نصر بن مزاحم منقری
این مدخل زیرشاخهٔ بحث اصحاب امام باقر است. نصر بن مزاحم منقری از چند منظر متفاوت، بررسی میشود: نصر بن مزاحم منقری در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط نداردآشنایی اجمالی
ابوالفضل نصر بن مزاحم بن سیار منقری عطار تیمیمی کوفی اهل کوفه بود و در بغداد می‌‌زیست.[۱] نسبت وی به بنومنقر بن عبید می‌‌رسد و بدین جهت به منقری نسبت یافته است. تاریخ ولادت وی به درستی روشن نیست، اما از آن جهت که وی را از طبقه ابومخنف لوط بن یحیی، مورخ مشهور متوفای ۱۵۷هـ دانسته‌اند، برداشت میشود که عمری نسبتاً طولانی داشته است.[۲] منقری در کوفه رشد و پرورش یافت و در همان جا عطاری می‌‌کرد و به خرید و فروش عطریات اشتغال داشت.[۳] سپس به بغداد کوچید و نزد بزرگانی چون سفیان ثوری، شعبة بن حجّاج، حبیب بن حسان و ابوالجارود زیاد بن منذر شاگردی کرد و علوم رایج آن زمان را فرا گرفت و در آنها مهارت یافت و به کمال رسید. پس از آن در بغداد مجالس درسی برپا ساخت و شاگردان بسیاری همچون نوح بن حبیب، ابوصلت هروی و علی بن منذر طریقی را پرورش داد.[۴] منقری علاوه بر حدیث، در تاریخ و اخبار نیز مهارت داشت. کتابی که وی در تاریخ جنگ صفین تألیف کرده، از کهن‌ترین و مشهورترین منابعی است که به نقل حوادث این رخداد پرداخته و خود بیانگر توانایی وی در تاریخ می‌‌باشد. این کتاب یکی از منابع و مآخذ مهم طبری در تاریخ بوده که در مواردی نیز خود به آن اشاره کرده است.[۵]
گرچه بسیاری از رجال‌شناسان اهل سنت چون ابوحاتم و ابن عدی وی را ضعیف و متروک الحدیث دانسته‌اند،[۶] برخی نیز وی را موثق و روایاتش را قابل استناد خوانده‌اند.[۷] ابن ابی الحدید به ستایش منقری پرداخته و نوشته است که وی فردی موثق، ضابط، صحیح النقل و خالی از هوی و هوس بود.[۸] یاقوت و خطیب بغدادی وی را از غالیان و متعصبان شیعه به شمار آورده‌اند.[۹] شیخ طوسی او را از اصحاب امام باقر (ع) دانسته[۱۰] و نجاشی بر صحت عقیده و حسن عمل وی تأکید کرده است.[۱۱]
گفته شده که منقری در زمانی که ابوالسرایا (فرمانده نظامی شورش ابن طباطبا بر ضد مأمون عباسی) بر کوفه تسلط یافت، به سمت نظارت بر بازار گماشته شد.[۱۲] وی در نهایت به سال ۲۱۲هـ از دنیا رفت.[۱۳]
آثار و تألیفات وی از این قرار است: صفین (وقعة صفین)، الغارات، الجمل، مقتل حجر بن عدی، مقتل الحسین بن علی (ع)[۱۴]، عین الورده، اخبار المختار، المناقب [۱۵]، النهروان، اخبار محمد بن ابراهیم و ابی السرایا [۱۶].[۱۷]
منابع
جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱
پانویس
- ↑ تاریخ بغداد ۱۳/۲۸۲.
- ↑ الفهرست (الندیم) ۱۰۶.
- ↑ الاعلام ۸/۲۸.
- ↑ تاریخ بغداد ۱۳/۲۸۲ و ۲۸۳.
- ↑ تاریخ الطبری ۴/۵۴۳، ۵۵۳ و ۵۵۴.
- ↑ الکامل فی ضعفاء الرجال ۷/۳۷ الجرح و التعدیل ۸/۴۶۸.
- ↑ الثقات ۹/۲۱۵.
- ↑ شرح نهج البلاغه ۱/۱۸۳.
- ↑ معجم الادباء ۱۹/۲۲۵ تاریخ بغداد ۱۳/۲۸۲ و ۲۸۳.
- ↑ رجال الطوسی ۱۳۹.
- ↑ رجال النجاشی ۲/۳۸۴.
- ↑ مقاتل الطالبیین ۵۳۳.
- ↑ معجم الادباء ۱۹/۲۲۵.
- ↑ الفهرست (الندیم) ۱۰۶.
- ↑ الفهرست (طوسی) ۱۷۲.
- ↑ رجال النجاشی ۲/۳۸۵.
- ↑ فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی، ج۱ ص۸۰۱.