جهت است که آنها نیز از این ظهور به طور تکوینی آگاه شده و از ظهور حجت الهی و رفع ستم بر انسان‌ها، شادمان می‌شوند.

از عمومی بودن ندای آسمانی، می‌توان فهمید که هر کس به زبان خود آن را شنیده و می‌فهمد. در بعضی از روایات تصریح شده که هر کس به زبان خود آن را می‌شنود. در این باره زراره از امام صادق (ع) روایت می‌کند که:"يُنَادِي مُنَادٍ بِاسْمِ الْقَائِمِ (ع) قُلْتُ: خَاصٌّ أَوْ عَامٌّ قَالَ: عَامٌّ يَسْمَعُ كُلُّ قَوْمٍ بِلِسَانِهِمْ قُلْتُ: فَمَنْ يُخَالِفُ الْقَائِمَ (ع) وَ قَدْ نُودِيَ بِاسْمِهِ قَالَ: لا يَدَعُهُمْ إِبْلِيسُ حَتَّى يُنَادِيَ فِي آخِرِ اللَّيْلِ وَ يُشَكِّكَ النَّاس‏"[۲].

بیشتر روایات، آسمان را به عنوان محل ندای آسمانی معرفی کرده‌اند. محمد بن علی حلبی از امام صادق (ع) نقل می‌کند:«... وَ النِّدَاءُ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ خُرُوجُ الْقَائِمِ مِنَ الْمَحْتُومِ قُلْتُ وَ كَيْفَ النِّدَاءُ قَالَ يُنَادِي مُنَادٍ مِنَ السَّمَاء ...»[۳][۴].

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. حجت الاسلام و المسلمین زمانی؛
حجت الاسلام و المسلمین سید حسن زمانی، در کتاب «نشانه‌های قیام حضرت مهدی» در این‌باره گفته است:
  • «تمام اهل زمین، ندای آسمانی را می‌شنوند. این مطلب در احادیث اهل بیت (ع) با تعبیرهای مختلفی بیان شده است. در این قسمت به بیان موارد آن و همچنین، چگونگی شنیدن صوت توسط مخاطبان می‌پردازیم:
  1. ندای آسمانی همگانی است: همگانی بودن ندای آسمانی با عبارت‌های مختلف در روایت‌های اهل بیت (ع) بیان شده است که برای نمونه، یک مورد بیان می‌شود. ابوبصیر از امام جعفر صادق (ع) نقل کرده است:" فَلَا يَبْقَى‏ شَيْ‏ءٌ خَلَقَ‏ اللَّهُ‏ فِيهِ‏ الرُّوحَ‏ إِلَّا يَسْمَعُ‏ الصَّيْحَة‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏" [۵].
  2. هر قومی، محتوای ندا را به زبان خود می‌شنود: ویژگی دوّم ندای آسمانی برای مخاطبان، شنیدن محتوای آن به زبان‌های مختلف است؛ یعنی اگر زبان مادری کسی عربی باشد، صوت را به زبان عربی می‌شنود و اگر فارسی باشد، فارسی می‌شنود و غیره. برخی از روایت‌های دلالت کننده بر این مطلب، به شرح ذیل است: ابوحمزه ثمالی گوید از امام جعفر صادق (ع) پرسیدم: ندا چگونه است؟ فرمود: "منادی در اول روز از آسمان، ندا می‌دهد و هر گروهی با زبان خود آن را می‌شنوند"[۶]. زراره بن أعین نیز از امام جعفر صادق (ع) درباره ندای آسمانی چنین پرسیده است: ندای آسمانی خاص است یا عام؟ امام فرموده‌اند: "عام است و هر قومی‌ با زبان خود آن را می‌شنوند"[۷].
  3. همگان ندا را یکنواخت می‌شنوند: ویژگی سوم ندای آسمانی برای مخاطبان، یکنواخت شنیده شدن آن است. یعنی مخاطبان ندای آسمانی، هر کجا باشند به صورت یکسان آن را می‌شنوند و دوری یا نزدیکی در شنیدن آن اثری ندارد. در حدیث معتبری که از حسن بن محبوب از امام علی بن موسی الرضا (ع) نقل شده است، می‌خوانیم: " قَدْ نُودُوا نِدَاءً يَسْمَعُ‏ مَنْ‏ بَعُدَ كَمَا يَسْمَعُ‏ مَنْ‏ قَرُبَ‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏" [۸]»[۹].
۲. حجت الاسلام و المسلمین مهدی‌پور؛
حجت الاسلام و المسلمین علی اکبر مهدی‌پور، در کتاب «در آستانه ظهور» در این‌باره گفته است:

«در روایات فراوان تأکید شده که بانگ آسمانی را همه خلایق می‌شنوند و اینک برخی از روایات:

