مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران (مقاله)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران
رتبه علمیعلمی پژوهشی
زبانفارسی
نویسندهمحمد تقی شاکر رضا برنجکار
موضوععلم، علم غیب
مذهبشیعه
منتشر شده درفصلنامه مطالعات تفسیری
وابسته بهدانشگاه معارف اسلامی
محل نشرقم، ایران
تاریخ نشرتابستان ۱۳۹۱
شماره۱۰
شماره صفحاتاز صفحه ۴۵ تا ۸۴ مجله
ناشر الکترونیکپایگاه مجلات تخصصی نور

مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران عنوان مقاله‌ای است که به بررسی امکان وجود علم غیب نزد انبیا و دیگران می‌پردازد.این مقاله توسط محمد تقی شاکر و رضا برنجکار به زبان فارسی نوشته شده و در فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات تفسیری، تابستان ۱۳۹۱ (شماره ۱۰) در ۴۰ صفحه منتشر شده است.[۱]

چکیده مقاله

  • نویسندگان در ابتدای چکیده مقاله می‌نویسند: «از یک سو آیاتی از قرآن کریم بر اختصاص علم غیب به خداوند دلالت دارد و از سوی دیگر، آیاتی از افاضه علم غیب به انبیا و دیگران خبر می دهد».
  • در ادامه چکیده مقاله آمده است: «مفسران در پاسخ به این دوگانگی، با توجه دادن به این نکته که متبادر از علم غیب در عصر رسالت و بعد از آن، علم ذاتی بوده، نه علم عرضی، و ادعای آگاهی از غیب مترادف با ربوبیت بوده است، تأکید نموده‌اند که بی‌شک میان خداوند و بندگان ـ در هر جایگاهی که باشند ـ تفاوت بسیاری وجود دارد. ازایـن رو شایسته نیست گمان شود که انبیا در صفت علم، شریک خداوندند و علم غیب داشتن انبیا نوعی شرک و غلو به حساب می آید؛ زیرا اوصاف این دو علم مختلف است».
  • ایشان بر این باورند که: «آگاهی انبیا و دیگران از غیب منافاتی با اختصاص علم غیب به خداوند سبحان ندارد؛ چراکه علم الهی بالاصاله، استقلالی و غیر متکی به غیر می باشد؛ ولی این آگاهی برای دیگران فعل تبعیِ قائم بالله و با تعلم و تبعیت از اوست».[۲]

فهرست مقاله

  • چکیده؛
  • طرح مسئله؛
  • معنای غیب؛
  • مفهوم علم غیب در عصر حضور و نزد قدما؛
  • تفاوت‌های علم خدا و انبیا؛
  • امکان آگاهی از غیب برای انسان؛
  • قرآن و علم غیب؛
  • آیات دال بر امکان آگاهی به غیب؛
  • نمونه‌های قرآنی آگاهی از غیب؛
  • آیات قرآن و آگاهی از غیب برای غیر انبیا؛
  • آیات نفی‌کننده علم غیب:
    • آیه ۹ سوره احقاف؛
    • آیه ۵۰ سوره انعام و ۳۱ سوره هود؛
    • آیه ۱۸۸ سوره اعراف؛
    • آیه ۱۰۹ سوره مائده؛
    • آیه ۶۹ سوره ص؛
  • بررسی روایات نافی علم غیب؛
  • نتیجه؛
  • منابع و مآخذ.

دربارهٔ پدیدآورندگان

رضا برنجکار (پدیدآورنده)
رضا برنجکار
حجت الاسلام و المسلمین دکتر رضا برنجکار (متولد ۱۳۴۲ ش، آستارا)، در کنار تحصیلات متداول حوزوی، تحصیلات دانشگاهی خود را در مقطع دکتری فلسفه دانشگاه تهران به اتمام رساند. عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، پژوهشگر مؤسسه دارالحدیث و دفتر تبلیغات اسلامی و پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس در حوزه‏‌هاى علمیه و دانشگاه‌های کشور، به تألیف مقالات و کتب علمی و دینی پرداخته است. «معرفت فطری خدا»، «آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی»، «حکمت و اندیشه دینی»، «آشنایی با علوم اسلامی»، «عدل الهی»، «حقيقت تحديث و رابطه آن با نبوت»، «صحیفه جامعه و علم امام»، «تبیین معنای ولی در پرتو آیات ولایت»، «وحدت یا تعدد کتاب پیشین الهی در قرآن»، «انسان‌شناسی اسلامی»، «حقیقت مصحف فاطمه و پاسخ به شبهاتی پیرامون آن»، «امامت و خاتمیت از دیدگاه قرآن و روایات» و «نقش امام غایب در هدایت و مبانی آن»برخی از این آثار است.[۳]
محمد تقی شاکر (پدیدآورنده)
محمد تقی شاکر
حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد تقی شاکر (متولد ۱۳۶۲ ش، قم)، تحصیلات حوزوی خود را در محضر اساتیدی همچون حجج الاسلام و المسلمین: نجم‌الدین طبسی، محمد جعفر خوشنویس، رضا برنجکار و علی نکونام پیگیری کرد. پژوهشگر پژوهشگاه قرآن و حدیث از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس در حوزه‌های علمیه تا کنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر در آورده است. «میراث حدیثی شیعه؛ ریشه‌ها و رویش‌ها»، «آموزه تحدیث در خوانش شیعه و اهل‌سنت»، «چیستی روح‌القدس و آثار آن»، «پژوهشی در روایات الف باب»، «علم امام به قرآن و چگونگی آن»، «منابع علم امام در قرآن»، «صحیفه جامعه و علم امام»، «منابع علم امام در قرآن و روایات» و «واکاوی نگاه فریقین به احادیث هزار درب دانش» برخی از این آثار است.[۴]

جستارهای وابسته

پانویس