مورخان شیعه در مورد تاریخ ولادت امام مهدی چه گفته‌اند؟ (پرسش)
| مورخان شیعه در مورد تاریخ ولادت امام مهدی چه گفته‌اند؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل اصلی | مهدویت |
مورخان شیعه در مورد تاریخ ولادت امام مهدی چه گفته‌اند؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
پاسخ نخست
آیت الله سید منذر حکیم در کتاب «پیشوایان هدایت، ج۱۴» در این باره گفته است:
«آن حضرت اواخر شب جمعه پانزدهم شعبان در خانه پدرش حضرت امام حسن عسکری (ع) در شهر سامرا پا به عرصه وجود نهاد. شب مبارکی که بر اساس روایات شریفی که در صحاح، از پیغمبر اکرم (ص) روایت شده، زنده نگه داشتنش به عبادت و روزه گرفتن در روزش مستحب است. این روایات علاوه بر کتاب‌های روایی مکتب اهل بیت (ع)[۱] در کتاب‌های اهل سنت نیز نقل شده است؛ چون سنن ابن ماجه سنن ترمزی و سایر کتاب‌های اهل سنت[۲].
ولادت آن حضرت، بنابر مشهورترین روایات در سال ۲۵۵ ه.ق صورت پذیرفته است. البته روایات دیگری نیز وجود دارد که سال ولادت آن حضرت را ۲۵۶ یا ۲۵۴ ه.ق ذکر نموده‌اند، اما همه این روایات، در تعیین روز تولد که پانزدهم شعبان باشد اتفاق دارند. البته به دلیل وجود بعضی از شواهد، تاریخ اول که ۲۵۵ ه.ق باشد بر سایر تاریخ‌ها ترجیح دارد از جمله آن شواهد می‌توان به وارد شدن این تاریخ در کتاب غیبت تألیف شیخ راستگو فضل بن شاذان، که از قدیمی‌ترین منابعی است که خبر ولادت آن حضرت را ثبت کرده، اشاره نمود او خود با زمان ولادت حضرت امام مهدی (ع) معاصر بوده و اندکی قبل از وفات پدر بزرگوار آن حضرت، حضرت امام حسن عسکری (ع) از دنیا رفته است[۳]، از سایر شواهد این است که بسیاری از روایات روز ولادت آن حضرت را نیمه شعبان مصادف با روز جمعه ذکر کرده، اما در سال ولادت آن حضرت اختلاف کرده‌اند ما با مراجعه به تقویم تطبیقی تاریخ در می‌یابیم که روز نیمه شعبان تنها در سال ۲۵۵ ه.ق با روز جمعه مصادف بوده است و در سال‌های دیگری که این روایات ذکر کرده‌اند این روز با روز جمعه مصادف نبوده است[۴].
البته وجود چنین اختلافی در تاریخ ولادت امری طبیعی بوده که در تاریخ ولادت و وفات پدران بزرگوار آن حضرت حتی جد بزرگوارش، حضرت رسول اکرم (ص) نیز وجود دارد و این اختلاف بر اثبات ولادت آن بزرگواران تأثیری نمی‌گذارد؛ چه این‌که این امر به ملاحظه سری و پنهانی بودن ولادت آن حضرت به خاطر حفظ این مولود مبارک از شر دشمنان بسیار طبیعی به نظر می‌رسد که این مطلب را در بخش‌های آینده بیشتر توضیح خواهیم داد»[۵].
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
| ۱. حجت الاسلام و المسلمین زهادت؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین عبدالمجید زهادت، در کتاب «معارف و عقاید ۵ ج۲» در این‌باره گفته است:
«مشهور بین علمای شیعه آن است که امام مهدی (ع) در نیمه شعبان سال ۲۵۵ ه.ق به دنیا آمدند. کلینی می‌گوید: آن سرور در نیمه ماه شعبان به سال دویست و پنجاه و پنجم متولد شده است.[۶] شیخ مفید نیز چنین گفته است؛ امام پس از حضرت ابومحمد فرزندش حضرت امام زمان (ع) است که نام و کنیه‌اش مساوی با نام و کنیه رسول خدا (ص) بوده پدرش حضرت ابومحمد به غیر از او در باطن و ظاهر فرزندی نداشته و به طوری که پیش از این بیان کردیم آن حضرت پنهان و کسی جز معدودی از میلاد او با خبر نبودند. حضرت ولی عصر (ع) در نیمه شعبان سال دویست و پنجاه و پنج هجری متولد شد.