پرش به محتوا

ذکر در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = ذکر| عنوان مدخل = ذکر| مداخل مرتبط = ذکر در لغت - ذکر در قرآن - ذکر در اخلاق اسلامی - ذکر در فقه سیاسی - ذکر در کلام اسلامی - ذکر در معارف دعا و زیارات - ذکر در معارف و سیره نبوی - ذکر در معارف و سیره حسینی - ذ...» ایجاد کرد)
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
 
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۷: خط ۱۷:
[[علمای اخلاق]] [[دوام ذکر]] را سبب حصول [[محبت]] و انس به [[خداوند]] می‌دانند<ref>غزالی، احیاء علوم الدین، ۳/۵۴۷؛ فیض کاشانی، مجموعه رسائل، ۴/۲۵۵.</ref> و بر این اعتقادند که دوام ذکر جز با [[دوری از دنیا]] و [[شهوات]] غیر ضروری حاصل نمی‌شود.<ref>غزالی، احیاء علوم الدین، ۳/۵۴۷–۵۴۸؛ نراقی، مهدی، جامع السعادات، ۱/۲۵۹.</ref>
[[علمای اخلاق]] [[دوام ذکر]] را سبب حصول [[محبت]] و انس به [[خداوند]] می‌دانند<ref>غزالی، احیاء علوم الدین، ۳/۵۴۷؛ فیض کاشانی، مجموعه رسائل، ۴/۲۵۵.</ref> و بر این اعتقادند که دوام ذکر جز با [[دوری از دنیا]] و [[شهوات]] غیر ضروری حاصل نمی‌شود.<ref>غزالی، احیاء علوم الدین، ۳/۵۴۷–۵۴۸؛ نراقی، مهدی، جامع السعادات، ۱/۲۵۹.</ref>


[[امام خمینی]] [[حقیقت]] و سرّ تکرار ذکر را در این می‌داند که [[قلب]] از آن متأثر می‌شود و حقیقت ذکر به [[باطن]] سالک راه می‌یابد و قلبش با [[روح]] [[عبادت]] [[متحد]] می‌گردد؛ زیرا تا زمانی که قلب به مرحله سکون و [[اطمینان]] نرسد، [[اذکار]] و نسک در آن اثری ندارد.<ref>امام خمینی، آداب الصلاة، ۱۷.</ref> تکرار و [[مداومت]] در ذکر سبب می‌شود باطن قلب صورت ذکر پیدا کند و حقیقت ذکر در باطن قلب متمکن گردد و به [[لباس]] ذکر متصف شود که در این صورت قلب حقانی می‌گردد.<ref>امام خمینی، آداب الصلاة، ۳۷۳.</ref>{{ببینید|اسرار عبادت}}
[[امام خمینی]] [[حقیقت]] و سرّ تکرار ذکر را در این می‌داند که [[قلب]] از آن متأثر می‌شود و حقیقت ذکر به [[باطن]] سالک راه می‌یابد و قلبش با [[روح]] [[عبادت]] [[متحد]] می‌گردد؛ زیرا تا زمانی که قلب به مرحله سکون و [[اطمینان]] نرسد، [[اذکار]] و نسک در آن اثری ندارد.<ref>امام خمینی، آداب الصلاة، ۱۷.</ref> تکرار و [[مداومت]] در ذکر سبب می‌شود باطن قلب صورت ذکر پیدا کند و حقیقت ذکر در باطن قلب متمکن گردد و به [[لباس]] ذکر متصف شود که در این صورت قلب حقانی می‌گردد.<ref>امام خمینی، آداب الصلاة، ۳۷۳.</ref>


