مفهوم لغوی ندای آسمانی چیست؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
مفهوم لغوی ندای آسمانی چیست؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / نشانه‌های ظهور / نشانه‌های حتمی ظهور / ندای آسمانی
تعداد پاسخ۳ پاسخ

مفهوم لغوی ندای آسمانی چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

خدامراد سلیمیان

حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در کتاب «درسنامه مهدویت» در این‌باره گفته است:

«این نشانه، در منابع شیعه و اهل سنت با واژه‌هایی چند، بیان شده است؛ از جمله:

  1. نداء: در لغت به معنای بلند کردن و آشکار ساختن صدا است و گاهی فقط به صدا اطلاق می‌شود[۱] این واژه در قرآن در موارد مختلفی به کار رفته است ﴿ وَإِذَا نَادَيْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ اتَّخَذُوهَا هُزُوًا وَلَعِبًا ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لاَّ يَعْقِلُونَ [۲]. عموم روایات مربوط به ندای آسمانی، از این واژه بهره برده‌اند.
  2. صیحه: در لغت به معنای فریاد و صدای بلند بوده و در قرآن نیز به کار رفته است. اگر چه در روایات فراوانی صیحه در معنای «ندا» به کار رفته است؛ اما در بعضی، صیحه و ندا دو پدیده دانسته شده است
  3. صوت: در لغت به معنای صدای سخن است. این واژه در آیاتی از قرآن به کار رفته است ﴿ وَأَخَذَ الَّذِينَ ظَلَمُواْ الصَّيْحَةُ فَأَصْبَحُواْ فِي دِيَارِهِمْ جَاثِمِينَ[۳] و اینجا منظور از ندای آسمانی، صدایی است که در آستانۀ ظهور حضرت مهدی (ع) همۀ مردم، آن را از آسمان می‌شنوند»[۴].

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. آیت‌الله فاضل لنکرانی؛
آیت الله محمد جواد فاضل لنکرانی، در کتاب «گفتارهای مهدوی» در این‌باره گفته است: «صیحه یا ندای آسمانی؛ صیحه از ریشه "صیح"، به معنای "صدای بلند و فریاد" است[۵]. اما صیحه یا ندا آسمانی که در روایات به عنوان یکی از علائم حتمی ظهور حضرت مهدی (ع) شمرده شده است، به معنای "ندای واضح و بلندی است که طی آن، مشروعیت و حقانیت قیام الهی امام زمان (ع) به اطلاع تمام مردم جهان از هر قوم و زبانی می‌رسد و نزد همه مردم قابل فهم است". زیرا امام صادق (ع) فرمودند: "...عَام یسْمَعُ‌ کلُ‌ قَوْمٍ‌ بِلِسَانِهِمْ"[۶] البته احادیث تصریح دارند که این نداء از جانب حضرت جبرئیل (ع) صادر می‌شود[۷]. و مطابق برخی از روایات این ندا در شب بیست و سوم ماه رمضان شنیده می‌شود[۸]»[۹].
۲. حجت الاسلام و المسلمین رمضانیان؛
حجت الاسلام و المسلمین علی رضا رمضانیان، در کتاب «شرایط و علائم حتمی ظهور» در این‌باره گفته است:
  • «یکی از نشانه‌های قطعی، ندای اعجاب‌انگیز آسمانی است که شور و هیجان در سراسر عالم به وجود می‌آورد و کافر و مسلمان را تحت تأثیر جدی خود قرار می‌دهد. امام رضا (ع) می‌فرمایند: "ندای آسمانی رحمت بر بندگان و عذاب بر کافر است[۱۰]. در روایات، تعبیرهای "نداء" و "فزعة" و "صوت" نیز به کار رفته که ظاهر آ‌ن‌ها نشان می‌دهد که هر یک از آن‌ها نشانه‌های جداگانه‌ای است که پیش از ظهور واقع می‌شود[۱۱].
  1. نداء: در لغت به معنای بلند کردن و آشکار ساختن صدا است و گاهی فقط به صدا اطلاق می‌شود، این واژه در قرآن در موارد مختلفی به کار رفته است.
  2. صوت: در لغت به معنای صدا سخن است، این واژه در آیاتی از قرآن آمده است. اینجا منظور، صدایی است که در آستانه ظهور همه مردم، آن را از آسمان می‌شنوند.
  3. صیحه: در لغت به معنای فریاد و صدای بلندی است و در قرآن کریم نیز به کار رفته است.
  4. فزعة: الفزعة؛ کسی‌ که مایه وحشت است[۱۲].

به نظر می‌رسد با توجه به لغت و روایات، ندا و صوت همان صیحه است و یا هم مترادف هستند اما درباره فزعة دو نظر است:

  1. گروهی معتقدند که چون صیحه باعث فزع شده، پس مراد از فزعة همان صیحه است. حضرت علی (ع) فرمودند: "صَيْحَةٌ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ تُفْزِعُ"[۱۳].
  2. گروهی نیز معتقدند که این دو با هم تفاوت دارند و مراد از فزع همان خسوف و کسوف بی‌سابقه‌ای است که در رمضان رخ می‌دهد و باعث وحشت عمومی می‌شود»[۱۴].

پرسش‌های وابسته

منبع‌شناسی جامع مهدویت

پانویس

  1. راغب، المفردات، ماده ندا.
  2. و چون به نماز بانگ برآورید آن را به ریشخند و بازی می‌گیرند؛ این از آن روست که آنان گروهی هستند که خرد نمی‌ورزند؛ سوره مائده، آیه ۵
  3. و بانگ آسمانی ستمگران را فرو گرفت و در خانه‌های خویش از پا درافتادند؛ سوره هود، آیه ۶۷.
  4. سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ج۳ ، ص ۱۱۸.
  5. التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، حسن مصطفوی، ج۶، ص۳۰۷.
  6. «عمومی است و آن را هر قومی به زبان خود می‌شنود.» کمال الدین و تمام النعمة، شیخ صدوق، ج‌۲، ص۶۵۰.
  7. اثبات الهداة، شیخ حر عاملی، ج٣، ص٧٣٥.
  8. الغیبة، شیخ نعمانی، ص۲۵۴؛ نیز عقدالدرر فی اخبار المنتظر، یوسف بن یحیی مقدسی شافعی سلمی، ص۱۰۵.
  9. فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۹۸.
  10. بحارالانوار ج۵۱، ص ۱۵۲.
  11. غیبۀ نعمانی، ص ۲۵۷.
  12. ترجمه منجد الطلاب.
  13. صدایی در ماه رمضان که به فزع می‌اندازد؛ غیبت نعمانی، ب ۱۴، ح ۱۷.
  14. رمضانیان، علی رضا، شرایط و علائم حتمی ظهور، ص ۳۳- ۳۴.