وراثت در علوم قرآنی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث وراثت است. وراثت از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ارث در لغت - وراثت در قرآن - وراثت در حدیث - وراثت در علوم قرآنی - وراثت در فقه اسلامی - وراثت در معارف مهدویت - وراثت در معارف و سیره رضوی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
آیه ﴿يُوصِيكُمُ اللَّهُ فِي أَوْلَادِكُمْ لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَيَيْنِ فَإِنْ كُنَّ نِسَاءً فَوْقَ اثْنَتَيْنِ فَلَهُنَّ ثُلُثَا مَا تَرَكَ وَإِنْ كَانَتْ وَاحِدَةً فَلَهَا النِّصْفُ وَلِأَبَوَيْهِ لِكُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ مِمَّا تَرَكَ إِنْ كَانَ لَهُ وَلَدٌ فَإِنْ لَمْ يَكُنْ لَهُ وَلَدٌ وَوَرِثَهُ أَبَوَاهُ فَلِأُمِّهِ الثُّلُثُ فَإِنْ كَانَ لَهُ إِخْوَةٌ فَلِأُمِّهِ السُّدُسُ مِنْ بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُوصِي بِهَا أَوْ دَيْنٍ آبَاؤُكُمْ وَأَبْنَاؤُكُمْ لَا تَدْرُونَ أَيُّهُمْ أَقْرَبُ لَكُمْ نَفْعًا فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيمًا حَكِيمًا﴾[۱] که آیه اصلی در تشریع فرایض یا سهم‌الارث هر یک از بازماندگان متوفا است آیه مواریث یا آیه میراث یا آیه ارث نام گرفته است.
چون قانون ارث ریشه فطری در بشر دارد، به اَشکال گوناگون میان ملت‌ها و اقوام گذشته و همچنین میان ملت‌های صاحب کتاب و شریعت مانند یهود و نصارا و نیز میان مشرکان عرب صدر اسلام وجود داشته است. قرآن کریم ضمن تأیید اصل قانون ارث، شکل خاصی به این قانون داده، برای آن اسباب و شرایطی ذکر کرده است.
در اسلام، وارثان به سه طبقه به شکل ذیل تقسیم شده‌اند:
طبقه اول: پدر، مادر و فرزندان؛
طبقه دوم: اجداد، جده‌ها، برادران، خواهران و فرزندان آنان؛
طبقه سوم: عموها، عمه‌ها، دایی‌ها، خاله‌ها و فرزندان آنها.
گفتنی است که ارث زوجین، کنار هریک از طبقات سه‌گانه و در عرض آنها جاری است، نه در طول آنها، و نیز با هریک از این طبقات جمع می‌شود؛ اما ارث طبقات سه‌گانه، طولی است؛ یعنی با وجود یک نفر از وراث طبقه قبل، نوبت به ارث بردن طبقه بعدی نمی‌رسد. در آیه شریفه میراث، تنها ارث طبقه اول بیان شده است[۲].[۳]
منابع
پانویس
- ↑ «خداوند درباره (ارث) فرزندانتان به شما سفارش می‌کند که بهره پسر برابر با بهره دو دختر است و اگر (همه وارثان)، دختر و بیش از دو تن باشند تنها دو سوم آنچه بر جای نهاده، از آن ایشان است و اگر (تنها) یک دختر باشد، نصف از آن اوست. و برای هر یک از پدر و مادر شخص در گذشته اگر فرزند داشته باشد، یک ششم از آنچه بر جای نهاده، خواهد بود و اگر فرزندی نداشته باشد و پدر و مادرش ارث‌بر اویند، مادرش یک سوم خواهد برد؛ اگر برادرانی (یا خواهرانی یا برادران و خواهرانی) داشته باشد، برای مادرش یک ششم است. (این تقسیم‌ها) پس از (انجام) آن وصیّتی است که می‌کند یا (پرداختن) وامی (که دارد)؛ شما در نمی‌یابید کدام‌یک از پدرانتان و فرزندانتان برای شما سودمندترند؛ (این احکام) فریضه‌ای است از سوی خداوند بی‌گمان خداوند دانایی حکیم است» سوره نساء، آیه ۱۱.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه;جلد۳،صفحه ۲۸۳؛ منصور، عبدالحمید یوسف، نیل الخیرات فی القراءات العشرة، جلد۴،صفحه ۲۰۷؛ معرفت، محمد هادی ،التمهید فی علوم القرآن، جلد۱،صفحه ۲۷۹؛ زرقانی، محمد عبد العظیم، مناهل العرفان فی علوم القرآن، جلد۲،صفحه ۱۹۶؛ خویی، ابوالقاسم، البیان فی تفسیرالقرآن، صفحه ۳۳۶
- ↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص ۲۲۰.