نظام عبادی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث عبادت است. نظام عبادی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: نظام عبادی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
عبادت پوسته‌ای است برای حفاظت از معنویت درونی انسان و از این منظر همه عبادات جلوه معنویتی هستند که در قلب عابد جا دارد و در قالب مناسک و اعمال عبادی نمود پیدا می‌کند. عبادات دو کارکرد اساسی در ساختار معنوی اسلامی دارند. نخست اینکه در متن زندگی مادی و تلاش و مجاهدت دنیوی، دنیا و زندگی این جهانی را به منزله گذرگاه و فرصتی برای جلب رضای خدا و شکوفایی معنوی تثبیت می‌کنند[۱]. در این میان نماز برجسته‌ترین عبادتی است که «هیچ وسیله‌ای مستحکم‌تر و دایمی‌تر از نماز برای ارتباط میان انسان با خدا نیست. مبتدی‌ترین انسان‌ها رابطه خود با خدا را به وسیله نماز آغاز می‌کنند. برجسته‌ترین اولیای خدا نیز بهشت خلوت انس خود با محبوب را در نماز می‌جویند»[۲].
از سوی دیگر جلوه معنویت درونی به صورت اعمال ظاهری، نمادی است که یاد معنویت را در دل‌های سایر مردم زنده می‌کند و روح معنویت را در زندگی آنها می‌دمد. به ویژه عبادات جمعی نظیر نمازهای جماعت به ویژه نمازهای اعیاد بزرگ اسلامی که دو جهت سازنده دارد: «یک جهت آن توجه به خدا و معنویت و دیگر جهتش تجمع همه مسلمین، حول یک محور واحد است»[۳]. عبادت بزرگی دیگری که در جنبه سازندگی جامعه و شکوفایی معنویت جمعی نقش دارد حج است، که نقش بارزی «در جهت ایجاد حیات طیبه امت اسلامی و نجات آن از زنجیرها و غل‌های استعباد و استبداد و خداوندان زر و زور و تزریق روح عزت و عظمت به آن و زدودن کسالت و ملالت از آن» دارد[۴].[۵]
تعریف نظام عبادی
نظام یا سیستم تعاریف گوناگونی دارد. در یک تعریف جامع که قابل انطباق با همه نظام‌ها باشد، می‌توان گفت: نظام‌ها به مجموعه‌ای از اجزای به هم وابسته گفته می‌شود که در راه نیل به اهداف معین با همدیگر هماهنگی دارند[۶]. اسلام دارای نظام‌های عبادی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و... است که مبانی هر کدام از آنها، نشأت گرفته از این مکتب است. می‌توان گفت که نظام عبادی مهم‌ترین این نظام‌هاست که در طبقه‌بندی نظام‌ها، در ذیل نظام‌های منشی و رفتاری قرار می‌گیرد. در تعریف نظام عبادی می‌توان گفت: نظام عبادی مجموعه نیات، اندیشه، رفتارها، الگوها و عملکردهایی است که از طرف خداوند متعال ترسیم شده و نسبت و پیوند انسان را در چهار قلمرو کلی: رابطه انسان با خالق خویش، رابطه انسان با محیط زیست، رابطه انسان با هم‌نوعان و رابطه انسان با خویشتن خویش، جهت نیل به سعادت ابدی سامان می‌دهد.[۷]
منابع
پانویس
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات، ۳۱/۶/۱۳۷۵.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات، ۱۵/۷/۱۳۷۰.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات، ۲۱/۱۱/۱۳۷۵.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات، ۱۶/۱/۱۳۷۴.
- ↑ مظاهری‌سیف، حمید رضا، مقاله «نظام معنویت اسلامی»، منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱ ص ۳۹۱.
- ↑ چرچمن، چارلزوست، نظریه سیستم‌ها، ترجمه رشید اصلانی، ص۲۶.
- ↑ غفاری، ابوالحسن، مقاله «نظام عبادی اسلام»، منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱ ص ۴۹۳.