ماهیت قیام امام مهدی چیست؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
ماهیت قیام امام مهدی چیست؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / عصر ظهور امام مهدی / قیام امام مهدی / ماهیت قیام امام مهدی

ماهیت قیام امام مهدی (ع) چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

بهروز محمدی منفرد

حجت الاسلام و المسلمین بهروز محمدی منفرد در کتاب «مهدویت» (ج۱۰ «چلچراغ حکمت»؛ برگرفته از آثار شهید مطهری) در این‌باره گفته‌ است:

«براساس آموزه‌های وحیانی و دینی، نهضت و قیام امام مهدی (ع) قیامی اصلاحی است که با محقق کردن هدف‌های عالی انسانی، بشریت مقهور و سرکوب شده زیر انواع استبدادها و ظلم‌ها و بشر گرفتار در انواع جهل‌ها و نادانی‌ها را نجات داده و به فلاح و رستگاری دنیوی و اخروی می‌رساند.

بی‌تردید هر نهضت و قیام مقدسی برای تحقق دارای ویژگی‌هایی است که به‌گونه‌ای کامل در ظهور حضرت مهدی (ع) وجود داشته و ماهیت آن را تشکیل می‌دهد:

  1. علت غایی آن نهضت شخصی و فردی نبوده و بلکه نوعی و کلی و برای عدالت اجتماعی، انسانیت و توحید است و این امر سبب پذیرش همگانی آن می‌شود.
  2. قیام با بینش و بصیرتی عالی در میان اجزای قیام توأم باشد و با وجود بصیرترین و آگاه‌ترین یاران برای آن حضرت این مهم نیز محقق می‌شود.
  3. آن نهضت همچون برقی است که در یک ظلمت کامل درخشیده، و ندایی در میان سکوت‌ها و حرکتی در میان سکون‌های مطلق است و در شرایطی که خفقان به‌طور مطلق و کامل حکمفرما است و تاریکی، یأس و ناامیدی مطلق و... یک‌مرتبه پیدا می‌شود[۱].

قیام مهدی (ع) در زمانی صورت می‌پذیرد که ظلم و تاریکی سرتاسر جهان را فراگرفته باشد و امید تمام مردم از ظهور مصلح قطع شده باشد. چنان‌که در حدیث نبوی نیز آمده است؛ وقتی کار دنیا به آنجا می‌کشد که بشریت در خطر نابودی و اضمحلال قرار گرفته باشد، خداوند بشریت و بشر را به‌وسیله یک بشر نجات می‌دهد[۲].

ظهور منجی همانند یک میوه است که برای رسیدن به مرحلۀ چیدن باید مسیر تکاملی خویش را بپیماید. بدین‌سان که باید دنیا به قابلیت و آمادگی جهانی برای پذیرش منجی رسیده باشد تا حضرتش ظهور نماید و اگرچه از یک سو فساد و تباهی و ظلم و ستم فزونی می‌یابد، اما از دیگر سو پیروان و یاران راستینی برای آن حضرت پدید می‌آیند که از پروای الهی برخوردار بوده و با تعمق پیوندهای عاطفی خویش با امامشان در حرکت سترگ قیام گام نهاده و برای بسط ید و ظهور امام زمان (ع) تلاش می‌نمایند.

گفتنی است حرکت جامعۀ بشری به‌سوی ظهور، حرکتی حلزونی است؛ به این صورت که تا دنیا پریشان نشود کار به سامان نمی‌رسد، پس در دنیا همواره پریشانی وجود دارد، ولی به دنبال آن سامان پدید می‌آید و بعد این سامان تبدیل به پریشانی می‌شود، ولی پریشانی در سطح عالی‌تر، نه در سطح پایین‌تر و بعد این پریشانی تبدیل به یک سامان در سطحی عالی‌تر می‌شود و به همین صورت اجتماع بشری در یک سطح افقی دور زده و رو به بالا می‌رود تا اینکه مرحلۀ ظهور حضرت و آخرین سطح سامان پدید می‌آید. بنابراین ما در آن واحد که رو به ظهور حضرت حجت می‌رویم، رو به پریشانی می‌رویم، ولی پریشانی در سطی عالی‌تر؛ چنان‌که امروزه روشنفکران جهان می‌گویند: یگانه راه چاره بدبختی‌های امروز بشر تشکیل یک حکومت واحد جهانی است، در حالی که در گذشته چنین فکری به مخیلۀ بشر خطور نمی‌کرد[۳]»[۴].