از [[اسرار]] تکرار زبانی ذکر این است که کم‌کم زبان قلب نیز باز می‌شود و از [[تذکر]] قلب، [[زبان]] نیز متذکر می‌گردد.<ref>امام خمینی، سرّ الصلاة، ۲۹؛ امام خمینی، چهل حدیث، ۲۹۲–۲۹۳.</ref> ایشان علامت گشوده‌ شدن زبان قلب را [[پیروی]] زبان از قلب می‌داند و [[زحمت]] تکرار مرتفع می‌شود. در حقیقت در آغاز زبان [[ذاکر]] است و به واسطه آن قلب ذاکر می‌شود، پس از آن زبان از قلب پیروی می‌کند و به مدد آن یا به مدد [[غیبی]] متذکر می‌شود.<ref>امام خمینی، چهل حدیث، ۲۹۲–۲۹۳.</ref> بعضی [[روایات]] [[برترین عمل]] را عملی می‌شمارند که مداومت بر آن باشد <ref>کلینی، الکافی، ۲/۸۲.</ref> و دوام ذکر را سبب نورانی‌ شدن قلب و [[فکر]] ذکر کرده‌اند<ref>آمدی، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ۸۱۹.</ref>.<ref>[[حمراء سادات علوی|سادات علوی، حمراء]]، [[ذکر - علوی (مقاله)| مقاله «ذکر»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۵ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، ج۵، ص۵۰۹ – ۵۱۵.</ref>
از [[اسرار]] تکرار زبانی ذکر این است که کم‌کم زبان قلب نیز باز می‌شود و از [[تذکر]] قلب، [[زبان]] نیز متذکر می‌گردد.<ref>امام خمینی، سرّ الصلاة، ۲۹؛ امام خمینی، چهل حدیث، ۲۹۲–۲۹۳.</ref> ایشان علامت گشوده‌ شدن زبان قلب را [[پیروی]] زبان از قلب می‌داند و [[زحمت]] تکرار مرتفع می‌شود. در حقیقت در آغاز زبان [[ذاکر]] است و به واسطه آن قلب ذاکر می‌شود، پس از آن زبان از قلب پیروی می‌کند و به مدد آن یا به مدد [[غیبی]] متذکر می‌شود.<ref>امام خمینی، چهل حدیث، ۲۹۲–۲۹۳.</ref> بعضی [[روایات]] [[برترین عمل]] را عملی می‌شمارند که مداومت بر آن باشد <ref>کلینی، الکافی، ۲/۸۲.</ref> و دوام ذکر را سبب نورانی‌ شدن قلب و [[فکر]] ذکر کرده‌اند<ref>آمدی، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ۸۱۹.</ref>.<ref>[[حمراء سادات علوی|سادات علوی، حمراء]]، [[ذکر - علوی (مقاله)| مقاله «ذکر»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۵ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، ج۵، ص۵۰۹ – ۵۱۵.</ref>
خط ۴۵: خط ۴۵:
[[امام خمینی]] نیز شرایط و آدابی برای ذکر بیان کرده است؛ ازجمله:
[[امام خمینی]] نیز شرایط و آدابی برای ذکر بیان کرده است؛ ازجمله:
# '''[[طمأنینه]]:''' ذکر باید با طمأنینه و سکون نفس بیان شود و اگر با [[عجله]]، [[اضطراب]] و اختلال حواس گفته شود، اثری از آن حاصل نمی‌شود، از حد زبان و گوش فراتر نمی‌رود، به [[باطن]] [[انسان]] نمی‌رسد و اگر ذکر در باطن [[قلب]] قرار نگیرد و صورت قلب نشود، در [[آخرت]] و در سکرات و [[شداید]] [[مرگ]] و جان‌دادن از صحنه [[دل]] [[پاک]] می‌گردد و تلقین نیز به حال او فایده نمی‌بخشد؛<ref>امام خمینی، آداب الصلاة، ۱۸.</ref>
# '''[[طمأنینه]]:''' ذکر باید با طمأنینه و سکون نفس بیان شود و اگر با [[عجله]]، [[اضطراب]] و اختلال حواس گفته شود، اثری از آن حاصل نمی‌شود، از حد زبان و گوش فراتر نمی‌رود، به [[باطن]] [[انسان]] نمی‌رسد و اگر ذکر در باطن [[قلب]] قرار نگیرد و صورت قلب نشود، در [[آخرت]] و در سکرات و [[شداید]] [[مرگ]] و جان‌دادن از صحنه [[دل]] [[پاک]] می‌گردد و تلقین نیز به حال او فایده نمی‌بخشد؛<ref>امام خمینی، آداب الصلاة، ۱۸.</ref>
# '''حضور قلب:''' لازم است در هنگام [[اذکار]] معانی و [[مفاهیم آن]] را در قلب حاضر کند و [[حقایق]] آن را نیز به قلب برساند که این خود دارای مراتبی است.<ref>امام خمینی، سرّ الصلاة، ۱۷–۱۹.</ref> {{ببینید|قلب}}
# '''حضور قلب:''' لازم است در هنگام [[اذکار]] معانی و [[مفاهیم آن]] را در قلب حاضر کند و [[حقایق]] آن را نیز به قلب برساند که این خود دارای مراتبی است.<ref>امام خمینی، سرّ الصلاة، ۱۷–۱۹.</ref>
# '''طهارت قلب:''' اگر در قلب ناپاکی‌های [[عالم دنیا]] و [[طبیعت]] باشد، مهیای ذکر نمی‌گردد؛ چنان‌که [[تلاوت قرآن]] نیز نیاز به طهارت [[قلبی]] دارد.<ref>امام خمینی، حدیث جنود، ۱۰۵.</ref> {{ببینید|نماز}}
# '''طهارت قلب:''' اگر در قلب ناپاکی‌های [[عالم دنیا]] و [[طبیعت]] باشد، مهیای ذکر نمی‌گردد؛ چنان‌که [[تلاوت قرآن]] نیز نیاز به طهارت [[قلبی]] دارد.<ref>امام خمینی، حدیث جنود، ۱۰۵.</ref>
# '''همراه‌بودن ذکر با [[تعظیم]] و [[خوف]]:''' شخص [[ذاکر]] پس از آنکه عظمت و جلال و [[جمال]] [[حق]] را به [[برهان]] یا بیان [[پیامبران]]{{ع}} فهمید، باید قلب را به آن توجه دهد و با [[مداومت]] در ذکر عظمت و جلال حق‌تعالی [[خشوع]] را به قلب وارد کند تا نتیجه مطلوب از آن حاصل شود.<ref>امام خمینی، آداب الصلاة، ۱۶.</ref>
# '''همراه‌بودن ذکر با [[تعظیم]] و [[خوف]]:''' شخص [[ذاکر]] پس از آنکه عظمت و جلال و [[جمال]] [[حق]] را به [[برهان]] یا بیان [[پیامبران]]{{ع}} فهمید، باید قلب را به آن توجه دهد و با [[مداومت]] در ذکر عظمت و جلال حق‌تعالی [[خشوع]] را به قلب وارد کند تا نتیجه مطلوب از آن حاصل شود.<ref>امام خمینی، آداب الصلاة، ۱۶.</ref>


۱۱۵٬۱۷۷

ویرایش