مصادیق معصوم از نگاه پیامبر خاتم چه کسانی هستند؟ (پرسش)

مصادیق معصوم از نگاه پیامبر خاتم چه کسانی هستند؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ عصمت
مدخل بالاتر	عصمت
مدخل اصلی	معصوم
تعداد پاسخ	۱ پاسخ

مصادیق معصوم از نگاه پیامبر خاتم چه کسانی هستند؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث عصمت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی عصمت مراجعه شود.

پاسخ نخست

فاریاب

حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد حسین فاریاب در کتاب «عصمت امام» در این‌باره گفته‌ است:

«روایات رسیده از پیامبر اکرم (ص)، نه تنها به بیان ویژگی‌های عصمت پرداخته‌اند، بلکه افرادی را با عنوان انسان‌هایی معصوم از گناه و اشتباه نیز برشمرده‌اند. توجه به این مبحث، از این رو مهم است که بدانیم در عصر نبوی، مخاطبان پیامبر اکرم (ص)، نه تنها با مفهوم و حقیقت عصمت آشنا بودند، بلکه دایره آشنایی آنان با این مقوله، فراتر از معرفت به حقیقت عصمت بوده است، و حتی انسان‌هایی را که به لباس عصمت آراسته بودند نیز می‌شناختند.

در این میان، از گروه‌هایی که در روایات نبوی انسان‌هایی معصوم معرفی شده‌اند، می‌توان به خود پیامبر اکرم (ص)، اهل بیت ایشان، امام علی، امام حسن، امام حسین و نه تن از فرزندان امام حسین (ع) اشاره کرد. برای نمونه، پیامبر خدا (ص) در وصف خود و اهل بیتش فرمود: «من و اهل بیتم مطهَّریم پس از آنها پیشی نگیرید که گمراه می‌شوید... و از آنها سرپیچی نکنید که به جهالت خواهید افتاد».

منابع روایی اهل سنت نیز روایتی را از پیامبر اکرم (ص) نقل کرده‌اند که نشان عصمت امام علی (ع) است. پیامبر خدا (ص) درباره جانشینان پس از خود فرمودند: «قَالَ: إِنْ تُوَلُّوا أَبَا بَكْرٍ تَجِدُوهُ زَاهِداً فِي الدُّنْيَا رَاغِباً فِي الْآخِرَةِ، وَ إِنْ تُوَلُّوا عُمَرَ تَجِدُوهُ قَوِيّاً أَمِيناً لَا تَأْخُذُهُ فِي اللَّهِ لَوْمَةُ لَائِمٍ وَ إِنْ تُوَلُّوا عَلِيّاً تَجِدُوهُ هَادِياً مَهْدِيّاً يَسْلُكُ بِكُمُ الطَّرِيقَ‌»؛ «اگر ولایت ابوبکر را بپذیرید، او را فردی زاهد و راغب به آخرت خواهید یافت و اگر ولایت عمر را بپذیرید، او را فردی قوی و امین می‌یابید که در راه خدا از ملامت ملامت‌کنندگان هراسی ندارد و اگر ولایت علی (ع) را بپذیرید، او را راهنما و هدایت شده می‌یابید که شما را به راه هدایت خواهد برد».

پیامبر اکرم (ص) در روایت فوق، امام علی (ع) را فردی هدایت شده و هدایت کننده می‌داند که انسان‌ها را به راه راست هدایت می‌کند. روشن است که چنین ویژگی‌هایی تنها در انسان معصوم است.

در متون حدیثی شیعه نیز روایات نبوی بیانگر عصمت امام علی (ع) به وفور یافت می‌شوند که روایت معروف «الْحَقُّ مَعَ عَلِيٍّ وَ عَلِيٌّ مَعَ الْحَقِّ‌...» از جمله آنهاست.

گفتنی است روایت یادشده در متون روایی اهل سنت نیز با تعابیر مختلف به طور فراوان نقل شده است؛ چنان که صاحب کتاب فضائل الخمسة من صحاح الستة، بابی را با همین عنوان ترتیب داده است.

دیگر روایات نبوی نیز به طور کلی امامان دوازده‌گانه شیعه را انسان‌هایی معصوم شمرده‌اند. در این باره انس بن مالک نقل می‌کند که روزی همراه ابوذر، سلمان، زید بن ثابت و زید بن ارقم نزد پیامبر اکرم (ص) بود و ایشان با بیان معراج خود نام فرزندان امام حسین (ع) را، که از امامان معصوم‌اند، بیان کردند: «... سر خود را بلند کردم، پس در این هنگام نورهای علی، حسن، حسین، علی بن الحسین، محمد بن علی، جعفر بن محمد، موسی بن جعفر، علی بن موسی، محمد بن علی، علی بن محمد، حسن بن علی و حجت را دیدم.... پس گفتم: خدایا اینان چه کسانی هستند؟ فرمود: آنان امامان پس از تو، تطهیرشدگان از صلب تواند».

منبع‌شناسی جامع عصمت

• کتاب‌شناسی عصمت؛
• مقاله‌شناسی عصمت؛
• پایان‌نامه‌شناسی عصمت.