پاسخ‌های دیگر

۱. حجت الاسلام و المسلمین فاضلیان؛
حجت الاسلام و المسلمین سید محمد جواد فاضلیان، در مقاله «قیام» در این‌باره گفته است:
«قیام حضرت حجت (ع)، از مسائل مهم مهدویت است. این قیام ثمره بلوغ معنوی انسانیت به شمار می‌آید؛ یعنی بشر به مرحله‌ای از رشد و بلوغ می‌رسد که نیاز به عالم غیب و رهبر مرتبط با آن جهان را در می‌یابد. پس قیام به قسط باید از متن جوامع بجوشد. این پدیده بر دو گزاره استوار است:
  1. فرهنگ گرایش به قسط در میان مردم رشد می‌کند و انسان‌ها به لوازم آن التزام عملی می‌یابند؛
  2. تاریخ، حرکتی تکاملی و رو به رشد دارد و نقطه اوج این رشد "قیام منجی" عالم است.
بی‌تردید، فرهنگ قسط‌گرایی مانند هر فرهنگ دیگر به تدریج تحقق می‌یابد و هر قطعه‌ای از تاریخ، مقدمه زمان قیام شمرده می‌شود. انسان تا قبل از بلوغ، نه کاستی احساس می‌کند نه نیاز؛ یعنی بی‌نیازی کاذب در عين عدم بلوغ. گویا احساس بی‌نیازی با عدم بلوغ، پیوندی مستقیم دارد. وقتی بلوغ فرا می‌رسد، انسان کاستی‌اش را دریافته و در پی همسر بر می‌آید، تا در کنارش به کمال رسد» [۵].
۲. حجت الاسلام و المسلمین الهی‌نژاد؛
حجت الاسلام و المسلمین حسین الهی‌نژاد، در مقاله «بررسی و تحلیل نقش ایرانیان در تحولات فرجام جامعه بشریت با تاکید بر مسأله ظهور و قیام» در این‌باره گفته است: «"قیام"، از مشهورترین تعبیرها برای انقلاب جهانی حضرت مهدی (ع) است و در اصطلاح، به حرکت و نهضت امام زمان (ع) بعد از ظهور در برابر ستمگران، برای برپایی عدل در سراسر کره زمین اطلاق می‌شود. رهبر جهانی بعد از رخداد ظهور در مدت زمان معین با فراهم کردن شرایط و مقدمات، با لشکریان عظیمی بعد از مراسم بیعت، از مکه خارج شده و با شروع نهضت زمینه تثبیت و استقرار نظام جهانی را پی می‌گیرد که به این مرحله از نهضت، "قیام" اطلاق می‌شود. پس در ظهور، اعلان آمدنِ منجی و در قیام، اعلانِ اجرای برنامه‌های منجی مطرح است»[۶].

پرسش‌های وابسته

  1. ماهیت قیام امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  2. اهداف قیام امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  3. برنامه‌های امام مهدی برای قیام چیست؟ (پرسش)
  4. شیوه قیام امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  5. آیا قیام امام مهدی حتمی است؟ (پرسش)
  6. عناصر قیام امام مهدی چیستند؟ (پرسش)
  7. گستره فتوحات قیام امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  8. اساس و بنیان حرکت و نهضت حضرت مهدی آیا بر پایه معجزه است یا روندی عادی و طبیعی مانند انقلاب‌های دیگر جهان دارد؟ (پرسش)
  9. آیا هنگامی که امام مهدی ظهور می‏‌کنند تجهیزات امروزی به همین شکل باقی می‏‌مانند؟ (پرسش)
  10. بعضی می‏‌گویند وقتی که امام مهدی ظهور می‏‌فرمایند خیلی از علماء به مخالفت با ایشان برمی‏‌خیزند آیا سند روایی دارد؟ (پرسش)
  11. آیا امام مهدی پس از ظهور از قاتلان امام حسین انتقام خواهد گرفت؟ (پرسش)
  12. آیا قیام مسلحانه امام مهدی با آیه لا اکراه فی الدین منافات ندارد؟ (پرسش)
  13. آیا امام مهدی با اجبار اسلام را در جهان برپا می‏‌کند یا عملکرد ایشان است که اسلام را جهانگیر می‌‏کند؟ (پرسش)
  14. حضور و آمادگی چه تعدادی از یاران امام مهدی برای قیام وی کفایت می‌کند؟ (پرسش)
  15. موانع قیام امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  16. موانع قیام امام مهدی چگونه رفع می‌شود؟ (پرسش)
  17. آیا امام مهدی هنگام قیام سوار بر اسب است؟‌ (پرسش)
  18. چه گروه‌هایی از مشرق‌ زمین برای یاری امام مهدی قیام می‌کنند؟ (پرسش)
  19. پس از ظهور دشمنان چگونه به جنگ با امام مهدی می‌روند؟ (پرسش)
  20. گستره فتوحات قیام امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  21. امام مهدی از چه گروه‌هایی انتقام می‌گیرد؟ (پرسش)
  22. چه بشارت‌هایی در ادیان گوناگون به قیام امام مهدی داده شده است؟‌ (پرسش)
  23. پاداش کشته شدن در رکاب امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  24. علل گرایش عمومی مردم به قیام امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  25. دلایل پیروزی قیام امام مهدی چیست؟ (پرسش)

پانویس

  1. مجموعه آثار، ج۱۸، ص۱۰۵.
  2. مجموعه آثار، ج۱۸، ص۱۶۲.
  3. مجموعه آثار، ج۱۸، ص۱۶۲.
  4. چلچراغ حکمت ج۱۰، ص۴۱، ۴۲.
  5. فاضلیان، سید محمد جواد؛ قیام، ص ۲۸۲ تا ۲۸۳.
  6. الهی‌نژاد، حسین، بررسی و تحلیل نقش ایرانیان در تحولات فرجام جامعه بشریت با تاکید بر مسأله ظهور و قیام، ص ۷۸.