[۷]. ولی در منابعی که به تاریخ ولادت ایشان اشاره کرده‌اند، زمان‌های دیگری نیز مطرح شده است؛ مانند سال ۲۵۶ هـ. ق[۸] و سال ۲۵۲ هـ. ق[۹] که این زمان‌ها غیر مشهور است. این اختلاف در تاریخ ولادت، اختصاص به ایشان ندارد، بلکه روز ولادت برخی از پیشوایان دیگر، حتی زمان ولادت با سعادت پیامبر رحمت، حضرت محمد (ص) نیز دچار اختلاف است، با آنکه میلاد آنان مخفیانه نبوده است همچنان تاریخ رحلت برخی از ایشان نیز اختلافی است که به نظر می‌آید علت آن را باید در عدم درک لزوم تاریخ‌نگاری و ثبت این اطلاعات جستجو کرد و اختلاف در تاریخ میلاد مولودی که به علت اوضاع نامناسب و خفقان سیاسی حکومت بنی عباس، پنهانی به دنیا آمده، طبیعی است[۱۰] جریان ولادت حضرت امام مهدی (ع) و اخبار آن را بسیاری از دانشمندان مانند ابوجعفر طبری، فضل بن شاذان، حسین بن حمدان، علی بن حسین مسعودی، شیخ صدوق، شیخ طوسی، شیخ مفید و دیگران با سندهایی صحیح روایت نموده و به صورت کامل یا مختصر نقل کرده‌اند. تعدادی از علمای اهل سنت از مذاهب مختلف اسلامی همچون نورالدین عبدالرحمان جامی حنفی در شواهد النبوة، علامه محمد معین مولوی هندی در وسیلة النجاة، علامه محمد خواجه پارسای بخاری در فصل الخطاب و حافظ سلیمان قندوزی حنفی در ینابیع المودة، نیز به نقل این خبر پرداخته‌اند. خبر ولادت آن حضرت را دست کم ۱۳۰ تن از دانشمندان فرقه‌های مختلف اسلامی نقل نموده‌اند که در میان آنها ده‌ها مورخ وجود دارد که شش نفر از آنها معاصر با غیبت صغری و یا زمان ولادت حضرت امام مهدی (ع) بوده و بقیه آنها از قرون مختلف اسلامی تا روزگار ما در زنجیره‌ای متصل قرار دارند. این آمار تنها شامل قسمتی از مصادر و منابع اسلامی می‌شود نه تمام آنها و در میان این عده تعداد زیادی از دانشمندان و تاریخ نویسان مشهور به چشم می‌خورند مانند ابن خَلکان، ابن اثیر، ابوالفداء، ذهبی، ابن طولون دمشقی، سبطِ ابن جوزی، محی‌الدین عربی، خوارزمی، بیهقی، صفدی، یافعی، قرمانی، ابن حجر هیثمی و بسیاری دیگر از دانشمندان. تولد بسیاری از مشاهیر تاریخ اسلام با چنین گستردگی در کتب تاریخ ثبت نشده است[۱۱]» [۱۲]. |
| ۲. آقای رضوانی؛ |
|---|
|
آقای علی اصغر رضوانی، در کتاب «موعودشناسی و پاسخ به شبهات» در این‌باره گفته است:
«مورخان شیعه در مورد تاریخ ولادت حضرت مهدی (ع) به طور اتفاق آن را در سال ۲۵۵ هجری دانسته‌اند. اینک به اسامی برخی از آنها اشاره می‌کنیم: |
پانویس
- ↑ شیخ صدوق، ثواب الاعمال: ۱۰۱، شیخ طوسی، مصباح المتحجد: ۷۶۲، سید بن الطاووس، اقبال‌الاعمال: ۷۱۸.
- ↑ ر.ک: مسند احمد بن حنبل ۲، ۱۷۶، سنن ابن ماجه، ۴۴۵- ۱، ۴۴۴، فیض القدیر ۴، ۴۵۹، سنن ترمزی ۳، ۱۱۶، کنزالعمال ۳، ۴۶۶ و بسیاری از کتب دیگر.
- ↑ برای دست‌یابی به این روایات می‌توان به کتاب النجم الثاقب تألیف میرزای نوری ۲، ۱۴۶ به بعد مراجعه نمود همچنین ر.ک: کافی ۱، ۳۲۹، کمال الدین، ۴۳۰.
- ↑ منظور ما از تقویم تطبیقی تقویمی است که میان روزهای تقویم سال شمسی و روزهای تقویم سال قمری تطبیق ایجاد می‌نماید البته تقویم‌های بسیاری از این دست به صورت کتاب یا برنامه‌های رایانه‌ای به وجود آمده است که به صورت دقیق می‌تواند هر روز از روزهای سال هجری قمری را با تقویم هجری شمسی و یا تقویم شمسی میلادی مطابقت نماید ما در تحقیق خود به تقومی تطبیقی که از دانشگاه تهران منتشر گردیده و از اولین روز سال یکم هجرت پیامبر اکرم (ص) تا آخرین روز قرن پانزدهم هجری را شامل می‌گردد استفاده کرده‌ایم.
- ↑ حکیم، سید منذر، پیشوایان هدایت، ج۱۴، ص ۱۴۶.
- ↑ الکافی، ج ۱، ص ۵۱۴.
- ↑ الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ۲، ص ۳۳۹. مرحوم مجلسی نیز قول مرحوم کلینی را نقل کرده است. بحار الأنوار، ج ۵۱، ص ۲.
- ↑ الکافی، ج ۱، ص ۵۱۲؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۴۳۲.
- ↑ الفصول المختارة، ص ۳۱۸.
- ↑ برای آگاهی بیشتر ر.ک: فصل ۱۴ از کتاب بازپژوهی تاریخ ولادت و شهادت معصومان
- ↑ برای دست‌یابی به تفصیل اقوال و آرای دانشمندان اسلام در این زمینه، می‌توان به آماری که سید ثامر عمیدی در کتاب خود دفاع از کافی ۱، ۳۵۲- ۵۹۲ آورده است مراجعه نمود.
- ↑ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵ ج۲، ص۱۰۲، ۱۰۳.
- ↑ کافی، ج ۱، ص ۵۱۴
- ↑ الارشاد، ج ۲، ص ۳۳۹و۳۴۰
- ↑ کشف الغمه، ج ۲، ص ۴۴۵
- ↑ مصباح المتهجد، ص ۸۴۲
- ↑ البلد الامین، ص ۱۸۷
- ↑ اعلام الوری، ص ۴۱۸
- ↑ بحارالأنوار، ج ۵۱، ص ۲
- ↑ توضیح المقاصد، ص ۲۰و۲۱
- ↑ رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص ۲۱۷.