  1. امام رضا (ع) پس از ستایش فراوان از یوسف زهرا می‌فرماید: "گویی آنها را با چشم خود می‌بینیم در هنگامی که بیش از هر وقت دیگر کابوس نومیدی آنها را فراگرفته، ندایی می‌شود که همه کسانی که دور یا نزدیک هستند آن را می‌شنوند"[۱۰].
  2. امام باقر (ع) در این رابطه فرمود: "با نام قائم (ع) منادی از آسمان ندا می‌زند، هر کسی که در شرق یا در غرب باشد، آن را می‌شنود، هیچ خفته‌ای نباشد جز اینکه بیدار شود، هیچ ایستاده‌ای نباشد جز اینکه بنشیند، هیچ نشسته‌ای نباشد جز اینکه برخیزد، از ترس و هراسی که از آن صدا به آنها می‌رسد"[۱۱]؛
  3. امام صادق (ع) در ضمن یک حدیث طولانی از بانگ آسمانی در شب بیست و سوم رمضان سخن گفته، در پایان می‌فرماید: "از آنچه خداوند روح در آن آفریده، چیزی باقی نمی‌ماند، جز اینکه آن بانگ را می‌شنود، پس ختفگان بیدار شوند و به صحن خانه در آیند، دوشیزگان ازسراپرده بیرون روند و حضرت قائم (ع) آن بانگ را بشنود و خروج کند، که آن بانگِ جبرئیل است"[۱۲] بر این اساس گستره بانگ آسمانی بسیار گسترده است، همه موجودات زنده را از شرق عالم تا غرب آن فرا می‌گیرد»[۱۳].

منبع‌شناسی جامع مهدویت

پانویس

  1. ندا دهنده‌ای از آسمان به نام قائم ندا می‌دهد که هر کس در شرق و غرب است، آن را می‌شنوند؛ الغیبة للنعمانی، ص۲۵۴.
  2. ندا کننده‌ای قائم (ع) را به نام می‌خواند. گفتم: ندای خاص است یا ندای عامّ؟ فرمود: ندای عامّ است و هر ملّتی به زبان خود آن را می‌شنود. گفتم: پس چه کسی با او مخالفت می‌کند، در حالی که او را به نام می‌خوانند؟ فرمود: ابلیس آنان را رها نمی‌کند. و در آخر شب ندا می‌کند و مردم را به شک می‌اندازد!؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۶۵۱.
  3. ... ندای آسمانی نیز از علامات حتمی است و خروج حضرت قائم نیز حتمی است؛ عرض کردم؛ ندای آسمانی چگونه است؟ فرمود: یک منادی در اول روز از آسمان ندا کند...؛ الکافی، ج ۸، ص ۳۱۱.
  4. سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ج۳ ، ص ۱۲۰.
  5. چیزی از مخلوقات پروردگار که روح داشته باشد، نمی‌ماند، مگر اینکه صیحه را می‌شنود؛ غیبت، نعمانی، ص۲۸۹، باب۱۶، ح۶.
  6. غیبت، طوسی، ص۴۳۵، ح۴۲۵، یسمعه کل قوم «بالسنتهم».
  7. کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۶۷۸، باب۲۵، ح۸. «عام یسمع کل قوم بلسانهم».
  8. به تحقیق ندایی می‌دهند که از دور، مانند نزدیک، شنیده می‌شود؛ عیون اخبار الرضا، ج۲، ص۶، باب۳۰، ح۱۴.
  9. زمانی، سید حسن، نشانه‌های قیام حضرت مهدی، ص ۴۱ - ۴۳.
  10. "كَأَنِّي بِهِمْ آيَسُ مَا كَانُوا، قَدْ نُودُوا نِدَاءً يَسْمَعُهُ مَنْ بِالْبُعْدِ كَمَا يَسْمَعُهُ مَنْ بِالْقُرْبِ"؛ نعمانی، الغیبه، ص ۱۸۱، ب ۱۰، ح ۲۸؛ خزاز، کفایه الاثر، ص ۱۵۹؛ شیخ طوسی، الغیبه، ص ۴۳۹، ح ۴۳۱؛ حلی، مختصر بصائر الدرجات، ص ۴۷۸؛ قطب راوندی، الخرائج و الحرائح، ج ۳، ص۱۱۶۸، ح ۶۵؛ شیخ حر، اثبات الهداة، ج ۳، ص ۷۲۶، ح ۵۰.
  11. "يُنَادِي مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ بِاسْمِ الْقَائِمِ (ع) فَيَسْمَعُ مَنْ بِالْمَشْرِقِ وَ مَنْ بِالْمَغْرِبِ لَا يَبْقَى رَاقِدٌ إِلَّا اسْتَيْقَظَ وَ لَا قَائِمٌ إِلَّا قَعَدَ وَ لَا قَاعِدٌ إِلَّا قَامَ عَلَى رِجْلَيْهِ فَزِعاً مِنْ ذَلِكَ الصَّوْت‏"؛ نعمانی، الغیبه، ص ۲۵۴، ب ۱۴، ح ۱۳؛ متقی هندی، البرهان، ص ۱۰۹.
  12. "فَلَا يَبْقَى شَيْ‏ءٌ خَلَقَ اللَّهُ فِيهِ الرُّوحَ إِلَّا سَمِعَ الصَّيْحَةَ فَتُوقِظُ النَّائِمَ وَ يَخْرُجُ إِلَى صَحْنِ دَارِهِ وَ تَخْرُجُ الْعَذْرَاءُ مِنْ خِدْرِهَا وَ يَخْرُجُ الْقَائِمُ مِمَّا يَسْمَعُ وَ هِيَ صَيْحَةُ جَبْرَئِيلَ (ع)"؛ بحار الانوار؛ ج۵۲، ص۱۱۹.
  13. مهدی‌پور، علی اکبر، در آستانه ظهور، ص .