نیایش پنجم

این مدخل زیرشاخهٔ بحث صحیفه سجادیه است. مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

این نیایش حضرت سجاد (ع) است در حق خود و دوستان خود. اسلام دینی است اجتماعی و بخش بزرگی از آیات کتاب این دین یعنی قرآن را مسائل اجتماعی تشکیل می‌دهد. بر این اساس، مسلمانان پیوسته در اندیشه یکدیگرند و هر صبح و شام در نماز خود به صورت جمع دعا می‌کنند و به جای "من" کلمه "ما" را به کار می‌برند: اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ. و در پایان نماز می‌گویند: «السَّلَامُ‏ عَلَيْنَا وَ عَلَى‏ عِبَادِ اللَّهِ الصَّالِحِينَ»، سلام بر ما و بندگان شایسته خدا. بسیاری از دعاهای قرآن با ربنا شروع می‌شود و ما را به مسئولیت و پیوندهای اجتماعی‌مان متذکر می‌شود. نکته مهم دیگر این است که برای خود و دوستانمان چگونه دعا کنیم و برای آنها از خدا چه بخواهیم؟ زیرا خواسته‌های هر کس نشانه تفکر و آرمان و همت اوست. امام در این دعا به ما می‌آموزد که شناخت خدا هدفی است که در پرتو آن می‌توان به همه مطلوب‌ها رسید.

امام زین العابدین (ع) در این دعا، جمله جمله، با بیان یکی از صفات خداوند خواسته‌هایی مطرح می‌کند تا با این شیوه، دعا کردن یا آداب دعا را به ما بیاموزد؛ یعنی قبل از طرح نیاز خدا را ستایش کنیم تا در پرتو شناخت بیشتر از خداوند با او راز و نیاز کرده باشیم. جالب اینکه خواسته‌ها متناسب با اوصاف خداست. به این جمله‌ها دقت کنید: «ای خداوندی که خزاین رحمتت فناناپذیر است، درود بفرست بر محمد و خاندانش و ما را از رحمت خویش نصیبی ده»؛ «ای خداوندی که دیدگان از دیدارت فرو مانند، درود بفرست بر محمد و خاندانش و ما را به مقام قرب خود نزدیک ساز»؛ «ای خداوندی که در برابر عظمت تو هر عظمتی حقیر نماید، درود بفرست بر محمد و خاندانش و ما را در نزد خود گرامی بدار»؛ «ای خداوندی که هر نهانی پیش تو آشکار است، درود بفرست بر محمد و خاندانش و ما را در پیشگاه خود رسوا مگردان».

نکته دیگر اینکه امام سجاد (ع) تمام خواسته‌های خود را به عطر صلوات می‌آمیزد و بدین وسیله ادب دیگری از آداب دعا کردن را به ما تعلیم می‌دهد. صلوات یعنی اتصال و ارتباط مستمر با پیامبر (ص) و اهل‌بیت (ع) او؛ همان کسانی که الطاف الهی به برکت آنها به ما می‌رسد. رسول خدا (ص) فرمود: «هر کس بر من صلوات بفرستد من هم متقابلاً به او درود می‌فرستم».

آری، نیایش با خدای بزرگ با ذکر صفاتش و با یاد اولیائش بی‌شک با استجابت روبه رو خواهد شد. خواندن این دعا معرفت و شناخت ما را نسبت به خداوند بیشتر و عمیق‌تر می‌کند. نیایش پنجم شامل پانزده فقره دعا و پانزده صلوات است و این‌گونه به پایان می‌رسد: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجْعَلْنَا مِنْ دُعَاتِكَ الدَّاعِينَ إِلَيْكَ، وَ هُدَاتِكَ الدَّالِّينَ‏ عَلَيْكَ‏، وَ مِنْ خَاصَّتِكَ الْخَاصِّينَ لَدَيْكَ، يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ»؛ «بار خدایا درود بفرست بر محمد و خاندان او و ما را در زمره داعیانی درآور که به تو دعوت می‌کنند و در شمار راهنمایانی که به تو راه می‌نمایند و ما را از خاص‌ترین خاصان درگاه خود گردان. یا ارحم الرّاحمین».

منابع

1. بهشتی، سید جواد، مقاله «نیایش پنجم»، دانشنامه صحیفه سجادیه