غزوه ودان

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
(تغییرمسیر از ودان)

غزوه ودان یا اَبواء و یا غزوه بنی‌ضمره در محلی به نام "ودان" در مدینه و در نزدیکی منطقه "أبواء" رخ داد. این غزوه، اوّلین غزوه رسول خدا(ص) بود. ایشان برای به دست آوردن اموال کاروانی از قریش و جنگ با قبیله "بنی‌ضمرة بن بکر کنانی" مدینه را به قصد أبواء ترک کردند که به نوشته شدن قرارداد صلحی میان پیامبر و آن قبیله تمام شد.

مقدمه

رسول گرامی اسلام (ص) ده سال در مدینه اقامت داشت و غزوات[۱] و سریه‌های متعددی را با مشرکان و غیر مشرکان به منظور مطیع ساختن و یا جلوگیری از توطئه آنها انجام می‌داد؛ به گونه‌ای که طبری به نقل از ابن‌اسحاق می‌گوید: "غزوات پیامبر (ص) به عدد ۲۶ می‌رسد و اولین غزوه‌ای که پیامبر (ص) در طول این سال‌ها انجام دادند، غزوه ودان بود" که به آن اَبواء یا غزوه بنی‌ضمره نیز گفته می‌شود[۲].

علت نام‌گذاری

این غزوه در محلی به نام "ودان" در مدینه و در نزدیکی منطقه "أبواء" رخ داد. ودان بین جحفه و أبواء قرار دارد. از آنجا که بین ودان و أبواء شش میل فاصله است[۳] و در نزدیکی هم قرار دارند، در منابع به هر دو نام آمده است[۴].[۵]

اصل ماجرا

این غزوه، اوّلین غزوه رسول خدا (ص)[۶] در صفر دوازدهمین ماه هجرت به وقوع پیوست[۷]. ایشان برای به دست آوردن اموال کاروانی از قریش و جنگ با قبیله "بنی‌ضمرة بن بکر کنانی" مدینه را به قصد أبواء ترک کردند[۸]. در این غزوه، کسی از انصار حضور نداشت[۹]. پیامبر (ص) قبل از خروج از مدینه، سعد بن عباده را برای رسیدگی به امور در مدینه به جای خود منصوب فرمود[۱۰]. رسول خدا (ص) همراه دویست تن از یاران خویش[۱۱] با پرچمداری حمزه عموی پیامبر (ص)[۱۲] به سوی ودان حرکت کرد. در آنجا بنی‌ضمره برای صُلح به حضور پیامبر (ص) آمد[۱۳]، مخشی بن عمرو ضمری بود که در آن زمان، ریاست قبیله مذکور را به عهده داشت[۱۴] و قرارداد صلح را امضا کرد[۱۵].

مفاد صلح‌نامه

در این قرارداد صلح مقرر شد:

  1. نه آنها و نه پیامبر (ص) علیه یکدیگر دسته‌بندی نکنند.
  2. کسی را به این منظور یاری ندهند[۱۶].

سپس میان خود عهدنامه‌ای نوشتند و با پیامبر (ص) به مدینه بازگشتند[۱۷]. مدت غیبت رسول اکرم (ص) در مدینه، پانزده شب بود[۱۸].[۱۹]

منابع

پانویس

  1. مجموعه جنگ‌هایی که پیامبر علیه خود شخصاً در آنها حضور داشتند.
  2. تاج‌الدین، علی محمد، غزوه ودان، فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲، ص۱۹۹.
  3. یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۵، ص۳۶۵؛ احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۲۸۷.
  4. احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۲۸۷؛ ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، ج۲، ص۴۲۴.
  5. تاج‌الدین، علی محمد، غزوه ودان، فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲، ص۱۹۹.
  6. عبدالرحمن سهیلی، الروض الأنف فی شرح السیرة النبویه، ج۵، ص۵۱؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۵۹۱.
  7. احمدین یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۲۸۷؛ ابوبکر بیهقی، دلائل النبوة و معرفة احوال صاحب الشریعه، ج۳، ص۰۹
  8. ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۵۹۱؛ ابن سید الناس عیون الأثر، ج۱، ص۲۵۹؛ عبدالرحمن سهیلی، الروض الأنف فی شرح السیرة النبویه، ج۵، ص۵۱
  9. محمد بن یوسف صالحی، سبل الهدی والرشاد فی سیرة خیر العباد، ج۴، ص۱۴.
  10. احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۲۸۷؛ ابن سیدالناس، عیون الاثر، ج۱، ص۲۵۸؛ ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، ج۲، ص۴۲۴.
  11. ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، ج۲، ص۴۲۴.
  12. ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، ج۲، ص۴۲۴.
  13. احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۲۸۷.
  14. عبدالرحمن سهیلی، الروض الأنف فی شرح السیرة النبویه، ج۵، ص۵۱؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۵۱۹؛ ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۸۹.
  15. تاج‌الدین، علی محمد، غزوه ودان، فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲، ص۱۹۲-۲۰۰.
  16. احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۲۸۷؛ محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۱، ص۱۲.
  17. محمد بن یوسف صالحی، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد، ج۴، ص۱۴؛ محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۱، ص۱۲.
  18. احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۲۸۷؛ ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۸۹؛ محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۱، ص۱۲.
  19. تاج‌الدین، علی محمد، غزوه ودان، فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲، ص۲۰۰.